Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Behaviorisme
Het behaviorisme oftewel gedragspsychologie is een stroming binnen de psychologie, sociologie en de filosofie. Het behaviorisme onderscheidt zich van andere stromingen in de psychologie doordat het observeerbare, respectievelijk registreerbare, gedrag als enige geldige onderzoeksobject voor psychologische theorievorming wordt beschouwd. Het stelt zich daarbij uitdrukkelijk tegen allerlei richtingen die gedachten en emoties tot object van onderzoek nemen (via introspectie) zoals ook de psychoanalyse.
Theoretische uitgangspunten
Uitgangspunt van het behaviorisme is dat het gedrag verklaard wordt door leerprocessen, die zich voordoen in de geschiedenis van een persoon, of de situatie waarin hij verkeert. Alle gedragingen worden gezien als (ketens van) reacties op deze situationele of historische context. Het meest eenvoudige behavioristische model, namelijk het model waarin reflexmatig gedrag kan worden voorgesteld, is S-R (stimulus-respons). Dit proces wordt ook wel klassieke conditionering genoemd (zie ook : Pavlov). Zodra de prikkel of stimulus (S) er is, ontlokt deze min of meer automatisch de reactie of respons (R). Er is dus een koppeling tussen de S en de R, maar wat deze koppeling precies is, wordt binnen het behaviorisme de black box genoemd. In meer recente modellen van klassieke conditionering, zoals de zogenaamde betekenisanalyse. Korrelboom, K. & Ten Broeke (2004). Geïntegreerde gedragstherapie wordt deze black box ingevuld met cognitieve representaties (UCS-UCR representatie). Andere behavioristische modellen, zoals de zogenaamde functionele analyse, richten zich op gedrag wat mensen vertonen omdat ze een consequentie van dat gedrag voorspellen, zoals een beloning of een straf. Dit proces wordt operante conditionering genoemd (zie ook B.F. Skinner). Een derde vorm van conditionering is het zogenaamde relationeel kaderen, een term uit de Relational Frame Theory. Hierbij leren mensen arbitraire (dus niet fysieke) verbanden te leggen tussen stimuli op grond van verbaal gedrag.
Over het algemeen kan het volgende aangehouden worden :
Geschiedenis
In 1901 begon Watson met onderzoek naar apen, katten, honden, kippen, kikkers, vissen en voornamelijk ratten. Hij merkte dat er enorm veel informatie uit het gedrag van deze dieren te halen was, zonder verder te hoeven speculeren over de innerlijke representaties (cognities) van deze dieren. Enkel de uiterlijk waarneembare acties waren meetbaar en dus interessant voor het onderzoek. Het behaviorisme maakt deel uit van het logisch positivisme, dat het idee promoot dat alle kennis moet worden uitgedrukt in uitspraken die empirisch verifieerbaar zijn. Het behaviorisme is geruime tijd de populairste stroming binnen de (Amerikaanse) psychologie geweest, maar werd in de jaren '80 en '90 voorbijgestreefd door cognitieve stromingen, welke samengevat worden onder het begrip cognitieve revolutie. Echter, op de achtergrond bleef het behaviorisme zich ontwikkelen, met name in de gedragsanalyse. Dit heeft geleid tot een herontdekking van het behaviorisme, onder de noemer 'radicaal-behaviorisme' of 'neo-behaviorisme'. De voornaamste theorie van deze moderne stroming is de Relational Frame Theory. Hayes, S.C., Barnes-Holmes, D, Roche, B. (1999). Relational Frame Theory: a post-Skinnerian account of human language and cognition, een radicaal-behavioristische theorie waarmee ook complex menselijk gedrag verklaard kan worden. RFT is een zogenaamde radicaal behavioristische theorie over complex menselijk gedrag, zoals taal en cognitie. Binnen een radicaal behavioristische visie is, hoe paradoxaal dat ook klinkt, wel plaats voor onobserveerbaar gedrag zoals emoties, en cognities. Deze worden echter verklaard als gevolgen van contextuele bekrachtiging.