Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Autismespectrum
Autismespectrum of autistisch spectrum is een term die wordt gebruikt voor de visie dat de autistische stoornis en daaraan verwante aandoeningen een continuüm vormen, waarbij de symptomen als glijdende schaal kunnen worden beschreven. Er worden in grote lijnen drie symptoomgroepen onderscheiden (sociale interactie, sociale communicatie en stereotiep gedrag), die per persoon in ernst kunnen verschillen. Tot de kern van het spectrum worden naast autistische stoornis doorgaans atypisch autisme en het Aspergersyndroom gerekend. Verder is er de restgroep PDD-NOS voor "niet anderszins omschreven" aandoeningen.
De naam autismespectrum wordt vaak als synoniem van de groep pervasieve ontwikkelingsstoornissen gebruikt, maar sommige wetenschappers (doorgaans met biologische of neurologische achtergrond) wijzen op de etiologische verschillen tussen autistische stoornissen en met name het syndroom van Rett en desintegratiestoornis van de kinderleeftijd, waardoor de benadering als spectrum voor hen niet zinvol is.
In orthopedagogische kringen wordt het spectrum soms de educatieve definitie van autisme genoemd, omdat deze gegroeid is vanuit de visie om kinderen te groeperen die allen dezelfde aanpak nodig hebben.
Kwantitatieve benadering
Er zijn verschillende methoden om tot een kwantitatieve benadering van het spectrum te komen in plaats van de klassieke klinische of categoriserende benadering. Voorbeelden zijn het Autism Diagnostic Interview (ADI-R) en de Childhood Autism Rating Scale (CARS). Onder leiding van Simon Baron-Cohen werd aan de universiteit van Cambridge het zogenaamde autismespectrumquotiënt ontwikkeld. De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie heeft het Protocol autisme en aan autisme verwante contactstoornissen laten opstellen (Berckelaer-Onnes en Van der Gaag. Hierbij wordt gelet op :
- de ernst van de stoornis (van diepgestoord door factoren binnen zichzelf tot mensen die het meest gelijken op de harmonische normale mensen en door omgevingsfactoren angstig en chaotisch worden)
- de sociale gerichtheid en betrokkenheid op de ander (van ‘aloof’ of afgesloten van alles, via ‘passive’ of ‘mensen die altijd een stapje trager zijn en gedrag kopiëren’ tot ‘active but odd’ die de spelregels denken te kennen en erin vliegen met alle gevolgen vandien) (Lorna Wing)
Andere aandoeningen
McDD
Er is momenteel voldoende grond om McDD in te delen als subtype in de groep PDD-NOS. Het verloop is in vergelijking met spectrumaandoeningen echter dermate anders, dat de classificatie van de aandoening mogelijk aangepast of herzien wordt. Hiervoor is nog veel onderzoek nodig.
NLD
NLD is een leerstoornis en ontwikkelingsstoornis die niet officieel is vastgelegd in het DSM-IV of de ICD-10, maar wel regelmatig door diverse (kinder)psychiaters/-psychologen en andere diagnosticussen gebruikt wordt. Het heeft een betrekkelijk grote overlap met o.m. het Aspergersyndroom en kenmerkt zich vooral door problemen met de verwerking van non-verbale informatie en motorische moeilijkheden. De verbale ontwikkeling daarentegen verloopt - net als bij Asperger vaak het geval is - bovengemiddeld. Onderzoekers denken dat de stoornis wordt veroorzaakt door een slechte wisselwerking tussen de linker- en rechterhersenhelft en dat daarbij vooral de rechterhersenhelft zich minder goed ontwikkelt.
Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
Op basis van bepaalde overeenkomsten in gedrag wordt schizoïde persoonlijkheidsstoornis soms tot het autismespectrum gerekend. Lorna Wing beschouwde mensen met Asperger als schizoïde persoonlijkheden, maar zag er geen voordeel in om een dergelijke classificatie te hanteren. (De terminologie is in dit geval verwarrend: de term schizoïde werd destijds gekozen om het verband met schizofrenie aan te geven, terwijl tussen autistimespectrumstoornissen en schizofrenie geen direct verband is aangetoond.)
ADHD
Ook ADHD wordt soms tot het spectrum gerekend, hoewel het handboek DSM-IV stelt dat in principe geen ADHD wordt gediagnosticeerd als de symptomen aan een pervasieve ontwikkelingsstoornis zijn toe te schrijven.
Hyperactieve stoornis met zwakzinnigheid
De ICD-10 vermeldt bij de pervasieve ontwikkelingsstoornissen hyperactieve stoornis samengaand met zwakzinnigheid en stereotypieën. Het handboek stelt echter dat de nosologische validiteit hiervan niet vaststaat.
Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
Door sommige gedragswetenschappers wordt ontwijkende persoonlijkheidsstoornis ook wel als licht autistisch gedrag gezien vanwege de geremdheid en teruggetrokkenheid. Dit is echter geen algemene visie, omdat de oorzaak van het gedrag meer in angst dan in onvermogen is gelegen.
Desintegratiestoornis van de kinderleeftijd
De desintegratiestoornis van de kinderleeftijd, ook wel het syndroom van Heller genoemd, is een pervasieve ontwikkelingsstoornis uit het DSM-IV. Het wordt daarom ook vaak tot het autistisch spectrum gerekend.
IDIC-15
Het zeldzame syndroom IDIC-15 behoort tot de met autisme verwante stoornissen. Zowel diagnostisering als therapieën zijn sterk verwant met die voor autisme.
Syndroom van Rett
Ook het syndroom van Rett is een zeldzame, genetisch aantoonbare aangeboren aandoening die in het DSM-IV onder de pervasieve ontwikkelingsstoornissen, en daarmee dus ook tevens tot het autistische spectrum gerekend wordt. In tegenstelling tot autisme komt deze aandoening slechts enkel bij meisjes voor.
Diversiteit
Niet alle autistische kenmerken komen dus bij iedereen evenveel voor. De diversiteit binnen het autismespectrum is erg verwarrend en fascinerend tegelijk. Het is voor een hoogbegaafde autistische persoon met het Syndroom van Asperger of iemand met PDD-NOS soms shockerend te weten dat hij hetzelfde etiket krijgt als iemand met een klassiek Autistische Stoornis met een matige of ernstige mentale handicap. Beiden staan aan de uiteinden van het autismespectrum en zijn onvergelijkbaar anders. Het maakt er de verwerking niet eenvoudiger op.
Sommige autisten zijn extreem goed in rekenen of in feiten onthouden. Wanneer de overige autistische kenmerken een ernstig karakter hebben, wordt zo iemand soms met een wat ongelukkige Franse term aangeduid als idiot savant. Ook bij het mildere Aspergersyndroom is dit verschijnsel bekend. Asperger noemde zijn onderzoeksgroep bestaande uit jongens "kleine professoren", waarmee hij bedoelde dat bepaalde vaardigheden sterk ontwikkeld waren, bijvoorbeeld ruimtelijk inzicht. Overige delen bleken minder goed ontwikkeld dan gemiddeld.
Interessant is dat de rechterhersenhelft, waarmee muziek, wiskunde, creativiteit enz. worden verwerkt en gevormd, bij autisten meer ontwikkeld is dan gemiddeld. De linker hemisfeer is echter minder sterk ontwikkeld. Dit hangt mogelijk samen met een gebrekkiger taalbegrip, maar juist met meer gevoel voor bijvoorbeeld muziek. Dit is dan ook vaak goed te gebruiken als communicatiemiddel (muziektherapie).
==Ondersteuning
Er zijn diverse instanties waar mensen met een autistische stoornis terechtkunnen voor begeleiding en/of lotgenotencontact. Naast officiële instanties zoals het GGZ zijn er verenigingen zoals PAS (Personen uit het Autisme Spectrum) (welke zich richt op normaal begaafde volwassenen (18+) met autisme) en de NVA (Nederlandse Vereniging voor Autisme) (welke zich vooral richt op ouders met autistische kinderen).