József Béres

Dr. József Béres (Záhony (Hongarije), 7 februari 1920 – Boedapest, 26 maart 2006) was een Hongaars biochemicus. Hij is in Hongarije beroemd voor zijn druppels (de ’Béres Csepp’ of ’Beres druppels’) met belangrijke sporenelementen voor het immuunsysteem.

Leven

József Béres groeide op in een gezin met zeven kinderen in Záhony, een stadje niet ver van de grens met Oekraïne en van het drielandenpunt met Slowakije. Als oudste zoon had hij veel te doen om mee te helpen in het gezin. Met 13 jaar, na zijn lagere schooltijd, begon hij met werken in een boomgaard en een zagerij. Hij kwam in contact met de wereld van de geneesmiddelen bij het werken in de tuin van Anna Kálmán ’tante Annus’, die een apotheek had in het stadje. Anna Kálmán en haar zus die bij haar woonde, begonnen hem te steunen bij het leren en schaften studieboeken aan voor hem. Vele jaren later zou hij in staat zijn om iets terug te doen, toen de beide oudere dames intussen in armoede leefden.

József Béres werkte ook in de siertuin van de districtsarts, Zoltán Gyüre (’oom Zoli’), die besloot om ervoor te zorgen dat de jongeman naar een vakschool kon. József ging dus naar een tuinbouwschool in Kecskemét en bleek een getalenteerde leerling. Nadat hij zijn diploma als tuinier had behaald, werd hij in 1941 opgeroepen voor de legerdienst. Dit weerhield hem er niet van om zich in te schrijven voor een schriftelijke cursus aan een middelbare school in Košice. In tussentijd klom hij op in de militaire rangen. In 1943 werd hij naar het front gestuurd, waar hij verwondingen opliep aan zijn linkerarm en schouder. Bij zijn terugkeer in 1945 lag zijn geboortestadje in puin. Na een paar dagen rust begon hij de wederopbouw te organiseren. Tot 1947 werd hij betaald door het leger, en hij vulde de inkomsten aan met tuinieren.

Hij trouwde in 1947 met de lerares Katalin Papp (’Katóka’). In hun gezin werden twee kinderen geboren: Katalin (1948) en Józsika (1952). Ondertussen studeerde József Béres verder aan het gymnasium. Nadat hij was afgestudeerd, werd hij verkozen tot directeur van de landbouwcoöperatie en hoofd van de kredietcoöperatie in Záhony. In 1948 begon iemand beschuldigingen over Béres te uiten, waardoor zij het verkozen om als gezin te verhuizen naar Katalins ouders in Kisvárda. Daar werd hij eerst chef over de tuinbouw en vervolgens verantwoordelijke over de landbouwmachines. Hij voerde allerlei proeven uit om de grond, het veevoer, en de voeding te verbeteren, de gewassen te beschermen en de landbouw te ontwikkelen.

Na de Communistische Revolutie in 1956 werd een professioneel ongetrainde partijman het hoofd over de landbouwmachines. Deze keer werd Béres ervan beschuldigd naar uitzendingen van Radio Free Europe te luisteren en illegale ideeën te verspreiden. Béres zocht ander werk en ging aan de slag bij de Kisvárda Afdeling van het Nyírség Agricultural Experimental Institute.

Zijn activiteiten in verband met de landbouw leidden er uiteindelijk toe dat hij in 1961 student werd aan de Universiteit voor Landbouwwetenschappen in Gödöllő. In 1965 slaagde hij als landbouwingenieur. Vervolgens behaalde hij in 1968 een doctoraat summa cum laude in agrobiochemie en algemene fysiologie. Vanaf 1964 werkte hij ook als wetenschapper aan het Nyírség Landbouwinstituut. Hij zocht naar oplossingen voor de oorzaken van aardappelbederf en van veeziekten. Intussen werd zijn aandacht door het onderzoek ook in een andere richting geleid: proeven op grond en planten, uitgevoerd in opdracht van het Departement Landbouwwetenschappen van de Hongaarse Academie van Wetenschappen, leidden tot de ontdekking dat sporenelementen van groot belang zijn voor de weerstand van planten. Dr. Béres realiseerde zich dat sporenelementen niet alleen in planten, maar ook in het dierenrijk van vitaal belang zijn. Hij wees erop dat bodems met een tekort aan sporenelementen ook een aantal problemen kunnen veroorzaken bij de productie van gewassen en veeteelt. Hoewel hij nieuwe en baanbrekende onderzoeksresultaten publiceerde, werd zijn ontdekking werd echter niet meteen op gejuich onthaald.

Met de hulp van de hoofdchirurg van het Kisvárda District Hospital kon hij zijn onderzoek voortzetten naar ziekten bij mensen. Terwijl hij het verband tussen krop (struma) en sporenelementen onderzocht, realiseerde hij zich dat een teveel aan sommige mineralen zelfs kanker kan veroorzaken. Hij was de eerste onderzoeker die niet keek naar erfelijke factoren of orgaanveranderingen, maar naar welke stoffen essentieel zijn voor het hele immuunsysteem. In zijn onderzoek probeerde hij het gamma aan sporenelementen te verkleinen, te experimenteren met de meest gunstige dosering en verhouding van macro- en sporenelementen en de meest efficiënte vorm van opname.

In 1972 stelde hij voor het eerst zijn Beresdruppels samen (’Béres Csepp’). Bij József Béres’ zus was een hersentumor vastgesteld en artsen voorspelden dat zij nog maximaal een jaar te leven had. Zij was de eerste persoon die de druppels als test innam. De tumor nam af en zij leefde nog vijfendertig jaar. Het nieuws van dit succes verspreidde zich al snel, maar hoewel duizenden personen hun hoop op de Béres-druppels gingen vestigen, moest de uitvinder ervan vechten voor erkenning. Hij kreeg boetes opgelegd en werd in 1975 voor de rechter gesleept. Datzelfde jaar begon de filmregisseur Ferenc Kósa een documentaire te filmen over József Béres en zijn druppels, maar de film werd door de autoriteiten verboden en men kreeg geen toelating om deze verder af te maken. Pas tien jaar later kwam de film uit met als titel Recht op het laatste woord, aangevuld met nieuwe interviews. Pas in 1987 werd de documentaire vrijgegeven voor het publiek. De film kende een groot succes.

Op 13 juni 1988 werd de Béres Foundation gesticht, met als belangrijkste doel het product te laten registreren als geneesmiddel.

In 1989 werden de Béres Csepp (Beresdruppels) geregistreerd als een niet-medicinaal product. In het jaar 2000 werden de druppels in Hongarije toegelaten als geneesmiddel.^[bron?]

Erkenningen

1997, Officierskruis in de Orde van Verdienste van de Republiek Hongarije.
1999, biografie over József Béres, getiteld, Being a Cliff, geschreven door Klára Béres. In 2010 verscheen een uitgebreidere editie: Life in Drops.
Het bedrijf Béres Rt. werd aan het begin van het millennium uitgeroepen tot ’bedrijf van het millennium’, en József Béres werd gekozen als de vijfde meest populaire Hongaar in de nationale stemming genaamd ’2000 Hongaren’.
2002, Széchenyi-prijs, de meest prestigieuze erkenning van de wetenschappers in Hongarije.
2005, gekozen tot lid van de Historische Orde van Ridders vanwege zijn heldhaftige optreden op de slagvelden en in de strijd voor de vrijheid van de natie.
2006, een paar weken voor zijn dood, kende de Orde van de Ridders hem ook het Gouden Nationale Verdedigingskruis toe voor zijn dienst aan de Hongaren.
2013, de druppels behoren tot de eerste producten die genomineerd worden tot Hungaricum.
2019, een reeks televisiespeelfilms over József Béres.
Vanaf februari 2020: een speelfilm over hem, The Inventor.
Zijn standbeeld staat in het Semmelweis Museum of Medical History.