Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Aart Staartjes: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aart_Staartjes&oldid=54580385)
 
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aart_Staartjes&oldid=60346761 14 nov 2021 Guaka 13 mrt 2004 Steinbach Maarten1963 Wutsje)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox acteur
{{Infobox acteur
| naam = Aart Staartjes
| naam             = Aart Staartjes
| afbeelding = Aart Staartjes in de Stratemakeropzeeshow.png
| afbeelding       = Winnaars van de Nipkowschijf Aart Staa, Bestanddeelnr 930-4899 (cropped).jpg
| onderschrift = Aart Staartjes in de [[De Stratemakeropzeeshow|Stratemakeropzeeshow]] (1973)
| onderschrift     = Staartjes bij de uitreiking van de [[Zilveren Nipkowschijf]] voor het tv-programma [[J.J. De Bom voorheen De Kindervriend]] (1979)
| volledige naam =  
| volledige naam   =
| geboren = [[1 maart]] [[1938]]
| bijnaam          =  
| overleden =  
| geboren           = [[Amsterdam (gemeente)|Amsterdam]], 1 maart 1938
| land = {{NL}}
| overleden         = [[Groningen (stad)|Groningen]], 12 januari 2020
| beroep = [[Acteur]]<br />[[televisieregisseur|Regisseur]]<br />[[Presentator]]<br />[[documentaire|Documentairemaker]]<br />[[Schrijver]]
| land             = {{NL}}
| jaren-actief = [[1957]] - heden
| beroep           = [[Acteur]]<br />[[televisieregisseur|Regisseur]]<br />[[Presentator]]<br />[[Documentaire]]maker<br />[[Schrijver (hoofdbetekenis)|Schrijver]]
| pseudoniem = De Stratemaker
| jaren-actief     = [[1957]] – [[2020]]
| imdb     = 0820868
| pseudoniem       = De Stratemaker
| imdb             = 0820868
}}
}}
'''Aart Staartjes''' ([[Amsterdam]], [[1 maart]] [[1938]]) is een [[Nederland]]se [[acteur]], [[televisieregisseur|regisseur]], [[presentator]], [[documentaire|documentairemaker]] en schrijver.
[[Bestand:Aart Staartjes in Hadimassa (cropped).png|thumb|Staartjes in [[Hadimassa]], 1967]]
[[Bestand:Aart Staartjes in de Stratemakeropzeeshow.png|thumb|Staartjes in de door hem bedachte ''[[De Stratemakeropzeeshow|Stratemakeropzeeshow]]'' (1973)]]
'''Aart Staartjes''' ([[Amsterdam (gemeente)|Amsterdam]], [[1 maart]] [[1938]] – [[Groningen (stad)|Groningen]], [[12 januari]] [[2020]]<ref>{{Citeer web|url=https://www.hartvannederland.nl/nieuws/2020/aart-staartjes-overleden/|titel=Acteur Aart Staartjes overleden aan verwondingen na ernstig ongeluk|bezochtdatum=12 januari 2020|datum=12 januari 2020|uitgever=HartvanNederland.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200112160737/https://www.hartvannederland.nl/nieuws/2020/aart-staartjes-overleden/|archiefdatum=12 januari 2020|dodeurl=nee}}</ref>) was een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederlandse]] [[acteur]], [[televisieregisseur|regisseur]], [[presentator]], [[documentaire]]maker en schrijver.


== Biografie ==
== Biografie ==
Staartjes werd geboren in [[Amsterdam-Noord]]. Hij heeft een oudere broer en een jongere zus. Zijn vader was [[timmerman]] en [[aannemer]].<ref name="beeldengeluid">"[http://www.beeldengeluidwiki.nl/index.php/Aart_Staartjes Aart Staartjes]", ''[[Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid|Beeld en Geluid]]wiki'', 1 maart 2011. Geraadpleegd op 13 november 2011.</ref>
Staartjes werd geboren in [[Nieuwendam]], destijds een dorp ten noorden van [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]]. Hij had een oudere broer en een jongere zus. Zijn vader was [[timmerman (hoofdbetekenis)|timmerman]] en [[aannemer]].<ref name="beeldengeluid">"[http://www.beeldengeluidwiki.nl/index.php/Aart_Staartjes Aart Staartjes]", ''[[Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid|Beeld en Geluid]]wiki'', 1 maart 2011. Geraadpleegd op 13 november 2011. [https://web.archive.org/web/20111011163625/http://beeldengeluidwiki.nl/index.php/Aart_Staartjes Gearchiveerd] op 11 oktober 2011.</ref>


Staartjes ging pas vanaf zijn achtste naar school. [[Eric Herfst]] was toen een vriend van hem. Staartjes' carrière begon in 1957, toen hij samen met Herfst en zijn andere vriend [[Ben Rowold]] een [[pantomime]]gezelschap vormde, genaamd Pantalone. Nadat hij de [[Mulo]] had afgerond, ging hij naar de [[Kweekschool voor onderwijzers|kweekschool]] voor onderwijzers, maar hij stapte al snel over naar de toneelschool in Amsterdam. Al tijdens zijn studie was hij in verschillende stukken op de [[televisie]] te zien. Na zijn eindexamen in 1961 speelde hij bij diverse toneelgezelschappen, zoals het [[Nieuw Rotterdams Toneel]]. Daar speelde hij een rol in ''Een opgemaakt bed'', een toneelstuk van [[Dimitri Frenkel Frank]].
Vanwege de [[Tweede Wereldoorlog|oorlog]] ging Staartjes pas vanaf zijn achtste naar school. [[Eric Herfst]] was toen een vriend van hem. Staartjes' carrière begon in 1957, toen hij samen met Herfst en een andere vriend [[Ben Rowold]] een [[pantomime]]gezelschap vormde, genaamd Pantalone. Nadat hij de [[mulo]] had afgerond, ging hij naar de [[Kweekschool voor onderwijzers|kweekschool]] voor onderwijzers, maar hij stapte al snel over naar de toneelschool in Amsterdam. Al tijdens zijn studie was hij in verschillende stukken op de televisie te zien. Na zijn eindexamen in 1961 speelde hij bij diverse toneelgezelschappen, zoals het [[Nieuw Rotterdams Toneel]]. Daar speelde hij in het seizoen 1968/1969 samen met [[Martine Crefcour]] en [[Carol van Herwijnen]] in ''Een opgemaakt bed'', een toneelstuk van [[Dimitri Frenkel Frank]].


Staartjes woonde jarenlang op [[Marken (Markermeer)|Marken]], maar sinds 2012 woont hij in het Friese [[Dronrijp]].<ref name="Interview met Aart Staartjes">{{aut|L. van den Krommenacker}}, [http://www.dankert.nl/bart/actueel/aart.html 'Zinvol sikkeneurig'], ''[[Leeuwarder Courant]]'', 29 september 2012. Geraadpleegd op 22 april 2013.</ref>
Staartjes trouwde tweemaal. Uit zijn eerste huwelijk, dat na vijfentwintig jaar strandde, had hij drie kinderen. [[Hans Dorrestijn]] koppelde hem vervolgens aan zijn eigen ex-vrouw Hanna. Dorrestijn was getuige op hun huwelijk.<ref>Altijd stratenmaker op zee, ''Volkskrant Magazine'', 22 april 2017</ref> Van 2012 tot aan zijn overlijden woonde Staartjes in [[Dronrijp]].<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/artikel/2318471-klokgelui-voor-aart-staartjes-in-zijn-dorp-dronryp.html|titel=Klokgelui voor Aart Staartjes in zijn dorp Dronryp|datum=13 januari 2020|uitgever=Nos.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200113141139/https://nos.nl/artikel/2318471-klokgelui-voor-aart-staartjes-in-zijn-dorp-dronryp.html|archiefdatum=13 januari 2020|dodeurl=nee}}</ref>


== ''Woord voor woord'' ==
=== Overlijden ===
In 1967 begon Staartjes ''[[Woord voor woord]]'', een serie bijbelvertellingen voor de jeugd, bij de [[IKOR]], de latere Interkerkelijke Omroep Nederland ([[IKON]]).
Staartjes kreeg op 10 januari 2020 met zijn [[brommobiel]] een zwaar auto-ongeluk in [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]]. Hij overleed twee dagen later op 81-jarige leeftijd in het [[Universitair Medisch Centrum Groningen]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.ad.nl/show/aart-staartjes-in-ziekenhuis-na-aanrijding-in-brommobiel~aff7dbcd/|titel=Aart Staartjes in ziekenhuis na aanrijding in brommobiel|bezochtdatum=12 januari 2020|datum=10 januari 2020|uitgever=''Algemeen Dagblad''|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200112114047/https://www.ad.nl/show/aart-staartjes-in-ziekenhuis-na-aanrijding-in-brommobiel~aff7dbcd/|archiefdatum=12 januari 2020|dodeurl=nee}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.ad.nl/show/aart-staartjes-81-overleden-na-verkeersongeval~a5ce7116/|titel=Aart Staartjes (81) overleden na verkeersongeval|bezochtdatum=31 december 2020|datum=12 januari 2020|uitgever=AD.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201223030947/https://www.ad.nl/show/aart-staartjes-81-overleden-na-verkeersongeval~a5ce7116/|archiefdatum=23 december 2020|dodeurl=nee}}</ref> Hij liet zijn vrouw, drie kinderen en zijn stiefzoon achter. Op 17 januari 2020 werd hij in besloten kring begraven in [[Dronrijp]].


== Kinderprogramma's ==
== Carrière ==
=== ''Woord voor woord'' ===
In 1967 begon Staartjes ''[[Woord voor woord]]'', een serie Bijbelvertellingen voor de jeugd, bij de [[IKOR]], de latere Interkerkelijke Omroep Nederland ([[IKON]]).
 
=== Kinderprogramma's ===
[[Bestand:De film van Ome Willem 1981 - 1.png|thumb|Aart Staartjes (midden) in ''De film van Ome Willem'' (1981).]]
[[Bestand:De film van Ome Willem 1981 - 1.png|thumb|Aart Staartjes (midden) in ''De film van Ome Willem'' (1981).]]
Het bekendst werd Aart Staartjes als bedenker en samensteller van een aantal baanbrekende kinderseries. In 1972 bedacht hij voor de [[VARA]] ''[[De Stratemakeropzeeshow]]''. Thema van dit kinderprogramma was het doorbreken van een aantal taboes. Zo schreef [[Hans Dorrestijn]] het legendarische ''Poep en pies menuet''. Er zou geen televisie worden gemaakt voor kinderen vanuit het gezichtspunt van volwassenen, maar kindertelevisie vanuit het gezichtspunt van het kind. Staartjes bracht een [[schrijverscollectief]] bijeen, met onder anderen [[Willem Wilmink]], [[Hans Dorrestijn]], [[Jan Riem]] en [[Karel Eykman]], die teksten schreven die door Staartjes, [[Wieteke van Dort]] en [[Joost Prinsen]] werden uitgevoerd op muziek van [[Harry Bannink]]. Het programma liep van 25 oktober 1972 tot 26 december 1974.
Het bekendst werd Staartjes als bedenker en samensteller van een aantal in Nederland baanbrekende kinderseries. In 1972 bedacht hij voor de [[VARA]] ''[[De Stratemakeropzeeshow]]''. Thema van dit kinderprogramma was het doorbreken van een aantal taboes. Zo schreef [[Hans Dorrestijn]] het legendarische ''Poep en pies menuet''. Er zou geen televisie worden gemaakt voor kinderen vanuit het gezichtspunt van volwassenen, maar kindertelevisie vanuit het gezichtspunt van het kind. Staartjes bracht een [[schrijverscollectief]] bijeen, met onder anderen [[Willem Wilmink]], Hans Dorrestijn, [[Jan Riem]] en [[Karel Eykman]], die teksten schreven die door Staartjes, [[Wieteke van Dort]] en [[Joost Prinsen]] werden uitgevoerd op muziek van [[Harry Bannink]]. Het tv-programma liep van 25 oktober 1972 tot 26 december 1974.


In januari 1974 bedacht hij een programma voor de allerkleinsten, ''[[De film van Ome Willem]]'' met [[Edwin Rutten]] in de hoofdrol. De serie werd een groot succes en eindigde pas op 14 mei 1989. ''De Stratenmakeropzeeshow'' kreeg een vervolg met ''[[J.J. De Bom voorheen De Kindervriend]]'' dat van start ging op 3 april 1979 en Staartjes weer verenigde met het schrijverscollectief en Joost Prinsen en Wieteke van Dort. Hoewel minder taboedoorbrekend dan ''De Stratenmakeropzeeshow'', was ook ''J.J. de Bom'' een groot succes. Op 28 mei 1981 haalde de VARA de show uit bezuinigingsoverwegingen van het scherm.
In januari 1974 bedacht hij een tv-programma voor de allerkleinsten, ''[[De film van Ome Willem]]'' met [[Edwin Rutten]] in de hoofdrol. De serie werd een groot succes en eindigde pas op 14 mei 1989. ''De Stratenmakeropzeeshow'' kreeg een vervolg met ''[[J.J. De Bom voorheen De Kindervriend]]'' dat van start ging op 3 april 1979 en Staartjes weer verenigde met het schrijverscollectief en [[Joost Prinsen]] en [[Wieteke van Dort]]. Hoewel minder taboedoorbrekend dan ''De Stratenmakeropzeeshow'', was ook ''J.J. de Bom'' een groot succes. Op 28 mei 1981 haalde de VARA de show uit bezuinigingsoverwegingen van het scherm.


Nadat hij 1981 verantwoordelijk is geworden voor ''[[Sesamstraat]]'' zou Aart Staartjes nog een programma voor pubers maken onder de titel ''[[Geef je ouders maar de schuld]]''. De [[VPRO]] zond het in het [[seizoen (omroep)|seizoen]] 1985-1986 uit. Op 3 januari 1988 ten slotte ging ''[[Het Klokhuis]]'' van start.
Nadat hij 1981 verantwoordelijk werd voor ''[[Sesamstraat]]'' zou Aart Staartjes nog een tv-programma voor pubers maken onder de titel ''[[Geef je ouders maar de schuld]]''. De [[VPRO]] zond het in het [[seizoen (omroep)|seizoen]] 1985-1986 uit. Op 3 januari 1988 ten slotte ging ''[[Het Klokhuis]]'' van start.


=== Sesamstraat ===
=== ''Sesamstraat'' ===
Sinds 1984, na het verdwijnen van [[Piet Hendriks]] uit ''Sesamstraat'', speelt Staartjes in het kinderprogramma mee als Meneer Aart. Hij is daar een lichtelijk norse figuur, die vaak zegt dat het vroeger veel beter was en die veel te mopperen heeft, vooral op de dieren [[Tommie (Muppet)|Tommie]], [[Ieniemienie]], [[Purk]] en [[Pino (Muppet)|Pino]], die hij steevast "Pienjo" noemt. Hij gaat gekleed in een kostuum met een koninklijk lintje. Meneer Aart werd halverwege de jaren tachtig aan ''Sesamstraat'' toegevoegd omdat critici de serie te idyllisch en zoetsappig vonden ("een paradijs zonder slang"). Door de jaren heen werd hij duidelijk wat milder en minder de antagonist. Na het overlijden van [[Lex Goudsmit]] nam hij diens rol als 'opa van Sesamstraat' zo'n beetje over. Meneer Aart is een van de weinigen in ''Sesamstraat'' die niet zichzelf maar een typetje spelen. Als chagrijn van ''Sesamstraat'' fungeert inmiddels [[Buurman Baasje]], gespeeld door [[Martin van Waardenberg]].
Sinds 1984, na het verdwijnen van [[Piet Hendriks]] uit ''[[Sesamstraat]]'', speelde Staartjes in het kinderprogramma mee als Meneer Aart. Hij was daar een lichtelijk norse figuur, die vaak zei dat het vroeger veel beter was, die slecht tegen verlies kan en die veel te mopperen heeft, vooral op de dieren [[Tommie (Muppet)|Tommie]] (door hem “Tom” genoemd), [[Ieniemienie]], [[Purk]] en [[Pino (Muppet)|Pino]] (“Pienjo”). Hij ging gekleed in een kostuum met een koninklijk lintje.<ref>Het personage Meneer Aart was geïnspireerd op een vroegere leraar van Staartjes op zijn lagere school, over wie hij in 2006 vertelde: ''“Geen aardige man, wel een indrukwekkende en altijd gekleed als een ambtenaar: in bruin pak met aktetas. Hij was socialistisch en voorzitter van de Natuurvrienden, een heel idealistische man. Maar hij kon geen les geven, hij had niks met kinderen. Tijdens zangles liep hij bijvoorbeeld met grote passen tussen de banken door en baste: DOORZINGEN!”''. Zie: ''[[Ons Amsterdam]]'', 1 juni 2006, Marcella van der Weg: [https://onsamsterdam.nl/de-vaste-route-van-aart-staartjes '' De vaste route van Aart Staartjes : In de klas bij de échte Meneer Aart'']. Geraadpleegd op 15 januari 2020. [https://web.archive.org/web/20190603084630/https://onsamsterdam.nl/de-vaste-route-van-aart-staartjes Gearchiveerd] op 3 juni 2019.</ref> Meneer Aart werd halverwege de jaren tachtig aan ''Sesamstraat'' toegevoegd omdat critici de serie te idyllisch en zoetsappig vonden ("een paradijs zonder slang"). Door de jaren heen werd hij duidelijk wat milder en minder de antagonist. Na het overlijden van [[Lex Goudsmit]] nam hij diens rol als opa van Sesamstraat zo'n beetje over. Meneer Aart was een van de weinigen in ''Sesamstraat'' die niet zichzelf maar een typetje speelde.


Op 10 april 2009 maakte Staartjes bekend in zijn laatste seizoen in ''Sesamstraat'' te spelen. Meningsverschillen over de aanvangstijd van het programma maken dat het van Staartjes "niet meer hoeft". Hij zei dit tijdens een interview bij ''[[De Wereld Draait Door|DWDD]]'' en hij gaf hierbij aan dat er een website geopend werd waar mensen hun steun kunnen betuigen aan de actie.<ref>[https://web.archive.org/web/20090717102649/http://www.sesamstraatnaarhalf7.nl/ Sesamstraat naar half zeven]</ref> Op 22 april 2009 werden bijna 200.000 steunbetuigingen overhandigd aan televisiedirecteur [[Gerard Timmer]] van de NPO.<ref>[http://www.nu.nl/overig/1951033/bijna-200000-handtekeningen-voor-sesamstraat.html "Bijna 200.000 handtekeningen voor Sesamstraat"] NU.nl, 19 april 2009</ref> Staartjes continueerde daarop zijn medewerking aan Sesamstraat.
Op 10 april 2009 maakte Staartjes bekend in zijn laatste seizoen in ''Sesamstraat'' te spelen. Meningsverschillen over de aanvangstijd van het programma maakten dat het van Staartjes "niet meer hoeft", zo zei hij tijdens een interview bij ''[[De Wereld Draait Door]]''. Door een verschuiving naar een vroeger tijdstip van uitzending was het aantal kijkers namelijk flink gedaald.<ref>[https://web.archive.org/web/20090717102649/http://www.sesamstraatnaarhalf7.nl/ Sesamstraat naar half zeven]</ref> Op 22 april 2009 werden bijna 180.000 steunbetuigingen overhandigd aan televisiedirecteur [[Gerard Timmer]] van de NPO om het tijdstip van uitzending te verlaten naar half zeven.<ref>[https://www.nu.nl/overig/1951033/bijna-200000-handtekeningen-voor-sesamstraat.html "Bijna 200.000 handtekeningen voor Sesamstraat"] NU.nl, 19 april 2009. [https://web.archive.org/web/20200112174725/https://www.nu.nl/overig/1951033/bijna-200000-handtekeningen-voor-sesamstraat.html Gearchiveerd] op 12 januari 2020.</ref> Staartjes continueerde daarop zijn medewerking aan ''Sesamstraat''.


=== ''Waltz'' ===
=== ''Waltz'' ===
Door zijn Meneer Aart-imago werd Staartjes weinig voor andere rollen gevraagd. In 2006 kwam daar verandering in, toen hij te zien was in de hoofdrol van circusdirecteur Willy Waltz in de serie ''[[Waltz]]''.
Door zijn Meneer Aart-imago werd Staartjes weinig voor andere rollen gevraagd. In 2006 was hij te zien in de hoofdrol van circusdirecteur Willy Waltz in de serie ''[[Waltz]]''. In latere jaren wilde hij heel erg graag de rol van [[Hendrik Groen]] spelen, maar hij werd gepasseerd. In de media bekritiseerde hij die keuze.


=== Intocht van Sinterklaas ===
=== Intocht van Sinterklaas ===
Staartjes heeft jarenlang [[Sinterklaas|Sint Nicolaas]] verwelkomd. In 1982 deed hij dit voor het eerst, in 1983 nam hij ook de presentatie voor zijn rekening. In 1984 deed Edwin Rutten het. Vanaf 1985 deed Staartjes het weer en dan elk jaar trouw tot 2001. In de begintijd rommelde het nogal achter de schermen. Zo waren er problemen tussen Staartjes, de toenmalige hoofdpiet [[Piet Römer]] en de toenmalige Sinterklaas [[Adrie van Oorschot]]. Onder invloed van Aart Staartjes werden veranderingen doorgevoerd. De grootste was in 1986, toen [[Bram van der Vlugt]] – een oud-klasgenoot van Staartjes bij de toneelschool – de nieuwe Sinterklaas werd, tot groot verdriet van Van Oorschot. Het commentaar van Aart Staartjes was echter wel een groot succes. Pas in 2001 stopte hij, omdat hij met pensioen ging. Zijn commentaar heeft zelfs geleid tot de oprichting van de Aart Staartjes-fanclub: op ludieke wijze werd Staartjes tijdens de intochten getrakteerd op spandoeken en gebak.
Staartjes heeft jarenlang voor de nationale televisie [[Sinterklaas (hoofdbetekenis)|Sinterklaas]] in Nederland verwelkomd. In 1982 deed hij dit voor het eerst, in 1983 nam hij ook de presentatie voor zijn rekening. In 1984 deed Edwin Rutten het. Vanaf 1985 deed Staartjes het weer en dan elk jaar trouw tot 2001. In de begintijd rommelde het nogal achter de schermen. Zo waren er problemen tussen Staartjes, de toenmalige hoofdpiet [[Piet Römer]] en de toenmalige Sinterklaas [[Adrie van Oorschot]]. Onder invloed van Staartjes werden veranderingen doorgevoerd. De grootste was in 1986, toen [[Bram van der Vlugt]] – een oud-klasgenoot van Staartjes bij de toneelschool – de nieuwe Sinterklaas werd, tot groot verdriet van Van Oorschot. Het tv-commentaar van Staartjes was een groot succes. Pas in 2001 stopte hij, omdat hij met pensioen ging. Zijn commentaar heeft zelfs geleid tot de oprichting van de Aart Staartjes-fanclub: op ludieke wijze werd Staartjes tijdens de intochten getrakteerd op spandoeken en gebak.


=== Reclame ===
=== Reclame ===
In 2017 speelt hij mee in een tv-commercial voor [[Eneco]]. Staartjes is dan bijna 79 jaar. In 1974 maakte hij reclame voor het [[Nederlands Zuivelbureau]].
In 2017 speelde hij mee in een reclamespot voor [[Eneco]]. Staartjes is dan bijna 79 jaar. In 1974 maakte hij reclame voor het [[Nederlands Zuivelbureau]].
 
=== Laatste keer op televisie ===
In september 2019 was hij voor het laatst op tv, in ''[[Sterren op het Doek]]'' koos hij een van de drie portretten waar hij op is vastgelegd uit.
Ook heeft Staartjes één week voor zijn dood samen met [[Bert Plagman]] een pilot opgenomen in Haarlem. Over dit project is weinig bekend, behalve dat het bedacht is door Harm Lust en dat er gewerkt wordt met “poppen die niet op Muppets lijken”.


== Filmografie (selectie) ==
== Filmografie (selectie) ==
Regel 54: Regel 65:
* ''[[De film van Ome Willem]]'' (als Toon t/m 1986, regisseur en gastspeler t/m 1989)
* ''[[De film van Ome Willem]]'' (als Toon t/m 1986, regisseur en gastspeler t/m 1989)
* ''[[Sesamstraat]]'' (Meneer Aart) 1984-2018
* ''[[Sesamstraat]]'' (Meneer Aart) 1984-2018
* ''[[Het Klokhuis]]'' (onder anderen als [[Fetze Alsvanouds]], Ta (van [[Ta en To|To]]) en de verteller bij [[Boy Zonderman]]) 1988-heden
* ''[[Het Klokhuis]]'' (onder anderen als [[Fetze Alsvanouds]], Ta (van [[Ta en To|To]]) en de verteller bij [[Boy Zonderman]]) 1988-2001
* ''[[Mevrouw de Minister]]'' (2002) (VPRO, regie: [[Norber ter Hall]])
* ''[[Mevrouw de Minister]]'' (2002) (VPRO, regie: [[Norber ter Hall]])
* ''[[Waltz]]'' 2006
* ''[[Waltz]]'' 2006
Regel 68: Regel 79:
* ''[[De Reddertjes]] ''(Bernard) 1977
* ''[[De Reddertjes]] ''(Bernard) 1977
* ''[[De Fabeltjeskrant]]'' ([[Rocus de Vrije Vogel]])
* ''[[De Fabeltjeskrant]]'' ([[Rocus de Vrije Vogel]])
* ''Woord voor woord'' (bijbelvertellingen) 1967
* ''Woord voor woord'' (Bijbelvertellingen) 1967
* ''[[Pippi Langkous (televisieserie)|Pippi Langkous]]'' (stem van agent Klang, vader van Tommy en Anika, Messen-Jochem de zeerover) 1971
* ''[[Pippi Langkous (televisieserie)|Pippi Langkous]]'' (stem van agent Klang, vader van Tommy en Anika, Messen-Jochem de zeerover) 1971
* ''[[Chico de Clown]]''
* ''[[Chico de Clown]]''
* ''Dip & Dap'' (Verteller) ca. 2005
* ''[[The Nut Job]]'' (Wasbeer) 2014
* ''[[The Nut Job]]'' (Wasbeer) 2014


== Boeken ==
== Boeken ==
* ''Aarts vader'', 2005, Thomas Rap, ISBN 906005573X
* ''Aarts vader'', 2005, Thomas Rap, {{ISBN|906005573X}}
* ''Had ik maar een vak geleerd'', 2006, De Bezige Bij, ISBN 9060056248
* ''Had ik maar een vak geleerd'', 2006, De Bezige Bij, {{ISBN|9060056248}}
* ''Hannes'', 2009
* ''Hannes'', 2009
* ''Grote Hannes is al zeven'', 2012
* ''Grote Hannes is al zeven'', 2012


== Platen ==
== Platen ==
* 1971 - ''Vier bekende sprookjes verteld door Aart Staartjes'': ''Roodkapje'' + ''Sneeuwwitje'' / ''De wolf en de zeven geitjes'' + ''Klein Duimpje'' - 12"LP - PHILIPS - 6440 035
* 1971 - ''Vier bekende sprookjes verteld door Aart Staartjes'': ''Roodkapje'' + ''Sneeuwwitje'' / ''De wolf en de zeven geitjes'' + ''Klein Duimpje'' - 12"lp - PHILIPS - 6440 035
* 1972 - ''Woord voor woord'' - 12"LP - IMPERIAL - 5C 052 24727
* 1972 - ''Woord voor woord'' - 12"lp - IMPERIAL - 5C 052 24727
* 1973 - ''Peter en de wolf'' - 12"LP - DISCOFOON - 167 795
* 1973 - ''Peter en de wolf'' - 12"lp - DISCOFOON - 167 795
* 1981 - "Stille Nacht" - 12"LP - Kinderland - 5033VD ("4 kerstverhalen verteld door Aart Staartjes" - De gestolen kerstboom, De Kerstcontroleur, De kerststal van Knötelö, Het kerstpakket (allemaal geschreven door Rogier Troyaan))
* 1981 - "Stille Nacht" - 12"lp - Kinderland - 5033VD ("4 kerstverhalen verteld door Aart Staartjes" - De gestolen kerstboom, De Kerstcontroleur, De kerststal van Knötelö, Het kerstpakket (allemaal geschreven door Rogier Troyaan))


==Persoonlijk==
=== Over Staartjes ===
Staartjes is tweemaal getrouwd. Uit zijn eerste huwelijk, dat na vijfentwintig jaar strandde, heeft hij drie kinderen. [[Hans Dorrestijn]] koppelde hem vervolgens aan zijn eigen ex-vrouw Hanna. Dorrestijn was getuige op hun huwelijk.<ref>Altijd stratenmaker op zee, ''Volkskrant Magazine'', 22 april 2017</ref>
De zangeres [[Lenny Kuhr]] zingt in haar lied ''Visite'' (1980): "[[Dik Trom (personage)|Dik Trom]] gooide taartjes, vooral naar Aart Staartjes".
 
== Trivia ==
* De zangeres [[Lenny Kuhr]] zingt in haar lied ''Visite'' (1980): "[[Dik Trom (personage)|Dik Trom]] gooide taartjes, vooral naar Aart Staartjes".


== Externe links ==
== Externe links ==
Regel 95: Regel 104:
* {{Link IMDb naam|id=0820868|label=Aart Staartjes}}
* {{Link IMDb naam|id=0820868|label=Aart Staartjes}}


{{Appendix|Referenties}}
{{Bibliografische informatie}}
{{Navigatie Sesamstraat}}
{{Commonscat|Aart Staartjes}}
{{Commonscat|Aart Staartjes}}
{{Appendix}}
{{Navigatie Sesamstraat}}


{{DEFAULTSORT:Staartjes, Aart}}
{{DEFAULTSORT:Staartjes, Aart}}
[[Categorie:Nederlands acteur]]
[[Categorie:Nederlands acteur]]
[[Categorie:Nederlands documentairemaker]]
[[Categorie:Nederlands documentairemaker]]
[[Categorie:Nederlands presentator]]
[[Categorie:Nederlands televisiepresentator]]
[[Categorie:Nederlands stemacteur]]
[[Categorie:Nederlands stemacteur]]
[[Categorie:Nederlands televisieregisseur]]
[[Categorie:Nederlands televisieregisseur]]
[[Categorie:Nederlands schrijver]]
[[Categorie:Nederlands kinderboekenschrijver]]
[[Categorie:Sesamstraat]]
[[Categorie:Sesamstraat]]

Versie van 30 nov 2021 17:46

Aart Staartjes
Staartjes bij de uitreiking van de Zilveren Nipkowschijf voor het tv-programma J.J. De Bom voorheen De Kindervriend (1979)
Staartjes bij de uitreiking van de Zilveren Nipkowschijf voor het tv-programma J.J. De Bom voorheen De Kindervriend (1979)
Algemene informatie
Geboren Amsterdam, 1 maart 1938
Overleden Groningen, 12 januari 2020
Land Vlag van Nederland Nederland
Werk
Pseudoniem De Stratemaker
Jaren actief 1957 – 2020
Beroep Acteur
Regisseur
Presentator
Documentairemaker
Schrijver
IMDb-profiel
rel=nofollow
Bestand:Aart Staartjes in Hadimassa (cropped).png
Staartjes in Hadimassa, 1967
Bestand:Aart Staartjes in de Stratemakeropzeeshow.png
Staartjes in de door hem bedachte Stratemakeropzeeshow (1973)

Aart Staartjes (Amsterdam, 1 maart 1938 – Groningen, 12 januari 2020[1]) was een Nederlandse acteur, regisseur, presentator, documentairemaker en schrijver.

Biografie

Staartjes werd geboren in Nieuwendam, destijds een dorp ten noorden van Amsterdam. Hij had een oudere broer en een jongere zus. Zijn vader was timmerman en aannemer.[2]

Vanwege de oorlog ging Staartjes pas vanaf zijn achtste naar school. Eric Herfst was toen een vriend van hem. Staartjes' carrière begon in 1957, toen hij samen met Herfst en een andere vriend Ben Rowold een pantomimegezelschap vormde, genaamd Pantalone. Nadat hij de mulo had afgerond, ging hij naar de kweekschool voor onderwijzers, maar hij stapte al snel over naar de toneelschool in Amsterdam. Al tijdens zijn studie was hij in verschillende stukken op de televisie te zien. Na zijn eindexamen in 1961 speelde hij bij diverse toneelgezelschappen, zoals het Nieuw Rotterdams Toneel. Daar speelde hij in het seizoen 1968/1969 samen met Martine Crefcour en Carol van Herwijnen in Een opgemaakt bed, een toneelstuk van Dimitri Frenkel Frank.

Staartjes trouwde tweemaal. Uit zijn eerste huwelijk, dat na vijfentwintig jaar strandde, had hij drie kinderen. Hans Dorrestijn koppelde hem vervolgens aan zijn eigen ex-vrouw Hanna. Dorrestijn was getuige op hun huwelijk.[3] Van 2012 tot aan zijn overlijden woonde Staartjes in Dronrijp.[4]

Overlijden

Staartjes kreeg op 10 januari 2020 met zijn brommobiel een zwaar auto-ongeluk in Leeuwarden. Hij overleed twee dagen later op 81-jarige leeftijd in het Universitair Medisch Centrum Groningen.[5][6] Hij liet zijn vrouw, drie kinderen en zijn stiefzoon achter. Op 17 januari 2020 werd hij in besloten kring begraven in Dronrijp.

Carrière

Woord voor woord

In 1967 begon Staartjes Woord voor woord, een serie Bijbelvertellingen voor de jeugd, bij de IKOR, de latere Interkerkelijke Omroep Nederland (IKON).

Kinderprogramma's

Aart Staartjes (midden) in De film van Ome Willem (1981).

Het bekendst werd Staartjes als bedenker en samensteller van een aantal in Nederland baanbrekende kinderseries. In 1972 bedacht hij voor de VARA De Stratemakeropzeeshow. Thema van dit kinderprogramma was het doorbreken van een aantal taboes. Zo schreef Hans Dorrestijn het legendarische Poep en pies menuet. Er zou geen televisie worden gemaakt voor kinderen vanuit het gezichtspunt van volwassenen, maar kindertelevisie vanuit het gezichtspunt van het kind. Staartjes bracht een schrijverscollectief bijeen, met onder anderen Willem Wilmink, Hans Dorrestijn, Jan Riem en Karel Eykman, die teksten schreven die door Staartjes, Wieteke van Dort en Joost Prinsen werden uitgevoerd op muziek van Harry Bannink. Het tv-programma liep van 25 oktober 1972 tot 26 december 1974.

In januari 1974 bedacht hij een tv-programma voor de allerkleinsten, De film van Ome Willem met Edwin Rutten in de hoofdrol. De serie werd een groot succes en eindigde pas op 14 mei 1989. De Stratenmakeropzeeshow kreeg een vervolg met J.J. De Bom voorheen De Kindervriend dat van start ging op 3 april 1979 en Staartjes weer verenigde met het schrijverscollectief en Joost Prinsen en Wieteke van Dort. Hoewel minder taboedoorbrekend dan De Stratenmakeropzeeshow, was ook J.J. de Bom een groot succes. Op 28 mei 1981 haalde de VARA de show uit bezuinigingsoverwegingen van het scherm.

Nadat hij 1981 verantwoordelijk werd voor Sesamstraat zou Aart Staartjes nog een tv-programma voor pubers maken onder de titel Geef je ouders maar de schuld. De VPRO zond het in het seizoen 1985-1986 uit. Op 3 januari 1988 ten slotte ging Het Klokhuis van start.

Sesamstraat

Sinds 1984, na het verdwijnen van Piet Hendriks uit Sesamstraat, speelde Staartjes in het kinderprogramma mee als Meneer Aart. Hij was daar een lichtelijk norse figuur, die vaak zei dat het vroeger veel beter was, die slecht tegen verlies kan en die veel te mopperen heeft, vooral op de dieren Tommie (door hem “Tom” genoemd), Ieniemienie, Purk en Pino (“Pienjo”). Hij ging gekleed in een kostuum met een koninklijk lintje.[7] Meneer Aart werd halverwege de jaren tachtig aan Sesamstraat toegevoegd omdat critici de serie te idyllisch en zoetsappig vonden ("een paradijs zonder slang"). Door de jaren heen werd hij duidelijk wat milder en minder de antagonist. Na het overlijden van Lex Goudsmit nam hij diens rol als opa van Sesamstraat zo'n beetje over. Meneer Aart was een van de weinigen in Sesamstraat die niet zichzelf maar een typetje speelde.

Op 10 april 2009 maakte Staartjes bekend in zijn laatste seizoen in Sesamstraat te spelen. Meningsverschillen over de aanvangstijd van het programma maakten dat het van Staartjes "niet meer hoeft", zo zei hij tijdens een interview bij De Wereld Draait Door. Door een verschuiving naar een vroeger tijdstip van uitzending was het aantal kijkers namelijk flink gedaald.[8] Op 22 april 2009 werden bijna 180.000 steunbetuigingen overhandigd aan televisiedirecteur Gerard Timmer van de NPO om het tijdstip van uitzending te verlaten naar half zeven.[9] Staartjes continueerde daarop zijn medewerking aan Sesamstraat.

Waltz

Door zijn Meneer Aart-imago werd Staartjes weinig voor andere rollen gevraagd. In 2006 was hij te zien in de hoofdrol van circusdirecteur Willy Waltz in de serie Waltz. In latere jaren wilde hij heel erg graag de rol van Hendrik Groen spelen, maar hij werd gepasseerd. In de media bekritiseerde hij die keuze.

Intocht van Sinterklaas

Staartjes heeft jarenlang voor de nationale televisie Sinterklaas in Nederland verwelkomd. In 1982 deed hij dit voor het eerst, in 1983 nam hij ook de presentatie voor zijn rekening. In 1984 deed Edwin Rutten het. Vanaf 1985 deed Staartjes het weer en dan elk jaar trouw tot 2001. In de begintijd rommelde het nogal achter de schermen. Zo waren er problemen tussen Staartjes, de toenmalige hoofdpiet Piet Römer en de toenmalige Sinterklaas Adrie van Oorschot. Onder invloed van Staartjes werden veranderingen doorgevoerd. De grootste was in 1986, toen Bram van der Vlugt – een oud-klasgenoot van Staartjes bij de toneelschool – de nieuwe Sinterklaas werd, tot groot verdriet van Van Oorschot. Het tv-commentaar van Staartjes was een groot succes. Pas in 2001 stopte hij, omdat hij met pensioen ging. Zijn commentaar heeft zelfs geleid tot de oprichting van de Aart Staartjes-fanclub: op ludieke wijze werd Staartjes tijdens de intochten getrakteerd op spandoeken en gebak.

Reclame

In 2017 speelde hij mee in een reclamespot voor Eneco. Staartjes is dan bijna 79 jaar. In 1974 maakte hij reclame voor het Nederlands Zuivelbureau.

Laatste keer op televisie

In september 2019 was hij voor het laatst op tv, in Sterren op het Doek koos hij een van de drie portretten waar hij op is vastgelegd uit. Ook heeft Staartjes één week voor zijn dood samen met Bert Plagman een pilot opgenomen in Haarlem. Over dit project is weinig bekend, behalve dat het bedacht is door Harm Lust en dat er gewerkt wordt met “poppen die niet op Muppets lijken”.

Filmografie (selectie)

Verder sprak hij in onder andere de volgende films en series stemmen in:

Boeken

  • Aarts vader, 2005, Thomas Rap, ISBN 906005573X
  • Had ik maar een vak geleerd, 2006, De Bezige Bij, ISBN 9060056248
  • Hannes, 2009
  • Grote Hannes is al zeven, 2012

Platen

  • 1971 - Vier bekende sprookjes verteld door Aart Staartjes: Roodkapje + Sneeuwwitje / De wolf en de zeven geitjes + Klein Duimpje - 12"lp - PHILIPS - 6440 035
  • 1972 - Woord voor woord - 12"lp - IMPERIAL - 5C 052 24727
  • 1973 - Peter en de wolf - 12"lp - DISCOFOON - 167 795
  • 1981 - "Stille Nacht" - 12"lp - Kinderland - 5033VD ("4 kerstverhalen verteld door Aart Staartjes" - De gestolen kerstboom, De Kerstcontroleur, De kerststal van Knötelö, Het kerstpakket (allemaal geschreven door Rogier Troyaan))

Over Staartjes

De zangeres Lenny Kuhr zingt in haar lied Visite (1980): "Dik Trom gooide taartjes, vooral naar Aart Staartjes".

Externe links


Bronnen, noten en/of referenties

Referenties
  1. º Acteur Aart Staartjes overleden aan verwondingen na ernstig ongeluk. HartvanNederland.nl (12 januari 2020) Gearchiveerd van het origineel op 12 januari 2020 Geraadpleegd op 12 januari 2020
  2. º "Aart Staartjes", Beeld en Geluidwiki, 1 maart 2011. Geraadpleegd op 13 november 2011. Gearchiveerd op 11 oktober 2011.
  3. º Altijd stratenmaker op zee, Volkskrant Magazine, 22 april 2017
  4. º Klokgelui voor Aart Staartjes in zijn dorp Dronryp. Nos.nl (13 januari 2020) Gearchiveerd van het origineel op 13 januari 2020
  5. º Aart Staartjes in ziekenhuis na aanrijding in brommobiel. Algemeen Dagblad (10 januari 2020) Gearchiveerd van het origineel op 12 januari 2020 Geraadpleegd op 12 januari 2020
  6. º Aart Staartjes (81) overleden na verkeersongeval. AD.nl (12 januari 2020) Gearchiveerd van het origineel op 23 december 2020 Geraadpleegd op 31 december 2020
  7. º Het personage Meneer Aart was geïnspireerd op een vroegere leraar van Staartjes op zijn lagere school, over wie hij in 2006 vertelde: “Geen aardige man, wel een indrukwekkende en altijd gekleed als een ambtenaar: in bruin pak met aktetas. Hij was socialistisch en voorzitter van de Natuurvrienden, een heel idealistische man. Maar hij kon geen les geven, hij had niks met kinderen. Tijdens zangles liep hij bijvoorbeeld met grote passen tussen de banken door en baste: DOORZINGEN!”. Zie: Ons Amsterdam, 1 juni 2006, Marcella van der Weg: De vaste route van Aart Staartjes : In de klas bij de échte Meneer Aart. Geraadpleegd op 15 januari 2020. Gearchiveerd op 3 juni 2019.
  8. º Sesamstraat naar half zeven
  9. º "Bijna 200.000 handtekeningen voor Sesamstraat" NU.nl, 19 april 2009. Gearchiveerd op 12 januari 2020.
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
Sesamstraat
Acteurs:Elvan Akyıldız · Joekie Broedelet · Joyce Clements · Sien Diels · Mamoun Elyounoussi · Lex Goudsmit · Frank Groothof · Gerda Havertong (Peetje) · Piet Hendriks · Annet van Heusden · Rik Hoogendoorn · Rudy Kuhn · Gerard Kuster · Lot Lohr · Esther Prins · Paula Sleyp · Arjan Smit · Aart Staartjes · Hakim Traïdia · Mieke Verstraete (Magda) · Martin van Waardenberg (Buurman Baasje)
Poppenspelers: NederlandLindai Boogerman · Marijke Boon · Judith Broersen · Leo Dijkgraaf · Dirk Grijspeirt · Jogchem Jalink · Theo Joling · Marike Koek · Eric-Jan Lens · Stef van der Linden · Erik J. Meijer · Renée Menschaar · Leo Petersen · Bert Plagman · Martin Pragt · Catherine van Woerden · Daphne Zandberg
Poppenspelers: Verenigde StatenFran Brill · Leslie Carrara · Kevin Clash · Jim Henson · Richard Hunt · Eric Jacobson · Jerry Nelson · Frank Oz · Martin P. Robinson · David Rudman · Caroll Spinney · Steve Whitmire
Personages: NederlandAngsthaas en Stuntkip · Ieniemienie · Mano · Pino · Purk · Tommie · Troel
Personages: Verenigde StatenAbby Caddaby · Bert en Ernie · Big Bird · Don Music · Elmo · Graaf Tel · Grover · Harry Monster · Henk Glimlach · Jipjips · Kermit de Kikker · Koekiemonster · Miesje Mooi · Mumford · Oscar · Roosevelt Jopie · Rosita · Sherlock Humburg · Simon Sound · Snuffleupagus · Teevee Monster · Tweekoppig Monster · Vergeetachtige Jan · Zoë
Nasynchronisatie:Marjolein Algera · Doris Baaten · Bram Bart · Hein Boele · Hans Boskamp · Bill van Dijk · Paul Haenen · Hans Hoekman · Hellen Huisman · Alfred Lagarde · Lucie de Lange · Stan Limburg · Maria Lindes · Fred Meijer · Hero Muller · Reinder van der Naalt · Cees van Oyen · Peter Piekos · Dick Poons · Sjef Poort · Edward Reekers · Wim T. Schippers · Marlies Somers · Peggy Vrijens · Olaf Wijnants
rel=nofollow
rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Aart Staartjes op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Aart_Staartjes&oldid=330858"