Boustrofedon

Bestand:Boustrophedon.png

Engelse tekst in boustrofedon

Bestand:Gortys law inscription.jpg

Inscriptie met het Recht van Gortyn

Boustrofedon, ossendraaischrift of ossenploegenschrift, een term uit de schriftgeschiedenis, duidt een manier van schrijven aan waarbij de tekst in opeenvolgende regels om beurten van links naar rechts en van rechts naar links wordt geschreven.

De term boustrofedon komt uit het Grieks (βουστροφηδόν) en betekent letterlijk "draaien als een (ploegende) os" (bous – "os" en strephein – "draaien"). De manier van schrijven werd in verschillende perioden en in verschillende gedeelten van de wereld toegepast. Het bekendst is de toepassing in vroege Griekse geschriften.

Er zijn meerdere manieren om boustrofedon te schrijven, bijvoorbeeld:

• De schrijfrichting van de regels wordt steeds omgedraaid, maar de woorden zelf niet.
• De woorden worden ook omgedraaid maar de letters niet.
• Alles wordt gedraaid, zowel schrijfrichting, woorden als letters (resulterend in een zin in spiegelschrift, om de andere regel).
• Alles wordt gedraaid en ook nog eens ondersteboven geschreven, oftewel elke tweede regel wordt 180 graden gedraaid.

Vindplaatsen

Teksten die gebruikmaken van boustrofedon, zijn op vele plaatsen in de wereld gevonden. Diverse inscripties zijn gevonden in landen in en rondom de Middellandse Zee, zoals Kreta, Cyprus, Italië (zowel in het Etruskisch als in Italische talen), Klein-Azië (Hettitisch) en in het vroegere Arabië.

Er zijn echter ook inscripties gevonden in verder weg gelegen gebieden zoals India, Centraal-Amerika, Paaseiland (het Rongorongo) en in Noord-Europa (vroeg runenschrift).

Een moderne toepassing vindt men in een inscriptie van de laatste strofe van Martinus Nijhoffs beroemde gedicht 'Het kind en ik' bij een vijver in de hortus botanicus achter het Universiteitsmuseum in Utrecht. Op deze manier wordt het spiegeleffect in het water, waarvan in het gedicht sprake is, benadrukt.

  Vrije mediabestanden over Boustrophedon op Wikimedia Commons