Paulus van Tarsus

Paulus (Saulus)
Geboren	ca 3 na Chr. te Tarsus
Gestorven	64 of 67 te Rome
Heiligverklaring	Pre-congregatie
Schrijn	Sint-Paulus buiten de Muren
Naamdag	25 januari, 29 juni, 18 november
Attributen	Zwaard
Lijst van christelijke heiligen

Paulus (Oudgrieks: Σαούλ, Saul en Σαῦλος, Saulos en Παῦλος, Paulos; Hebreeuws: שאול התרסי, Šaʾul HaTarsi, "Saul van Tarsus") (Tarsus, ca. 3 - Rome, 64 of 67) was een van de vroege leiders van de christelijke kerk en speelt een centrale rol in de vroege ontwikkeling en verspreiding van het christendom in de landen rond de Middellandse Zee, in het bijzonder in wat nu Turkije en Griekenland is. Velen menen dat Paulus voor zijn bekering Saulus of Saul heette. Het is ook mogelijk dat hij in Griekstalige kringen de Romeinse naam Paulus droeg en in joodse kringen de joodse naam Saulus of Saul. Paulus had vermoedelijk een joodse moeder en een Romeinse vader en werd geboren omstreeks 3 na Chr. in Tarsus (Cilicië) en overleed in Rome, in het jaar 64 of 67.

Paulus was een "zoon van een Farizeeër" en had zijn opleiding genoten bij Gamaliël. Hij bezat vermoedelijk het Romeinse staatsburgerschap. Daarnaast was hij een actieve vervolger van de eerste eeuwse christenen, door hen te laten opsluiten en in sommige gevallen te laten doden. Een voorbeeld hiervan wordt beschreven in de Bijbel wanneer hij zijn goedkeuring geeft aan de dood van een joodse christen uit de eerste eeuw, Stefanus. Een groot deel van de Bijbelteksten uit het Nieuwe Testament wordt aan Paulus toegeschreven. Hij wordt in het algemeen Paulus de Apostel genoemd alhoewel hij niet tot de oorspronkelijke twaalf apostelen van Jezus behoorde.

Leven

Zijn levensloop wordt beschreven in het Bijbelboek Handelingen van de Apostelen. Volgens die bron was Paulus aanvankelijk actief als vervolger van de ontluikende geloofsgemeenschap die na de kruisiging van Jezus Christus was ontstaan. Zelf maakt hij daar in een van zijn brieven ook melding van (Galaten 1:13). Hij bekeerde zich toen hij, op weg naar Damascus om Jezus' volgelingen te bestrijden, een visioen kreeg waarin Jezus hem opriep om zich te bekeren.

Volgens de overlevering werd Saul in de Huiskapel van Ananias in Damascus gedoopt en nam hij daarbij de naam Paulus aan.

Paulus ondernam vervolgens diverse reizen door Klein-Azië en Griekenland om het evangelie te verkondigen, christelijke gemeenten te stichten en eerder ontstane gemeenten te bezoeken. Paulus geloofde dat bekeerde 'heidenen' (christenen die niet voorheen tot het jodendom behoorden) niet onderworpen hoefden te worden aan de wet van Mozes, omdat Jezus op aarde was gekomen om de hele mensheid te verlossen. Hierdoor raakte hij in conflict met de geloofsgemeenschap in Jeruzalem die strikt volgens de joodse wetten wilde leven. De vraag of de heidenen zich moesten houden aan de besnijdenis werd door Petrus beslecht (Handelingen 11. 1-18). Paulus reisde samen met Barnabas naar Jeruzalem, om de kwestie voor te leggen aan de apostelen en oudsten (Handelingen, hoofdstuk 15). Deze bijeenkomst wordt het Apostelconvent genoemd. Uiteindelijk werd er besloten dat de heidenen niet meer verplichtingen op moesten worden gelegd dan strikt noodzakelijk was, besnijdenis was hierdoor niet meer verplicht voor christenen.

In het jaar 60 zou Paulus op het eiland Malta schipbreuk hebben geleden, op een klein eilandje in bij wat nu St. Paul's Bay heet.

Paulus verdween uit beeld toen hij naar Rome ging om daar berecht te worden door Nero. Volgens de rooms-katholieke traditie is hij daar onthoofd en begraven. Op de plaats van zijn graf staat de Sint-Paulus buiten de Muren. Volgens de overlevering vonden op de plaats van zijn onthoofding vele wonderen plaats.

Zijn feestdagen zijn 25 januari (zijn bekering), 29 juni (samen met Petrus) en 18 november (toewijding van de basiliek).

Brieven

De brieven die hij schreef om het contact met de door hem gestichte gemeentes te onderhouden, maken deel uit van het Bijbelse Nieuwe Testament.

Paulus wordt ook de 'apostel der heidenen' genoemd. Hij was de eerste apostel die de boodschap van het Evangelie onder de heidenen verspreidde. Tot deze dienst werd hij volgens het boek Handelingen door Jezus geroepen.

Centraal in de brieven van Paulus staat de genadeboodschap van het Evangelie. Deze boodschap maakt duidelijk dat elk mens tot God kan komen door geloof. Hij kreeg veel tegenstand vanuit de joodse gemeenschap die vond dat men ook de oudtestamentische wetten en gewoonten moest overnemen. Paulus keerde zich hier fel tegen en verklaarde dat een mens alleen tot God kan komen op grond van geloof. Het nauwgezet naleven van de mozaïsche voorschriften was niet langer van belang. Dit komt vooral naar voren in zijn brieven aan de Romeinen en de Galaten, waar de christengemeenten bestonden uit bekeerlingen uit het diaspora-jodendom. De brieven van Paulus gingen altijd over geloof, liefde en hoop.

Het filosofische debat over Paulus

Een van de felste critici van Paulus van later datum is Friedrich Nietzsche. Hij hekelde Paulus' egalitaire mensbeschouwing en universalistische overtuiging, volgens welke alle volkeren aan de Verrijzenis van Christus deel zouden hebben en waardoor alle mensen, ongeacht hun etnische afkomst, geroepen zijn om Gods medewerkers te worden. "Er is geen onderscheid tussen Joden en andere volken", zegt Paulus in de Romeinenbrief (10,12). Nietzsche noemt dit "het gif van de leer van de 'gelijke rechten voor iedereen'". Het Paulinische christendom zou dit 'gif' het meest systematisch hebben uitgezaaid. Nietzsche haatte de "rebellen tegen alles wat privileges heeft" (Antichrist, paragraaf 46). Paulus zou alleen maar geïnteresseerd zijn in het kruis en de dood van Jezus om zo zijn "haat" tegen het leven aan te kunnen wakkeren. (Antichrist, paragraaf 42).

De Franse filosoof en maatschappijcriticus Alain Badiou ontwaart hier bij Nietzsche een met Paulus rivaliserende visie op 'de waarheid' over de mensheid. Nietzsche getuigde van de principiële ongelijkheid tussen mensen en legitimeerde het recht van de sterkste. Paulus is voor Badiou bijzonder, omdat hij geen dialecticus is. Het universele houdt voor Paulus niet de ontkenning in van het particuliere en omgekeerd. Het universalisme is bij hem als "het afleggen van een weg en het houden van afstanden tot particulariteiten die blijven bestaan". Zo bleef Paulus Jood en ging tegelijk aan de grenzen van zijn eigen religie voorbij. Voor Paulus, zegt Badiou verder, is zeer zeker niet de dood maar de Verrijzenis "datgene waardoor het zwaartepunt van het leven in het leven is". Van haat tegen het leven is bij Paulus volgens hem geen sprake. Evenzo verdedigt Badiou de Paulinische paradox dat zwakheid ware kracht betekent. Ook die paradox was Nietzsche een doorn in het oog.

'Waarheid', die in het premoderne en moderne denken nog altijd met universaliteit verbonden was, wordt door postmoderne filosofen veelal als subjectief afgedaan. Badiou verzet zich tegen deze opvatting van het postmodernisme, omdat het alle zoeken naar waarheid op voorhand ontmantelt en blokkeert. Badiou - zelf overigens atheïst - waardeert in Paulus de consequente verkondiging van "de fabel" van de Verrijzenis, die niettemin de grondslag legde voor elke "waarheidsprocedure" die steeds vanuit een onberedeneerd begin - wat Badiou evenement noemt - voert naar bevrijdende politiek, baanbrekende wetenschap, doorbraken in de kunsten of een waarachtige liefde, die alles overstijgt.

Tombe

In de tombe, die wordt toegeschreven aan Paulus en zich bevindt in de Sint-Paulus buiten de Muren te Rome, zijn in juni 2009 botfragmenten gevonden uit de eerste of tweede eeuw. Dit nieuws werd bevestigd door Paus Benedictus XVI. Wetenschappers hadden een kleine opening gemaakt in de vermoedelijke tombe en hebben de binnenkant ervan onderzocht door middel van een sonde. Die vond niet alleen de botresten, maar ook paars en blauw textiel.

Paulus als beschermheilige

Paulus is de patroonheilige van Bath, het aartsbisdom Philadelphia, de bisdommen Birmingham (Alabama), Covington, Worcester, Providence en Las Vegas, Malta, Münster, Naumburg, Poznań, Rome, Umbrië en Kavála. Verder is hij de patroonheilige van de schrijvers, de Katholieke Actie, de evangelisten, de journalisten, de krantenredacties, de musici, de missiebisschoppen, de theologen, de zielenzorgers, de personen werkzaam in de public relations, de zadelmakers en de zeilmakers. Hij wordt aanroepen tegen (gif)slangen en slangenbeten, oogpijnen, angst, krampen en onweer, en voor regen en vruchtbare akkers.

Literatuur

• Alain Badiou - Paulus. De fundering van het universalisme
• F.F.Bruce - In de voetsporen van de apostel Paulus
• W.K.Grossouw - Paulus onder de joden, afscheidsrede
• Ds. B.Haverkamp - Paulus de heidenapostel
• C.J. den Heyer - Paulus, Man van twee werelden, Meinema, 1998
• Ds. J.J.Knap Czn - Een uitverkoren vat - ( Twaalf taferelen uit het leven van Paulus )
• Ds. G.Wielenga - Paulus in zijn leven en werken
• Thijs Voskuilen - Alias Paulus, De grondlegger van het christendom als geheim agent van Rome, Ambo, 2002

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• Afbeeldingen van Sint-Paulus in de Sint-Pauluskerk van Opwijk

Apostelen

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Saint Paul op Wikimedia Commons.