Friese Merenproject

Het Friese Merenproject is in december 2000 gestart om het watersportgebied rondom de Friese meren aantrekkelijker maken. De provincie Friesland wilde hiermee de werkgelegenheid en het toerisme bevorderen in de Friese watersportbranche. Dit zou tegelijk de Friese economie stimuleren.

Het project is een samenwerkingsverband van gemeenten, Wetterskip Fryslân, Recreatieschap De Marrekrite, branche- en natuurorganisaties, onder regie van de provincie Friesland. Het Friese Merenproject liep af op 31 december 2015. Vanaf 2016 blijft er aandacht voor het watersportgebied rondom de Friese meren. Bijvoorbeeld in een groot aantal watersportplaatsen.

Geschiedenis

De marktpositie van de Friese meren stond eind jaren ‘90 onder druk. De watersport kampte met teruglopende bezoekersaantallen en moest concurreren met opkomende watersportgebieden. Bovendien kwam de kwaliteit van het gebied in gedrang door de vele knelpunten en verouderde voorzieningen. Om deze cirkel te doorbreken is Het Friese Merenproject gestart, met als belangrijkste doelen:

• werkgelegenheidsgroei in de watersportsector
• bestedingsgroei in de watersportsector
• groei in het watertoerisme

Op 20 december 2000 is het Plan van aanpak Friese Merenproject

vastgesteld door de Provinciale Staten. In eerste instantie kende het project een looptijd van tien jaar; het project zou eindigen in 2011. Uiteindelijk werd de looptijd verlengd naar 2015 omdat de uitvoering stagneerde, mede door de financiële posities van de deelnemende gemeenten. Na vijftien jaar is Het Friese Merenproject afgerond.

Uitvoering

Het Friese Merenproject is een verzameling van verschillende deelprojecten. Deze staan beschreven in de tijdlijn. Het project kende twee fases. In de eerste fase (2001-2011) lag de focus op het vergroten van het vaargebied, onder meer door het creëren van nieuwe routes.

Het Friese Merenproject - eerste fase

De eerste fase van Het Friese Merenproject kende drie programmalijnen/sporen:

1. Vaarwegen.

   In de periode van 2000 tot 2010 ging het vooral om het verdiepen van vaarwegen, nieuwe vaarroutes en het baggeren van trajecten in het Friese Merengebied. In totaal is:

   • 462 km vaarroute gebaggerd
   • 164 km vaarroute verdiept
   • 146 km extra vaarweg voor ‘grote’ boten gecreëerd
2. Weg- en waterkruisingen.

   Verschillende knelpunten zijn opgelost tussen weg- en waterkruisingen:

   • 36 bruggen verhoogd
   • 17 knelpunten tussen weg- en vaarverkeer opgelost
   • 5 aquaducten gebouwd
3. Voorzieningen zijn verbeterd:
   • 15 jachthavens zijn aangelegd/verbeterd
   • 31 km nieuwe fiets- en wandelpaden zijn aangelegd
   • 1600 aanlegplaatsen zijn gerealiseerd

In 2004 en 2006 is de balans opgemaakt van behaalde resultaten.

Overdracht Friese Meren: Sinds 2009 is provincie Friesland weer eigenaar van de Friese meren. Tot 2009 was het Ministerie van Financiën nog eigenaar. Een beslissing die Napoleon 200 jaar geleden nam, is hier mee teruggedraaid. In totaal gaat het om 9300 hectare water.

Het Friese Merenproject - tweede fase

In de tweede fase (2011-2015) werd de ingezette koers (zie documenten) uit de eerst periode in grote lijnen doorgezet. Er werden geen nieuwe infrastructurele projecten meer gestart of nieuwe doelen gesteld.

De tweede fase van Het Friese Merenproject bestond uit drie programmalijnen.

1. Bestedingen aan de wal.

   Investeren in de toegangspoorten en watersportkernen (zie document Wiis mei wetterfronten) van het gebied voor meer watersporters in Friesland.

2. Grenzeloos varen.

   De kwaliteit verbeteren van de vaarroutes.

3. Mitigatie, ecologie en duurzaamheid.

   Maatregelen voor natuur en milieu. Bijvoorbeeld door de herinrichting van diverse gebieden en schoner vaarwater.

Organisatie

De provincie Friesland is initiatiefnemer van Het Friese Merenproject. De provincie voerde de regie en was eindverantwoordelijk voor de resultaten. De uitvoering van het project was een samenwerkingsverband tussen de provincie, gemeenten en onderstaande partners:

• HISWA
• Watersportverbond
• Natuurmonumenten
• Wetterskip Fryslân
• Friese Milieu Federatie
• Staatsbosbeheer
• It Fryske Gea
• RECRON
• LTO Noord
• Recreatieschap De Marrekrite

Projectorganisatie

Het projectbureau Friese Meren bestond uit een programmamanager en verschillende projectleiders die de vaartrajecten begeleidden. Door middel van trajectwerk- en -stuurgroepen was de afstemming met gemeenten en overige belanghebbenden gewaarborgd. Daarnaast is een overkoepelende klankbordgroep samengesteld (Stuurgroep Friese Merenproject) waarin vertegenwoordigers van alle betrokken organisaties deelnamen.

Financiën

De totaal begrote investering van Het Friese Merenproject was 495 miljoen euro. Uiteindelijk is in totaal voor 450 miljoen euro aan projecten gerealiseerd, waarvan 235 miljoen euro in de eerste periode.

Financiering fase 1:

• Provincie Friesland: 90 miljoen euro
• Gezamenlijk aandeel verschillende gemeenten: 40 miljoen euro
• Europese, Rijks- en overige fondsen: 105 miljoen euro

Financiering fase 2. Voor het vervolg van Het Friese Merenproject was nog 215 miljoen euro nodig.

• Provincie Friesland: 95 miljoen euro
• Fonds Ruimtelijk Economische Structuurversterking van het Rijk: 15 miljoen euro
• Gezamenlijk aandeel verschillende gemeenten: 60 miljoen euro
• Wetterskip Fryslân en andere partijen: 45 miljoen euro

Resultaten

De doelen van het Friese Merenproject waren:

• Werk in de watersport: een groei van 30% aan werkgelegenheid in de periode 2000 – 2015.
• Bestedingen van boottoeristen: 150% groei van de bestedingen aan wal tussen 2000 – 2015.
• Friesland favoriete vaarbestemming: behouden van de marktpositie van de Friese meren ten opzichte van andere watersportgebieden.

De resultaten na vijftien jaar Friese Merenproject zijn positief. Vanwege de economische crisis zijn niet alle gewenste percentages behaald, maar op alle drie de doelen is vooruitgang geboekt. De laatst gemeten resultaten komen uit 2013. Eind 2016 vindt een eindmeting plaats en worden de laatste resultaten bekend. Naast de resultaten op de gestelde doelen is het Friese vaarnetwerk behoorlijk uitgebreid. Bovendien hebben toegangspoorten en watersportkernen extra recreatieve voorzieningen gekregen. Daarnaast zijn natuurgebieden heringericht en vaarwegen beter bevaarbaar gemaakt.

Tijdlijn

Plaats, meer of route	Projecten
Akkrum	In 2008 is bij de drukke driesprong in de vaarweg bij de Meinesleatbrêge de bocht in de vaarweg verruimd en zijn er twee wachtvoorzieningen aangelegd. In het dorp is de passantenhaven gebaggerd, uitgebreid en opnieuw ingericht . De doorvaart door Akkrum is verbeterd door wachtvoorzieningen bij de Weidlânsbrêge en de verhoging van de spoorbrug in 2008 naar 3,5 meter doorvaarthoogte. Tegelijkertijd is de spoorwegovergang vervangen door een onderdoorgang voor het lokale verkeer. Hiermee is een belangrijk weg-water knelpunt opgelost. De oude beweegbare Himdykbrêge over de oude loop van de Boarn is vervangen door een vaste brug van 1.80m doorvaarthoogte. Spoorbrug Akkrum Spoorbrug Akkrum
Balk	Aan de Lutsmond (Sleattemer Mar) kwam in 2007 een nieuwe haven met paviljoen, zwem- en surfcentrum. De Luts en de zijtakken zijn eind 2015 op diepte gebracht en zijn de oevers versterkt door middel van natuurvriendelijke oevers. In enkele zijvaarten zijn afsluitbare duikers gezet om in de winter de ijsgroei voor een Elfstedentocht te bevorderen. Sinds 2014 vaar je in Balk met de boot naar het bos. De zijvaarten van de Luts, de Smikkefeart, de Wytakkersfeart en de Rysterfeart zijn in ere hersteld. Ook zijn er aanlegplaatsen gerealiseerd die aansluiten op de verbeterde wandel-, fiets- en ruiterroutes. In 2016 komt er in het centrum een draaikom met daarin nieuwe aanlegvoorzieningen.
Bolsward	In Bolsward is in 2006 en 2007 een aanlegsteiger gerealiseerd langs het Laag Bolwerk en er is een half ondergrondse sanitaire voorziening gemaakt bij de brug in de Gysbert Japicxlaan. Ook de aanlegvoorzieningen ter plaatse van de Kruiswaters (Gleibakkerij) zijn gemoderniseerd en voorzien van elektriciteitsaansluitingen. Voor de vele bezoekers is er een nieuwe aanleg- en opstapmogelijkheid voor de rondvaartboot in de stadsgracht naast het Stadhuis gemaakt. De walmuur aan de Stoombootkade is in ere hersteld. Op twee plaatsen is een trap aangebracht als in- en uitstapplaats voor kanoërs. Tussen Bolsward en Oudega komt de derde electric-only route in Fryslân; de Reidmarroute. Dit nieuwe vaartraject is een voormalige kanoroute vanuit Bolsward over de Blauhûsterpuollen naar Oudega. De Reidmarroute loopt onder andere langs de meertjes It Fliet, het Reidmar en het Sipkemar.
Delfstrahuizen / Echtenerbrug	In de tweelingdorpen Delfstrahuizen / Echtenerbrug zijn in 2012 De Marwei, het Hellingpad en de Turfkade opgeknapt. Er zijn nieuwe steigers en gezellige terrasjes langs het water aangelegd, in combinatie met de versterking van de oevers. De ligplaatsen zijn uitgebreid en voorzien van elektriciteitsaansluitingen en een innamepunt voor vuilwaterinname (zie ook: vuilwatertank). Een Multifunctioneel Sanitair Gebouw is beschikbaar voor de lokale sportverenigingen en toeristen. In 2016 wordt begonnen met de werkzaamheden in Delfstrahuizen-West. Hier krijgt de camping een opknapbeurt en wordt er een weg naar het strand aangelegd. Bij het strand komen parkeervoorzieningen. Met de komst van de weg wordt het Tsjûkemar aantrekkelijker voor watersporters en evenementen. Bij de Driewegsluis in Nijetrijne, op de grens van Fryslân en Overijssel, werd in 2009 een nieuwe passantenhaven aangelegd voor 40 tot 45 boten. Met de haven zijn er ook nieuwe sanitaire voorzieningen, een vuilwaterinnamestation en een kampeermogelijkheid gerealiseerd. De sluis geeft toegang tot Fryslân en daarmee tot Delfstrahuizen en Echtenerbrug. In de nabijheid van de sluis zijn op verschillende locaties aanlegsteigers gerealiseerd, o.a. bij Sluis Gracht, de Oldelaamsterbrug, Sluis Scheene, de Helomavaart, de Tjonger en de Linde.
Dokkum	In Dokkum zijn elektriciteits- en drinkwatervoorzieningen bij de aanlegplekken aangebracht en is er een nieuw sanitair gebouw (2015) gekomen. Ook is er een fraaie aanlegplek gekomen voor riviercruises. Het water van de Súd Ie is op diepte gebracht er is een duurzame oeverbescherming geplaatst. Ook zijn er vispassages en natuurvriendelijke oevers aangelegd. In een volgende fase wordt de Súd Ie geschikt gemaakt voor motorboten door het ophogen van bruggen. De stadsgrachten zijn in 2015 gebaggerd. Sud Ie en Wetterfront Dokkum Sud Ie en Wetterfront Dokkum
Earnewâld	Earnewâld ligt in het hart van Nationaal Park de Alde Feanen. Het eilandje Rengerspôlle werd in 2008 met stortsteen beschermd tegen golfslag en er werden nieuwe aanlegsteigers aangelegd. Ook werd er een vogelkijkhut geplaatst. Het dorp Earnewâld kreeg in 2013 een flinke facelift. Zowel de centrumhaven als de passantenhaven is voorzien van nieuwe steigers. Ook kwamen er nieuwe elektriciteits- en watervoorzieningen en een prachtige kinderspeelplaats. In de passantenhaven is een wandelboulevard aangelegd. Het LIFE+ project Booming Business zet de komende jaren in op het herstellen van de natuur, het verbeteren van de waterkwaliteit en het vergroten van de bevaarbaarheid door baggerwerkzaamheden. Earnewâld Earnewâld
Franeker	In 2016 is in Franeker gestart met het vervangen van de Stationsbrug over het Van Harinxmakanaal. De nieuwe brug krijgt een bredere doorvaart en wordt breder zodat voetgangers meer ruimte hebben. Ook wordt de brug iets hoger zodat kleine bootjes er onder door kunnen. De brug werkt deels op zonne-energie. Daarnaast wordt in 2016 de dam in de Oostpoortgracht vervangen door een brug. Ook wordt de herinrichting van het Oud Kaatsveld en de Stationsweg en de aanleg van de passantenplaatsen langs de Noordelijke Bolwerken in 2016 afgerond. Saakstra’s Brêge wordt vervangen door een vaste brug die geschikt is voor de recreatievaart met een doorvaarhoogte van 2.50 m.
Grou	Het watersporthart van Fryslân kreeg een flinke opknapbeurt. In 2007 werd begonnen met de aanleg van een strekdam. Doel hiervan is het creëren van een beschutte havenkom voor de beroepsvaart in het Prinses Margrietkanaal. Grou kreeg in 2008 een geheel vernieuwde passantenhaven, een wandelpromenade, zwemstrandje en een speelplaats op de Blikpôlle. In dat jaar werd ook het starteiland in de Pikmar aangepakt. De damwand is vernieuwd en voor het op de wal brengen van kleine zeilboten is een jollensteiger op het eiland aangelegd. Het aantal passantenaanlegplaatsen is vergroot van 10 naar 34. In 2012 werd achter de strekdam een passantensteiger voor grote motorboten gerealiseerd. In 2013/14 werd de Pikmar gebaggerd tot 2 m diepte. Het nieuwe Zeilcentrum, een particulier initiatief is geopend in 2013. Het biedt sanitaire voorzieningen voor passanten bij de strekdam en geeft onderdak aan o.a. de watersportverenigingen. Het centrum is de uitvalsbasis voor zeilevenementen. In 2015 is een nieuw sanitairgebouw en havenkantoor nabij het Theehuis geopend.
Harlingen	In Harlingen zijn in 2012 de Prinsenstraat en de Noordoostersingel opnieuw ingericht. Voor watersporters en dagjesmensen kwam er een drijvende nieuwe sanitaire voorziening. Ook zijn de aanlegvoorzieningen aan de Franekertrekvaart en de Noordersingel verbeterd. Hierbij is een schelpenpaadje langs het water aangelegd, en elektra en watertappunten bij de ligplaatsen gerealiseerd. In 2013 is een nieuwe drijvende wachtsteiger bij de SASbrug in gebruik genomen. Dit is de toegangspoort vanaf het Wad naar de binnenhavens. De Nieuwe Willemshaven wordt in 2016 en 2017 ontwikkeld tot een recreatieve haven met internationale allure. Er komt een steiger voor de zeecruisesschepen. Het ontvangst- en douane gebouw is in 2016 gereed. In een oude treinwagon wordt een nieuw toiletgebouw gerealiseerd. Masterplan Harlingen SAS-steiger Masterplan Harlingen SAS-steiger
Heeg	In het Hegemer Mar heeft het eiland de Rakkenpôlle nieuwe speelvoorzieningen gekregen. Dankzij de aanleg van fietspaden nabij Blauwhuis en Nijland en de onderdoorgang bij Syp Zet is vanaf Oudega een mooie fietsroute ontstaan. In 2008 is de randweg Heeg gereed gekomen waardoor het dorp verkeersluw is geworden en de winkelstraat heringericht kon worden. De gemeente Súdwest-Fryslân heeft jachthaven Foekema op It Eilân in Heeg gekocht. De haven wordt ingezet als locatie voor nieuwbouw. Het gebied rondom het dorpshuis krijgt samen met de werkgroep ‘Dorpstuin Heeg’ een flinke opknapbeurt. De passantenhaven Heegerwâl wordt uitgebreid en het bestaande havenkantoor inclusief sanitair opgeknapt. Hiermee voldoet de haven aan de wensen en eisen van deze tijd en kunnen gasten vanaf 2016 nog gastvrijer worden ontvangen. Watersportvereniging Heeg en Stichting Friese Tjottervloot bouwen een nieuw clubgebouw op het haventerrein. In de Jeltesleat, de drukste vaarweg van Fryslân is in 2007 de beweegbare burg vervangen door het Jeltesleat Aquaduct. Hierdoor is het grootste knelpunt tussen weg en waterverkeer opgelost. De Jeltesleat verbindt het Prinses Margrietkanaal en het Hegemermar. Vanaf 2015 ligt er een prachtig elektrisch vaarrondje vanaf Heeg over de Idsegeasterpoel naar Oudega en via het Ringwiel en het Sânmar weer terug naar Heeg. Om de route klaar voor gebruik te maken, verhoogden provincie Fryslân en gemeente Súdwest-Fryslân een aantal bruggen en duikers. Zij baggerden de vaarten, zodat het water voldoende diepte en breedte heeft. Verder plaatsten ze enkele nieuwe aanlegsteigers.
Hindeloopen	Om Hindeloopen bereikbaar te maken voor grotere motorboten is in 2008 de Krûslingsbrêge in de Spoorleane over het Jan Broers Kanaal verhoogd. Ook is de spoorbrug over de Yndyk met 88 cm verhoogd. De vaarverbinding tussen De Morra, Koudum en Hindeloopen heeft daardoor een doorvaarthoogte gekregen van 3 m. De verhoging van de brug in de Suderseewei is niet gerealiseerd.
IJlst	In 2007 zijn de beide bruggen in de Soalsleat gesloopt en vervangen door één bredere en hogere brug. Daardoor is er een verbinding ontstaan voor boten tot 2.50 m. tussen de Brekken en IJlst. In IJlst is de vaste verkeersbrug in de Oostelijke Dijgracht vervangen door een nieuwe beweegbare brug. Zo is een rondvaartroute ontstaan in de Sudergoleane rond IJlst die geschikt is voor motorboten met een doorvaarthoogte van 2.35 m. In juni 2015 is het ‘Samen onder één dak’ gebouw geopend. Daarnaast komt er een openluchtmuseum IJlst 1868, krijgen de karakteristieke overtuinen van de stad een functie als theetuin en er worden acht wandel-, fiets- en vaarroutes uitgezet. Molen De Rat bouwt een nieuw informatie- en ontvangstcentrum aan het water met een museum vol leuke dingen om te doen. Eind 2016 moeten de plannen klaar zijn.
Joure	De passantenhaven van Joure heeft in 2007 gebruiksvriendelijker aanlegplaatsen gekregen, er zijn langere steigers geplaatst, de walbeschoeiing is gestabiliseerd en de walstroom- en watertapvoorzieningen zijn uitgebreid.In 2008 is nabij Joure gewerkt aan de Noarder Alde Wei. Met de vernieuwde kade, het fietspad en de fietspont is het voor watersporters ideaal om dit stukje Fryslân per fiets te verkennen. Ook de kade langs de Goïngarypster poel en de Sâltpoel is verbeterd, er werden steigers en een natuurvriendelijke oever gemaakt en er is gebaggerd. Joure is aantrekkelijker gemaakt voor watersporters. De Tolhuisbrug is in 2015 – 2016 vernieuwd en opgehoogd. Daardoor kunnen sloepen het centrum binnenvaren. De nieuwe brug werd hoger en breder. In De Kolk kwam een sloepenhaven met royale steigers voor dagrecreanten. Ook de bestaande vaste ligplaatsen kregen weer een plek in de heringerichte Kolk. Voor het opladen van elektrische boten zijn oplaadpunten aangelegd. Daarnaast wordt in Joure de Sinnebuorren opnieuw ingericht. Er komt meer groen en er wordt een extra fietspad aangelegd. Ook is er meer ruimte voor parkeren. In oktober 2015 is gestart met de herinrichting van De Merk. Het plein is vlak gemaakt waardoor het beter geschikt is voor kleine evenementen. Ook hier komt meer parkeergelegenheid. Langwarder Wielen - Joure Langwarder Wielen - Joure
Jirnsum	In Jirnsum is in het najaar van 2015 de oude brug met een doorvaarthoogte van 1.20 m. vervangen door een nieuwe brug met een doorvaarthoogte van 2.50 meter. Tegelijkertijd werd de verkeerssituatie op de Grousterdyk tussen de brug en "de Twee Gemeenten" verkeersveiliger ingericht. Door de brugverhoging is er een alternatieve route ontstaan voor kleine motorboten en sloepen van Grou naar Oude Schouw tot een doorvaarthoogte van 1.50 m
Kollum	Onderdeel van de LitsLauwersmeerroute (2006) was de vervanging van de vaste brug bij Kollum in de N 358 door een beweegbare brug. Hierdoor is Kollum via de Zijlsterrijd bereikbaar geworden voor schepen met een staande mast vanaf het Lauwersmeer, Dokkumer Nieuwe Zijlen en het Dokkumer Djip. Daarnaast worden er nog werkzaamheden in Kollum uitgevoerd vanuit "KollumWatersportdorp"
Koudum	De belangrijkste verbetering voor de recreatievaart bij Koudum is de realisatie van het Galamadammen Aquaduct (2007) (Fries: Galamadammen Akwadukt) in de vaarweg van de Fleussen naar Stavoren. Door de verhoging van de Krûslingsbrêge in de Jan Broerskanaal en de verhoging van de Kramersbrug in de Koudumer Feart is het mogelijk geworden een “rondje Koudum" te varen met motorboten met een opbouwhoogte van 2.90 m. In Koudum is in 2015 begonnen met het Havenkwartier op het voormalige Bogerman terrein. Naast woningbouw rondom een nieuwe haven worden passantenplaatsen ingericht. De haven staat in verbinding met de Koudumerfeart.
Langweer	In Langweer is in 2007 bij de ingang van de passantenhaven een nieuw havenkantoor gebouwd. Het sanitair in de haven is uitgebreid en er is een gebouw gekomen voor het recreatieteam. Het strand is uitgebreid met speeltoestellen en een overkapping voor recreanten (bijvoorbeeld voor barbecues). De “Kippenbrug” tussen beide havens is vervangen om zo een betere verbinding te krijgen. In de haven is de afvalinzameling en de vuilwaterinname verbeterd. Langs de Stevenshoek is een sloepensteiger aangelegd en zijn betere voorzieningen voor de bruine vloot gerealiseerd. De Stevenshoek, een belangrijke verbinding tussen de haven en het centrum van het dorp, is in 2014 opgeknapt. De kade heeft een sfeervolle boulevard-uitstraling gekregen. Om de Stevenshoek autoluwer te maken, zijn er aan de Oasingaleane nieuwe parkeerplaatsen aangelegd. Langs voormalig hotel De Wielen kwam een voetpad dat de kade met de parkeerplaatsen verbindt. Het hotel wordt omgebouwd tot een appartementencomplex. In 2016 wordt de Langwarder Wielen gebaggerd, zodat het meer toegankelijk is voor schepen met een diepgang van 1.90 m. Het zand dat hierbij vrij komt wordt gebruikt voor de aanleg van Knooppunt Joure.
Lauwersmeer	Vanaf 2018 kunnen wandelaars en fietser een rondje maken om het Lauwersmeer. Soms wordt gebruik gemaakt van bestaande paden en waar het kan worden fietser en wandelaars door het gebied zelf geleid. Het Nationaal Park moet beter te herkennen zijn voor toeristen. Ook daar wordt aan gewerkt. In de periode 2010-2011 zijn op acht plaatsen de steigers en wachtvoorzieningen verbeterd, is het haventje op het eiland Senneroog beter toegankelijk gemaakt en is de wachtsteiger voor de sluis Lauwersoog aan de Lauwersmeerzijde verlengd.
Leeuwarden	In 2005 zijn in de Prinsentuin in het kader van ‘De Blauwe Diamant’ de aanlegvoorzieningen voor passanten verbeterd. Er zijn nieuwe water- en elektriciteitsvoorzieningen aangelegd en twee nieuwe sanitairgebouwen gerealiseerd. In 2005 werd de Prinsentuin van tuinarchitect Roodbaard uitgeroepen tot mooiste binnenhaven van Nederland. De ‘Hoge Brug’, in de weg van Leeuwarden naar Groningen, is in 2005 verhoogd van 2.60 m naar 2.92 m. In 2008 is de spoorbrug in de lijn Leeuwarden – Groningen verhoogd met 24 centimeter. Daardoor is de vaarroute via het Noorden rondom Leeuwarden door het Oude Deel en de Bonkevaart naar de Dokkumer Ee bevaarbaar geworden voor boten van 2.90 m. De bezoekers aan Leeuwarden die binnenkort met een riviercruise de stad in komen, zullen beter ontvangen worden. Er komt een nieuwe aanlegsteiger die dichter bij de oude stadskern ligt. Bij de oude gevangenis ‘De Blokhuispoort’ komt een fraaie steiger in het water met mogelijkheden voor een terras en een plek waar sloepen kunnen aanleggen. Aan de rand van het stadscentrum komt een stadsstrand. In het natuurgebied Bûtenfjild wordt gewerkt aan de aanleg van de electric-only ‘Bûtenfjildroute’. Eind 2014 bereikten de provincie en gemeenten Dantumadiel en Tytsjerksteradiel hierover een akkoord. De nieuwe vaarverbinding loopt vanaf de Grutte Wielen bij Leeuwarden naar de Swemmer bij Zwaagwesteinde. Volgens planning is de Bûtenfjildroute eind 2016 klaar. Masterplan Leeuwarden Masterplan Leeuwarden
Lemmer	In 2011 werden de Grutte Brekken bij Lemmer gebaggerd. Door een scheiding van de beroeps- en recreatievaart is de veiligheid nu verbeterd. In 2015 zijn de Korte- en Langestreek opnieuw ingericht.Bij de Emmakade kwam een nieuwe steiger. Nu het gemeentehuis gesloopt is, wordt gewerkt aan de herinrichting van de Oudesluis, de Schulpen een deel van de Emma- en Prinsessekade. Ook het Stationsplein is meegenomen in de plannen die eind 2016 klaar moeten zijn. Daarnaast wordt er nog gekeken of er een aantrekkelijke wandel/fietsroute gemaakt kan worden tussen het Woudagemaal, het strand en het centrum. Grutten Brekken Grutten Brekken
Makkum	In de Makkumer buitenhaven zijn de steigers verbreed en is de veiligheid vergroot door een calamiteitentoegang naar de steigers te realiseren. Het sanitairgebouw is gerenoveerd en de elektriciteits- en watertappunten zijn vernieuwd. De sluis naar het IJsselmeer, de sluisbrug, de Vallaatsbrug en de brug in de Suderseewei zijn vanuit het havenkantoor op afstand bedienbaar. Voor de sluis is bovendien een wachtvoorziening gemaakt. De entree bij het strand en de pier is gemoderniseerd. De verouderde bankjes en lantaarnpalen zijn vervangen door een verlaagde vloer met nieuwe bankjes en een verbinding met de fontein. In de avond is de bewerkte glazen omheining van prachtig blauw licht voorzien. De route tussen het centrum en het strand is aantrekkelijker gemaakt door het plaatsen van twaalf verrekijkers die een verhaal vertellen. Wie door de verrekijker kijkt, ziet een stalen afbeelding, die een stranding of andere gebeurtenis weergeeft. Ook het centrum kreeg een opknapbeurt en langs de Groote Zijlroede zijn aanlegplekken gerealiseerd. Verderop in Tjerkwerd is de oever beter toegankelijk voor passanten gemaakt. In Parregea kwam een aanlegsteiger.
Oudega	In Oudega kreeg het sanitair gebouw bij het strand een opknapbeurt. Ook ligt het dorp aan de eerste electric-only route Heeg – Oudega – Heeg (Zie Heeg). In het kader van de natuurontwikkeling worden eilandjes in de Brekken aangelegd en een pier met visplaatsen. Dankzij de aanleg van fietspaden nabij Blauwhuis en Nijland en de onderdoorgang bij Syp Zet zijn rondom Oudega mooie fietsroutes ontstaan.
Sneek	Het eerste project dat in 2003 vanuit Het Friese Merenproject werd opgeleverd was het Houkesloot Aquaduct. Dit aquaduct, in de nieuw aangelegde Oostelijke rondweg van Sneek, kruist de drukke vaarweg Houkesleat van Sneek naar de Snitser Mar. In het kader van “de Vaaras Sneek” (2008) zijn o.a. bij de Pampuskade verbeteringen uitgevoerd. De kade heeft een nieuw, groter en mooier toiletgebouw gekregen. Ook kwam er een voetgangersbrug als verbinding tussen de Pampuskade en het centrum. De Prins Hendrikkade heeft een opvallende metamorfose ondergaan. De asfaltweg door de Sneker binnenstad is versmald. Hierdoor kon er een brede wandelboulevard met bomen langs het water en een aanlegsteiger worden aangelegd. Al eerder werd op de kop van het Hoogend een Panorarium gebouwd. Een plateau dat een mooi uitzicht biedt op de Waterpoort. Op de Balthuskade is meer ruimte gemaakt voor voetgangers en fietsers. Er zijn nieuwe aanlegplaatsen gerealiseerd en voorzien van water en elektriciteit. Ook zijn er aanlegplaatsen geschikt gemaakt voor mindervalide bootbezitters. In 2008 is er bij het starteiland in de Snitser Mar een nieuwe haven aangelegd voor passanten. In 2009 is op het Starteiland een nieuw centraal gelegen sanitair gebouw gerealiseerd. Ook is het kantoor van de havenmeester er gevestigd. In hetzelfde jaar is het Nationaal Kielboot Trainingscentrum geopend. Dit centrum, met de naam "Roerkoning", is een sportaccommodatie voor zeilwedstrijdtrainingen. Het centrum voldoet aan de eisen van NOC*NSF en is ook toegankelijk voor sporters met een beperking en minder valide bezoekers. In 2008 is ook het Geau Akwadukt opgeleverd (Aquaduct De Geeuw). In 2011 is in de Houkesloothaven een innovatief en duurzaam vuilwatersysteem in gebruik genomen; het YOSS systeem. Deze afkorting YOSS staat voor ‘Yacht Own Sanitary System’. Elke aanlegplaats in de haven heeft een eigen innamepunt voor vuil water. Omvaren en wachttijden voor het legen van de vuilwatertank zijn hiermee verleden tijd. Potskar Sneek Potskar Sneek
Stavoren	In Stavoren is de historie teruggebracht. In het Visserijkwartier komen de visserskenmerken van de stad weer sterker naar voren. Bij het Hanzekwartier worden een deel van de archeologische resten en de contouren van een uniek blokhuis weer zichtbaar gemaakt. In het uitbreidingsplan Middenmeer is plaats gemaakt voor nieuwe woningen in alle prijsklassen. De woningen mogen zowel recreatief als permanent bewoond worden. Voor zeilliefhebbers komen er ligplaatsen met een eigen parkeerplaats en een berging waarin ook plaats is voor eigen sanitaire voorzieningen. Bij de nieuwe supermarkt aan het water is een boodschappenkade gerealiseerd. Tevens is een tweede passenteneiland met een brug tussen het eiland en het centrum gemaakt. In de historische spoorhaven komt een steiger voor grote cruiseschepen. De uitbreiding van de Johan Frisosluis is een unieke toegangspoort tot de mooie stad en aangrenzend vaargebied. Vanaf 2016 wordt ook de Koebrug vanuit het bedieningsgebouw van de JohanFrisosluis bediend. In samenwerking met de ontwikkelingen op en rondom de sluis is het gebied rondom de Kruitmolen opnieuw ingericht. Hiermee heeft Stavoren een mooie, duidelijke toegang vanaf de zuidzijde gekregen.Het ‘Gele Plein’ is in 2014 en 2015 opnieuw ingericht. Damwanden en bankjes zijn hier zo geplaatst, zodat een tribune is ontstaan. In het water van het Gele Plein kan een ponton worden geplaatst voor het geven van optredens. Sluis Stavoren Sluis Stavoren
Terherne	In juli 2008 is in Terherne "de klassieke schepenhaven” geopend. De realisatie van deze haven is een particulier initiatief van het ondernemersechtpaar Tolke de boer en Bran Maasdam. Beroeps- en pleziervaartuigen, de meeste uit de eerste helft van de vorige eeuw, vinden in de Klassieke Schepenhaven Terherne (nu bekend als Terherne Haven) een vaste ligplaats aan de kade waardoor ze goed te zien zijn. Daarnaast zijn er karakteristieke vakantiehuisjes, winkeltjes en de Schepenhal gebouwd. De nieuwe haven is bedoeld om de toeristische mogelijkheden voor Terherne te vergroten. In 2016 is door de gemeente de Fryske Marren in samenwerking met de provincie Fryslân, gestart met het baggeren van de vaarwegen rondom Terherne. De volgende vaarwegen worden o.a. weer op diepte gebracht: de Oude Zandsloot, de Terhernster Puollen en het Akkrumer Rak. In de meeste gevallen wordt gestreefd naar een diepte van 1.70 m.
Woudsend	Na de realisatie van het Ee Aquaduct (Fries: Ie-Akwadukt) in 2007 is de dorpskom van Woudsend in 2008 publieksvriendelijk ingericht. De twee bruggen over de Wellesloot bij Woudsend zijn in 2012 vervangen door een nieuwe brug met een doorvaarthoogte van 2.50 m: de Nije Wellebrêge. In 2016 komt er een nieuwe passantenhaven, zodat toeristen het dorp gemakkelijker kunnen bezoeken. Watersportcamping De Rakken is van plan het receptiegebouw met sanitair te vernieuwen en overweegt ook de aanlegvoorzieningen voor grotere schepen uit te breiden. De Rakken heeft in samenwerking met de gemeente het strandje met sanitair gebouw aan de Yndyk opgeknapt.
Workum	In 2009 is de stationsbrug in de Spoardyk over de Horsa verhoogd naar 3 m. In 2011 is de geul van Workum naar het IJsselmeer (It Soal) gebaggerd en op diepte gebracht naar 2.80 m. De verzanding van de ingang van de geul bij het IJsselmeer blijft echter een voortdurend aandachtspunt. In 2014 is de drempel van sluis Workum verwijderd, ook zijn de deuren gerestaureerd. De sluis heeft nu een diepgang van 1.90 m. In het kader van de watersportplannen voor Workum, zijn in 2015 de oude opvaarten hersteld en geschikt gemaakt om aan te leggen. Aan de Djippe Dolte, langs het evenemententerrein van de Stedspôle, zijn steigers gerealiseerd. Ten zuidwesten van de Stedspôle is een kleine passantenhaven gerealiseerd. Kanovaarders kunnen bij de verlaagde kanosteiger gemakkelijk in- en uitstappen. Cultureel Centrum ‘De Klameare’ heeft samen met de bibliotheek een nieuw onderkomen gevonden in het voormalige gemeentehuis. Op de huidige locatie van Cultureel Centrum ‘De Klameare’ komt eveneens een kleine passantenhaven. Passanten kunnen nu in het centrum van Workum aanleggen. De nieuw aan te leggen haven biedt zicht op het historische centrum, de kerk en de Markt. De verwachting is dat deze haven voor het nieuwe watersportseizoen in 2016 klaar is.
Middelzeeroute	In 2005 werd de bestaande historische trekvaart tussen Leeuwarden en Sneek na de opwaardering heropend. Motorboten en zeilboten met een goed strijkbare mast kunnen van de route gebruik maken. Tijdens het herstellen van de Middelseerûte werden twee nieuwe bruggen aangelegd, zes verkeers- en vier landbouwbruggen verhoogd, werd de Boazumerfeart verbreed en uitgediept en de spoorbrug vervangen door een nieuwe bredere en hogere betonbrug tot 2.50 m. Er is een nieuwe vaarverbinding gemaakt tussen de Houkesloot en de Zwette bij Sneek, daarvoor kwam er een nieuwe sluis langs de onlangs aangelegde oostelijke rondweg voor de verbinding met het vaarcircuit van de Sneeker Oudvaart. De route is toegankelijk voor boten met een maximale kruiphoogte van 2.40 m en een diepgang van 1.30 m. In het weidegebied tussen Leeuwarden en Sneek zijn in de periode van 2010 – 2015 fietspaden langs De Zwette (Fries: De Swette) aangelegd.
Lits Lauwersmeerroute	De LitsLauwersmeerroute verbindt de Friese meren en het Lauwersmeer met de plaatsen Drachten en Dokkum en ligt tussen twee Nationale Parken: Nationaal Park De Alde Feanen en Nationaal Park Lauwersmeer. De route is door het verhogen van de vaste bruggen bij Westergeest, Terluine, de Dellenswei, Zwartkruis en de Kuikhornsterbrug in 2006 geschikt gemaakt voor grotere motorboten tot een doorvaarthoogte van circa 2.90 m en een diepgang tot 1.50 m. De vaarroute verbindt de Friese meren met het Lauwersmeer. In 2007 werd de beweegbaar gemaakte Sylster Rydbrug, bij Kollum opgeleverd ter vervanging van de vaste brug. In dit jaar is in het aan de route gelegen dorpje, Westereen een nieuwe passantenhaven geopend. In 2008 werd de spoorbrug bij Zwaagwesteinde verhoogd naar 3 meter waardoor alle bruggen in de LitsLauwersmeerroute dezelfde doorvaarthoogte hebben. Het gebied rondom de route is geschikt voor wandelingen en fietstochten. Daarom heeft Het Friese Merenproject in dit gebied ook nieuwe fiets- en wandelpaden en een uitkijktoren bij de Burgummermar aangelegd.
Sloepenroute Wurdumerfeart	De Wurdumerfeart loopt tussen Leeuwarden en Wirdum. Langs deze vaart zijn bruggen verhoogd en aangelegd, de vaart gebaggerd en de kaden opgehoogd. De route heeft nu een doorvaarthoogte van 1.20 m en is geschikt voor sloepvaren. Dit eerste deel van de route is sinds mei 2013 geopend. Het gedeelte van Wirdum naar Grou, is na de verhoging van de brug in Aegum in 2015 ook gereed waardoor de gehele route van Leeuwarden naar Grou nu bevaarbaar is voor sloepen met een maximale hoogte van 1.20 m. De gemeente Leeuwarden gaat de brug in de Tearnsterdyk nog verhogen en dan is de hele route bevaarbaar voor sloepen met een hoogte tot 1.50 m.
Noorderlijke Elfstedenvaarroute	Sinds 2013 kan de Noordelijke Elfstedenvaarroute ook per boot worden afgelegd. Boten met een maximale diepgang van 1.30 m en een maximale boothoogte van 2.40 m kunnen de route varen. Op de route zijn veel verbeteringen voor de watersporter doorgevoerd. Zo zijn de bestaande vaarten, waaronder de Blikfeart verdiept en verbreed en zijn 15 bruggen verhoogd. Er zijn bruggen gebouwd op twee plekken waar dammen zaten en bij Vrouwbuurstermolen is de oude brug in de provinciale weg N393 vervangen door een nieuwe. Ook was er aandacht voor het versterken van de natuur. Zo zijn er natuurlijke vriendelijke oevers, brede duikers die uitkomen op de route en vispassages aangelegd. Ook is met 11 hectare nieuwe natuur het leefgebied voor de weidevogels, lepelaar en bittervoorn flink uitgebreid.
Turfroute	De Turfroute loopt door Zuidoost Fryslân, het westelijk deel van Drenthe en de kop van Overijssel. De komende jaren krijgt de route door Fryslân een diepgang van 1.50 m. Hierdoor is de gehele route toegankelijk voor boten met een diepgang van 1.30 m. Het Noordelijke gedeelte van de Turfroute is verdiept in de jaren 2015 tot en met 2017. Het zuidelijk deel (De Tjonger) is verdiept en de oevers zijn natuurvriendelijker gemaakt in de jaren 2014 tot en met 2016. De aanlegvoorzieningen in Gorredijk, Oosterwolde en Appelscha zijn verbeterd zodat het aantrekkelijker wordt om over te stappen naar een wandel- of fietsroute. Zie ook Het Friese Merenproject