Andries Treurnicht

Andries Petrus Treurnicht (Piketberg, 19 februari 1921 - Kaapstad, 22 april 1993) was een Zuid-Afrikaans protestants dominee, editorialist en politicus.

Andries Treurnicht studeert theologie aan de Universiteit van Stellenbosch en wordt er voorzitter van de "vereniging van christelijke studenten". Hij wordt in 1946 dominee van de "Nederduits Gereformeerde Kerk" (NGK). In 1949 wordt hij geselecteerd in de rugbyploeg van de South Western Districts voor de match tegen Nieuw-Zeeland. Andries Treurnicht is eerst dominee in Oudtshoorn en dan in Rondebosch, Stellenbosch en tenslotte in Pretoria. Tijdens zijn verblijf in Rondebosch, volgt hij voortgezette studies filosofie aan de universiteit van Kaapstad en schrijft een doctoraatsthesis over Kuiper en de verhouding tussen kerk en staat. In 1960 leidt hij Die Kerkbode, het tijdschrift van de NGK en verwerft hierdoor een invloedrijke stem in de schoot van de kerk. Na het bloedbad van Sharpeville schrijft hij editorialen die de gescheiden ontwikkeling van de rassen steunen.

Als voorstander van de apartheid wordt hij in 1967 door eerste minister John Vorster aangesteld tot directeur van "Hoofstad", het regeringsgezinde dagblad van Pretoria. Van 1972 tot 1974 is hij voorzitter van Broederbond, een geheim genootschap van Afrikaner, die ongeveer alle toekomstige Zuid-Afrikaanse ministers onder zijn leden telde.

In 1971 wordt hij in het parlement verkozen voor de Nasionale Party in het conservatieve Noord-Transvaal, door Jaap Marais te verslaan, een extreem-rechts dissident, die de partij in 1969 verlaten had. Als lid van de harde vleugel van de partij, wordt Andries Treurnicht onderminister voor Bantoe-onderwijs in de regering van John Vorster. Hij voert het verplichte onderwijs in van het Afrikaans voor zwarte scholieren, waardoor de opstand van Soweto van 1976 uitbreekt. Nadien wordt hij nog minister van openbare werken en van nationaal bestuur.

Nadat hij in 1978 verkozen werd als provinciaal voorzitter van de partij in Transvaal, wil de nieuwe eerste minister Pieter Willem Botha een meer pragmatische invulling van de apartheid. Treurnicht blijft bij zijn verzet tegen elke idee van een gemengd raciaal parlement en verzet zich in 1980 tegen een voorstel voor een meer liberale arbeidswet. In 1982 wordt Andries Treurnicht de belangrijkste opponent tegen de hervormingsvoorstellen van Botha voor een driekamerparlement, met drie gescheiden kamers, nl. voor kleurlingen, Indiërs en blanken. Nadat Treurnicht in in Transvaal in de minderheid wordt gesteld door de minister van buitenlandse zaken, "Pik" Botha en door Frederik Willem de Klerk, verlaat hij samen met 22 andere parlementsleden de Nasionale Party.

Op 20 maart 1982 sticht Treurnicht de "Konserwatiewe Party" (KP) en krijgt daarbij de steun van John Vorster en Betsie Verwoerd (de weduwe van de vermoorde eerste minister Hendrik Verwoerd). Ook Connie Mulder, de vroegere rivaal van Pieter Botha sluit zich bij hem aan. Na de verkiezingen van 1987 wordt hij oppositieleider in het parlement. In 1988 verovert de KP in 60 van de 110 gemeenten van Transvaal, waaronder Pietersburg en Boksburg en 1 op 4 in Oranje Vrijstaat. Bij de parlementsverkiezingen van 1989 behaalde de KP meer dan 1/3e van de stemmen. Andries Treurnicht neemt de leiding op zich van de oppositie tegen de ontmanteling van de apartheid bij het referendum van maart 1992. De overwinning van de "ja"-stemmen met 68 % van de stemmen wordt echter een grote ontgoocheling voor de voorstanders van de apartheid. Treurnicht sterft in april 1993. Ferdinand Hartzenberg (1936) volgt hem op aan het hoofd van de partij.

Treurnicht schreef talrijke editorialen in "Hoofstad" en was de schrijver van het boek Credo van ’n Afrikaner.

Externe link

• Biografie van Andries Treurnicht