Das Lied der Deutschen

Das Lied der Deutschen (Het Lied der Duitsers, vaak Das Deutschlandlied, Duitslandlied, genoemd), of een deel ervan, is sinds 1922 het Duitse nationale volkslied. Het werd gedicht door Hoffmann von Fallersleben in 1841.

Aanleiding

De concrete aanleiding waarom Hoffmann dit lied schreef waren de Franse territoriale aanspraken op het Rijnland tijdens de Rijncrisis. Hij verwierp deze claims met zijn gedicht, net zoals dat ook in andere Duitse Rijnliederen uit die tijd gedaan werd, en vulde het aan met wat andere motieven, zoals de Duitse eenheid, waarmee men vijandelijke aanvallen kon afslaan (eerste vers).

Hij schreef zijn tekst op de reeds bestaande melodie van Joseph Haydn (1797), de Kaiserhymne (Gott erhalte Franz, dem Kaiser.)

Verspreiding

Lange tijd was het slechts één van de vele liederen van de Duitse nationale beweging. Tijdens het Duitse Keizerrijk (1871-1918) was er geen officieel volkslied, maar het lied Heil dir im Siegerkranz werd wel bij officiële gelegenheden gezongen. Dit had dezelfde melodie als het Engelse nationale volkslied God save the Queen. Het Lied der Deutschen trad pas meer op de voorgrond in de Eerste Wereldoorlog, toen het de voorkeur kreeg omdat de melodie verschilde van het Engelse God save thee Queen. Een situatie in de omgeving van het West-Vlaamse Langemark speelde hierbij een rol. Het Duitse Opperste Leger Commando (OHL) kondigde aan dat het spontaan door soldaten was gezongen tijdens een veldslag bij Langemark. Het propagandistisch gekleurde verslag hierover werd voorpaginanieuws in bijna alle Duitse kranten.

Op 11 augustus 1922, ten tijde van de Weimarrepubliek, werd op voorstel van de sociaaldemocratische rijkspresident Friedrich Ebert, het Deutschlandlied met de drie strofen het officiële nationale volkslied van Duitsland.

In de periode van het nationaalsocialisme (1933-1945) bleef het in gebruik als nationaal volkslied, maar alleen het eerste couplet werd gezongen, en daarop moest het eerste couplet van het Horst Wessellied volgen, het lied van de nationaalsocialistische partij NSDAP. Horst Wessel, die dit lied geschreven had, werd door de nationaalsocialisten als een martelaar voor hun zaak beschouwd.

Discussie in de Bondsrepubliek

Na 1945 werd het Lied der Deutschen door de overwinnende mogendheden van de Tweede Wereldoorlog verboden. De Bondsrepubliek, opgericht in 1949, had een nieuw volkslied nodig; daarvoor werd onder meer de Ode an die Freude van Beethoven gebruikt. Bondskanselier Konrad Adenauer, een christendemocraat die in het nazitijdperk in de gevangenis had gezeten, vroeg bij een bezoek in Berlijn op 18 april 1950 het publiek in de voor belangrijke bijeenkomsten gebruikte bioscoop Titania-Palast om het derde couplet van het Deutschlandlied te zingen. De vertegenwoordigers van de geallieerden bleven uit protest zitten, en ook de sociaaldemocraten waren woedend. Het buitenland was zeer negatief over Adenauers zet.

Bondspresident Theodor Heuss was voorstander van een alternatief lied, de Hymne an Deutschland. De liberaal erkende echter in een open correspondentie met Adenauer in 1952 dat hij de behoudende krachten had onderschat. Ten slotte ging Heuss akkoord met Adenauers verzoek om het Deutschlandlied weer het volkslied te maken, maar alleen het derde couplet te zingen.

Het bleef onzeker of het gehele lied volkslied was of alleen het derde couplet; dat is belangrijk voor art. 90a van het Duits strafwetboek dat nationale symbolen tegen smaad verdedigt. In maart 1990 stelde het Constitutioneel Gerechtshof vast dat alleen het derde couplet beschermd is, en in november 1991 kwamen bondspresident en bondskanselier in een correspondentie overeen dat alleen het derde couplet volkslied is. Anders dan soms wordt gesteld is geen van de coupletten "verboden".

[Categorie: Nationaal volkslied]]

	Werk in uitvoering
	Iemand is nog met dit artikel bezig. Kom later terug om het resultaat te bekijken.