Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Christiaan Eijkman
Christiaan Eijkman (Nijkerk, 1 augustus 1858 – Utrecht, 5 november 1930) was een Nederlands arts die veel bijdroeg tot de ontdekking van de vitaminen.
Leven
Christiaan Eijkman werd geboren als zevende kind van de onderwijzer Christiaan Eijkman (1822–1893) en diens echtgenote Johanna Alida Pool. In 1861 verhuisde het gezin naar Zaandam, waar de familievader schooldirecteur werd van de nieuwe basisschool. Christiaan bezocht de school van zijn vader, en ging vanaf 1875 naar de medische militaire school in Amsterdam, dat aangesloten was bij het Athenaeum Illustre. In 1879 werd hij assistent van de hoogleraar Thomas Place (1842–1911) in Amsterdam. Op 31 januari 1883 slaagde hij in zijn examen als arts en op 28 maart 1883 werd hij bevorderd tot militair arts tweede klasse. Op 13 juli 1883 promoveerde hij tot doctor in de geneeskunde met zijn proefschrift Over polarisatie in de zenuwen. Datzelfde jaar werd hij naar Semarang gestuurd, waar hij in het plaatselijke ziekenhuis werkte. Later werkte hij in het kleine Indonesische dorp Tjilatjap (Cilacap). Maar daar kreeg hij malaria, zodat hij in 1885 terugkeerde naar Europa om te herstellen.
Vervolgens schoolde hij zich bij onder Josef Forster in Amsterdam en onder Robert Koch in Berlijn.
Als jonge Nederlandse arts werd Eijkman als medisch officier in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger naar Batavia op Java gestuurd, waar door het leger een onderzoekslaboratorium ingericht werd. Zijn korte militaire carrière eindigde toen hij directeur werd van de Dokter Djawa School. Java leed toen zwaar onder beriberi, en er werd verondersteld dat dit een infectie was. Christiaan Eijkman observeerde dat bepaalde laboratoriumkippen, die de symptiomen vertoonden van beriberi, niet stierven, maar na verloop van tijd weer gezond werden.
Hij begon te onderzoeken hoe dat kwam en het viel hem op dat de kippen eerst „witte rijst” gegeten hadden, en dat ze daarna weer hun gewone voer, de ongepolijste „rode rijst” kregen. Aan de hand van deze vaststellingen ondernam Eijkman proeven met mensen en concludeerde tegen 1897 dat diegenen die ongepolijste rijst aten, geen beriberi kregen, maar zij die de witte rijst gebruikten, wel. Hij nam aan dat iets in het zilvervlies van de rijst een „antiberiberifactor” was.
De resultaten van zijn onderzoek werden aanvankelijk als een ’te gemakkelijke oplossing’ van de hand gewezen. Eijkman hield vol en kwam met steeds meer onderzoekingsresultaten aandragen die de vorige resultaten bevestigden.
Uiteindelijk was zijn werk een grote stap om de Westerse wereld te overtuigen van de waarde van voeding in de strijd tegen beriberi.
Het onderzoek van Christiaan Eijkman en zijn medewerker Gerrit Grijns leidde tot de ontdekking van vitamine B1 (thiamine). Voor zijn rol in de ontdekking van deze vitamine kreeg Eijkman in 1929 samen met Sir Frederick Gowland Hopkins de Nobelpreis voor Fysiologie of Geneeskunde.
In 1930 overleed Eijkman in Utrecht na een langdurige ziekte.
A. M. Luyendijk-Elshout, ’Eijkman, Christiaan (1858-1930)’, in: Biografisch Woordenboek van Nederland, Huygens ING - Den Haag. Op: http://www.historici.nl [10-02-2012]
|
