Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gebruiker:O/ Evolutie volgens Rudolf Steiner
De antroposofische visie op de evolutie is gebaseerd op de ideeën van de Oostenrijkse occultist Rudolf Steiner (1861-1925), grondlegger van de antroposofische scholen (steiner- , waldorf- , vrijescholen), de biologisch-dynamische landbouw, de Christengemeenschap, de heilpedagogie (Camphill), de euritmie en de antroposofische geneeskunst.
Creationisme
De antroposofische evolutieleer behoort tot de stroming van het creationisme, waarin wordt gesteld dat mens en aarde zijn geschapen door een of meerdere geestelijke wezens. In de antroposofie wordt de mens, als uit de kosmos neergedaalde geest, gezien als beginpunt van de evolutie, waarna zich zogenaamde lagere levensvormen van de mens afscheiden[1] (afbeelding). Dit aspect van Steiners visie op evolutie werd sterk beïnvloed door de retardatietheorie van Ernst Haeckel[2] In antroposofische kringen bekende onderzoekers op het gebied van de antroposofische evolutieleer zijn Herman Poppelbaum[3], Wolfgang Schad[4] en Jos Verhulst.[5]
Planetaire stadia
Volgens Rudolf Steiner hebben de aarde zoals wij die kennen en haar bewoners verschillende stadia doorlopen die hij benoemde als planeten, maar die echter nog weinig te maken hebben met de planeten die wij vandaag de dag zo noemen. Hij sprak dan ook liever over stadia, zeven om precies te zijn. Aan ons stadium dat Aarde heet, zijn Saturnus, Zon en Maan voorafgegaan. In de toekomst zullen nog drie stadia volgen: Jupiter, Venus en Vulcanus. Om het onderscheid te maken met de huidige planeten sprak Steiner over ‘de oude Saturnus, de oude Maan, enz.’.[6]
Planeten: levende wezens
Doordat hoge geestelijke wezens op de planeetsferen inwerken, aldus Steiner, ontstaan krachtenwerkingen die voor evolutie zorgen. Dit gaat echter in periodes van rust en activiteit, waarbij de rustperiodes, gelegen tussen twee planetaire stadia, worden gezien als het zich terugtrekken van de hogere geesten om zich in de geestelijke wereld voor te bereiden op een volgende evolutieactiviteit. We zien hier de gelijkenis met Steiners reïncarnatiegedachte, die erop neerkomt dat na het sterven (uittreden) de geestelijke kern van de mens zich terugtrekt in hogere regionen om zich voor te bereiden op een nieuw leven (reïncarnatie). Steiner sprak dan ook over de planeten als levende wezens of organismes. Die wezens leven in symbiose met hun bewoners, wat betekent dat planeet en bewoners een gelijklopende ontwikkeling doormaken.[7]
Ontstaan van de mens
Volgens Steiner is op de oude Saturnus, een chaotische warmtemassa, de kiem van het fysieke lichaam gelegd. Deze eerste aanleg voor het fysieke lichaam is echter in niets te vergelijken met wat wij daar nu onder verstaan. In het stadium van de oude Zon begint deze warmtemassa, dit warmtelichaam, zich nog meer te verdichten totdat het een lucht- of gasvorm heeft. Steiner noemde dit de vorming van het etherisch lichaam, wat de ‘zonnewezens’ een bewustzijn gelijkend op dat van planten schenkt. Na het zonnestadium volgt het maanstadium. Op de oude Maan wordt de op de oude Zon gevormde gasvorm getransformeerd tot een waterachtig lichaam, het astraallichaam genoemd. De maanwezens komen in deze fase tot een droombewustzijn. In onze huidige planeetsfeer, die van de aarde, verdicht het lichaam zich tot zijn huidige staat en krijgt de mens waakbewustzijn. Volgens de antroposofische leer incarneert het ‘ik’, de individuele geest, wat de mogelijkheid schept tot zelfstandig denken. We kunnen pas dan van een mens spreken als het ‘ik’ is ingedaald.[8]
Vierledig mensbeeld
In het voorgaande is Steiners vierledig mensbeeld, dat onder andere wordt gebruikt in de steinerpedagogie,[9] te onderscheiden. In de antroposofische ontwikkelingspsychologie verbindt men aan het vierledig mensbeeld de zeven-jaar-cycli, die op hun beurt weer overeenkomen met de geschetste planetaire evolutie.
- 1. Saturnus, fysiek lichaam, 0-7 jaar, opvoeding tot willen, kleuters
- 2. Zon, etherisch lichaam, 7-14 jaar, opvoeding tot voelen, lagere school
- 3. Maan, astraallichaam, 14-21 jaar, opvoeden tot denken, middelbaar
- 4. Aarde, Ik-lichaam, 21-28 jaar, ontwikkeling zelfstandig denken
Strikt genomen zijn volgens Steiners theorie kinderen (nog) geen mensen, maar zijn ze wordende mensen. Vandaar de door antroposofische scholen gebruikte slagzin: ‘Worden wie je bent’.[10] In Steiners context is een mens pas waarlijk mens wanneer hij aan zelfstandig denken is toegekomen (21 jaar).
Atlantis en Manu
Steiner gaf ook duidelijk aan wanneer de eerste mens of mensheid verscheen. ‘Men moet voor ogen houden dat men aan het einde van de Atlantische tijd met drie soorten mensachtige wezens te maken had’ en ‘de volgende mededelingen hebben betrekking op de overgang van vierde wortelras [Atlantische] naar vijfde wortelras [Arische]’. Steiner wist ook te vertellen dat ‘uit één groep van drie mensachtige groepen een nieuw wortelras voortkwam dat tot de hedendaagse mensheid behoort’.[11] De op aarde ontstane wortelrassen worden ingedeeld in tijdvakken: Polaris, Hyperborea, Lemurië, Altantis en na-Atlantis (of Arisch tijdvak). Ariërs ontstaan dus in de overgang van het vierde naar het vijfde wortelras. Steiner beweerde dat een groot leider, in de occulte literatuur bekend als Manu, uit de derde groep Atlantiërs er een aantal uitkoos om de nieuwe mensheid vorm te geven. Volgens Steiner is Manu de stamvader van de hedendaagse mens, die volgens de mythe zijn volk redt van de zondvloed.
Atlantische tijdvak
Volgens de antroposofische tijdschaal is de overgang van het vierde of Atlantische wortelras naar het vijfde of Arische wortelras te situeren rond 7900 voor Christus. Schematisch ziet het Atlantische tijdvak er als volgt uit.
- 1ste Atlantische periode, 24.000 v.Chr.: differentiatie vier archaïsche types
- 2de Atlantische periode, 21.600 v.Chr.: spirituele vorming van de mensheid
- 3de Atlantische periode, 19.400 v.Chr.: vorming van rassen (Tolteken en Oude Indianen)
- 4de Atlantische periode, 17.300 v.Chr.: vorming van Toeraniërs, eerste tekenen van decadentie
- 5de Atlantische periode, 15.100 v.Chr.: Oude Indianen trekken naar Amerika, eerste teken van mentale en op zichzelf gericht zielsactiviteit, wat samenvalt met de vorming van de Semieten
- 6de Atlantische periode, 13.800 v.Chr.: vorming Oude Soemeriërs, ontwikkeling van astronomisch denken en sociale orde
- 7de Atlantische periode, 10.500 v.Chr.: grote migratiegolven, ondergang Atlantis door zondvloed
Het volgende tijdvak is het onze, het Arische of na-Atlantische, opgedeeld in vijf periodes. We bevinden ons volgens antroposofische inzichten sinds de vijftiende eeuw in de vijfde na-Atlantische periode. Het is vanaf de beschrijving van het na-Atlantische tijdvak dat in het schema, gebaseerd op Steiners geschiedenisinterpretatie, elementen beginnen voorkomen die in dezelfde lijn liggen als de op wetenschappelijke bronnen gebaseerde, officiële geschiedenis.
Steiners bronnen
Waar Steiner zijn waarnemingen over Atlantis haalde, benadrukte hijzelf in het voorlaatste hoofdstuk van de Akashakroniek. Men zou volgens hem het verdwenen continent ‘helderziend kunnen onderzoeken’ en dan kunnen zien dat ‘Atlantis zich ergens als landmassa bevond en een groot gebied bestreek van wat nu de Atlantische Oceaan is waar onze voorvaderen in een nevelland leefden’ en ‘deze feiten door zuiver bovenzinnelijke waarneming zijn bekomen’.[12] En het was de grote mensheidsleider die zijn volk uit de nevelen van Atlantis leidde en zo voorkwam dat ze ten onder gingen. De mythologische Manu was volgens Steiner en gelijkgezinden ontegensprekelijk een historische figuur, afkomstig van een mythologisch eiland dat is verdwenen zonder een spoor na te laten.
Volgens de Duitse historicus Helmut Zander haalde Steiner zijn ideeën over Atlantis onder andere uit de science-fictionroman The coming race van Edward Bulwer-Lytton.[13]
Toekomstige evolutie
In de fasen na de aardeontwikkeling (Jupiter, Venus en Vulcanus) worden de vier bekomen lichamen nog meer vergeestelijkt. We hebben het dan over een toekomst die nog ettelijke duizenden jaren op zich laat wachten.
Verwijzingen
|