Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Carl F. Klinkert
Carl Heinrich Friedrich Klinkert (Amsterdam, 8 juli 1905 – De Koog, 22 juli 1995) was een Nederlandse reclametekenaar en kunstschilder.
Biografie
Klinkert werd als vierde en tevens laatste kind geboren in een liberaal Amsterdams-Duitse familie. Zijn moeder was afkomstig uit Hamburg. Zijn vader was een rasechte Amsterdammer. Hij trok in zijn jeugd veel op met zijn getalenteerde pianospelende zusje Marie. Door een noodlottig ongeval verloor Klinkert op 4-jarige leeftijd zijn vader. Al op jonge leeftijd wil Klinkert kunstschilder worden, gefascineerd door het werk van de Belgische kunstschilder Rik Wouters (1882-1916), die bij het gezin in de buurt woonde. Bij deze schilder kwam hij voor het eerst in aanraking met alle facetten van het beroep kunstschilder. Klinkert werd in zijn jeugd regelmatig door zijn moeder meegenomen naar Bergen (N-H) en naar haar geboorteland. Deze bezoeken maakten een onuitwisbare indruk op Klinkert en hij raakte steeds meer geboeid door het duin- en berglandschap. De eerste landschappen dateren uit deze periode.
In 1923 stierf zijn zus Marie, die inmiddels een bekende pianiste was, op vijfentwintigjarige leeftijd. Klinkert was ontroostbaar en raakte ernstig depressief. Het advies van de artsen was: wandelen, de bergen in, frisse lucht en dat doet hij met zijn oom Arthur. De reis ging naar het Harzgebergte en Klinkert overwon zijn depressie, maar zijn neiging naar nervositeit bleef.
In 1925 ging Klinkert in militaire dienst. Daarna had hij diverse baantjes en uiteindelijk kwam hij in dienst als hoekman bij effectenhandel Dentz. Toen Dentz rond 1931 opgeheven werd, lagen de banen niet voor het opscheppen. Klinkert besloot zijn artistieke talent aan te spreken. Hij ging reclametekenlessen volgen aan de Kunstnijverheidsschool in Amsterdam, de latere Gerrit Rietveld Academie. In deze periode had Klinkert niet veel contact met medestudenten. Hij was veel ouder en werd als een vreemde eend in de bijt gezien. De enige met wie hij veel contact had, is cineast Frans Dupont (1909-1978). Gedurende die tijd woonde Klinkert nog steeds bij zijn moeder.
Klinkert was een zeer verdienstelijke reclameschilder en had ook veel plezier in zijn nieuwe metier. Hij kreeg als zelfstandig tekenaar opdrachten van bekende bedrijven/merken als Odol, Philips, Verkade, Hoover, Van Nelle. Het ging in de meeste gevallen om affiches, verpakkingen en brochures. De stijl was modernistisch. Naast reclamewerk schilderde/tekende Klinkert vrij werk. In 1937 ging Klinkert naar Hamburg om zich beter te kunnen ontplooien, maar in de aanloop naar WO II keerde hij terug naar Amsterdam.
In 1938 verhuisde het gezin naar Soest en trok in bij broer Frans. In 1939 werd Klinkert gemobiliseerd en na de capitulatie werd hij als krijgsgevangene opgesloten in kamp Amersfoort. In die periode leerde hij de kunstschilder [Pieter van Velzen (1911-1990)] kennen. Na de bevrijding in 1945 verhuisde Klinkert naar Schoorl en nam zijn intrek in de voormalige atelierwoning van de kunstschilder [Huysmans (1885-1964)]. Hij leidde een teruggetrokken leven en leefde van incidentele verkopen van portretten, landschappen en bloemstillevens. De enige collegae met wie hij contact had, waren Jan van Herwijnen (1989-1965), Jaap Wagemaker (1906-1972) en Jaap Min (1914-1987).
De dood van zijn moeder en broer Pieter (resp. 1947 en 1948) waren voor Klinkert aanleiding om met de fiets naar Frankrijk af te reizen. Hij leefde van de verkoop van aquarellen en tekeningen tijdens zijn trip. Tijdens zijn trip kwam hij in contact met Henri Matisse (1911-1954), waar hij naar zijn zeggen een maand bij in huis gelogeerd heeft. In 1951 exposeerde Klinkert met zijn werk bij ‘De Utrechtse Kring’. Dat was zijn eerste tentoonstelling en tevens zijn laatste gedurende zijn leven. N.a.v. deze tentoonstelling ontmoette hij zijn toekomstige vrouw Francien (1923-). In 1953 zijn ze getrouwd in Schoorl en na een jaar verhuisden ze naar Texel. Klinkert kon zich hierna de luxe permitteren, om zich volledig aan de schilderkunst te wijden zonder kritiek van de buitenwereld. Dit heeft geleid tot een ontwikkeling van een geheel eigen stijl. De periode 1956–1964 waren jaren van een omvangrijke productie, mede naar aanleiding van de vele reizen die het echtpaar ondernam naar de bergen van Zwitserland, Frankrijk, Noorwegen, Duitsland en Oostenrijk. Na 1972 nam de productie geheel af, door een verslechtering van zijn gezondheid.
Stijl
Klinkert hoort tot de generatie die zich vasthield aan traditionele figuratieve kunst. Zijn beginperiode kenmerkt zich door traditionele onderwerpen in een romantisch-realistische stijl. Veelal tekeningen en schilderijen. Voor modernisme had hij totaal geen belangstelling. Dat zag Klinkert als een dwangmatig zoeken naar vernieuwing. Hij had ook een uitstekend argument want abstraheren had hij al genoeg gedaan in zijn ‘reclame-periode’. Voor hem was dat dus geen optie.
Klinkert schildert hoofdzakelijk landschappen, stadsgezichten en portretten zoals al eerder geschreven een eigen stijl. Het zien van van berglandschappen, panorama’s, waren voor hem momenten van zelfreflectie en kansen om zijn geest te scherpen. de ene keer ziet hij het berglandschap als een symboliek voor de zorgen van de mensheid, dan weer ziet hij het weer als een overbrugging naar een hoger spiritueel bestaan. Het gedachtegoed van de Deense filosoof Kierkegaard speelt hierbij een belangrijke rol.
Zuidelijk- en noordelijk berglandschap Na 1953 zien we dat zijn stijl losser wordt en het lijkt alsof er meer zelfvertrouwen uit zijn werk spreekt. Hij gaat bewust zijn eigen weg als solitair kunstenaar.
Wat is nu kenmerkend voor Klinkert’s werk? Zijn werk heeft een relatie tot het expressionisme maar nooit met complementair kleurgebruik en vervormingen van de werkelijkheid en meestal nooit grof. Het vaak ontbreken van de mensfiguur in het landschap. Een rijke kleurschakering met een snelle toets. De noordelijke landschappen zijn uitgevoerd veelal in koele groenen ,blauwen en grijzen. Het gebergte is dan ook veelal hoog. De zuidelijke Franse varianten zoals zijn variatie op de beroemde Mont Sainte Victoire, kenmerkt zich door gebruik van warmere kleuren als oker, steenrood.
Exposities
- 1951 · De Utrechtse Kring, Utrecht
- Door zijn werk niet meer te exposeren ging hij confrontatie uit de weg. De reden was heel simpel: hij hechtte een grote waarde aan vrijheid.
- 2002 · Galerie Langewaal, Langewaal
- 2004 . Museum De Schotse Huizen, Veere, overzichtstentoonstelling gedurende de maanden april mei
- 2016 · 20 juli – 27 november, LEEZZA galerie, Haarlemmerdijk 41, Amsterdam
Literatuur
- Steven Heller en Louise Fili, Dutch modern, Grafic Design from De Stijl to Deco, San Francisco 1994
- Ieke van der Huijzen, Klinkert in Kleur. Het leven, de visie en het werk van de schilder Carl Klinker (1905-1995), Doctoraal scriptie, Universiteit Leiden, 2002
Extrene Links
Rijks Instituut Beeldende Kunst: Carl Klinkert