Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Essay
Een essay (van het Franse essai, probeersel) is een beschouwende prozatekst of een artikel voor krant en tijdschrift, waarin de schrijver zijn persoonlijke visie geeft op hedendaagse verschijnselen, problemen of ontwikkelingen. Door het benadrukken van de stilistische kwaliteiten onderscheidt het essay zich van meer wetenschappelijke geschriften en studies.
Opbouw
De benaming en het genre zelf zijn afkomstig van de Essais van Michel de Montaigne (1580). Montaignes voorbeeld vond navolging in Engeland, eerst door de wetenschapper [Francis Bacon (wetenschapper)|Francis Bacon]] (1597), later door Abraham Cowley (("Essays") en de politicus Sir William Temple.
Het essay (in de originele, uit het Frans afgeleide betekenis) is veelal een literaire tekst, die in dienst staat van het leveren van een overtuigend betoog, zij het zonder dat er sprake is van een expliciet gegeven wetenschappelijke verantwoording. De essayist legt graag dwarsverbanden die binnen een gespecialiseerd wetenschapsvak in de regel uit den boze zijn. Het essay onderscheidt zich van de column door zijn grotere lengte en door de diepgang die in de regel in een column niet gerealiseerd kan worden. Hoewel essays soms gepubliceerd worden in dag- en weekbladen, onderscheidt het genre zich duidelijk van de journalistiek doordat het niet gericht is op de actualiteit van de dag; juist de reflecterende geest die er zich in weerspiegelt maakt er de waarde van uit, ook op langere termijn. Een essay kan een korte tekst zijn of de lengte hebben van een volledig boek (zoals dat bijvoorbeeld het geval was met Alexander Popes An Essay on Criticism (1711) of John Lockes An Essay Concerning Human Understanding (1690)), of kan zelfs meer delen omvatten zoals Popes An Essay on Man (1733-1734).
Essayisten
In de Nederlandse literatuur zijn Multatuli, Edgar du Perron, Menno ter Braak, H.A. Gomperts, Rudy Kousbroek, Piet Meeuse, Stefan Hertmans en Patricia De Martelaere auteurs die zich op het genre hebben toegelegd. Voor het genre is in Nederland de Jan Hanlo Essayprijs in het leven geroepen.
In België kennen we essayisten als Yves Desmet, Pierre Ryckmans, Hugo De Ridder, Dirk van Bastelaere, Geert van Istendael, Toon Brouwers en Max Wildiers.
Op basis van zijn essaybundels Pornotheek Arcadië en Het Vijfde Seizoen omschreef NRC Handelsblad Joost Zwagerman in 2003 als 'een van de best schrijvende essayisten in Nederland van dit moment.'
Binnen de Surinaamse letteren zijn Rudi Kross en Anil Ramdas excellente vertegenwoordigers van het genre.
Citaat
"Waar de wetenschap haar uitspraken het liefst met een haast oudtestamentische gestrengheid doet, lijkt het essay steeds voor de omweg te kiezen door historische dimensie te waarderen en particuliere observaties en door literatuur en andere nevengebieden in aanmerking te nemen. Het heeft daarbij een bredere onzekerheidsmarge nodig, een gebied waar de vlucht der gedachten vrij is, waar de geest mag speculeren en de taal moet verleiden." (Allard Schröder, Nieuwe tijden, 2006)