Johann Dietenberger

Johann Dietenberger ()Frankfurt am Main, ca. 1475 – Mainz, 4 september 1537) was een Duits katholiek theoloog in de reformatietijd.

Dietenberger werd opgeleid in zijn geboortestad, trad toe tot de orde van de dominicanen en onderscheidde zich al snel door zijn prestaties, zowel religieus als intellectueel. Op 3 juni 1511 werd hij in Keulen ingeschreven als theologisch student; drie jaar later, 23 september 1514, werd hij toegelaten tot het licentiaat en het jaar daarop, na enige tijd in Heidelberg en Mainz te hebben doorgebracht, behaalde hij de graad van doctor. Eind 1517 werd Dietenberger benoemd tot Regens studiorum en tolk van St. Thomas in Trier, waar hij op 27 januari 1518 zijn hoorcolleges opende. In de tussentijd was hij verkozen (1516) tot prior van zijn klooster in Frankfurt, en hij behield deze functie tot 1526, toen hij prior werd in Coblenz. In 1530 woonde Dietenberger de Rijksdag van Augsburg bij en werd hij gekozen tot lid van het comité van twintig katholieke theologen die op de vergadering van 27 juni werden geselecteerd en voorgezeten door Eck, om een weerlegging van de protestantse geloofsbelijdenis op te stellen. Rond dezelfde tijd ontving hij de benoeming van de inquisiteur-generaal voor de bisdommen Mainz en Keulen. Zijn laatste jaren, vanaf 1532, waren gewijd aan theologie en exegese in de Academie van Mainz.

Onder de werken van Dietenberger staat zijn catechismus voorop: "Evangelischer Bericht und Christliche Unterweisung der furnehmlichsten Stuck des waren heyligen Christlichen Glaubens", voor het eerst gepubliceerd in Mainz in 1537 en vaak opnieuw uitgegeven door Moufang (Die Mainzer Katechismen). Vervolgens moet de Duitse Bijbel van Dietenberger worden genoemd: "Biblia beider Allt und Newen Testamenten, new verdeutscht", gepubliceerd te Mainz in 1534. Dit werk, herhaaldelijk gecorrigeerd, vooral door Caspar Ulenberg (Keulen, 1630) en de jezuïtische theologen van Mainz (1661), was bedoeld om voor het Duitse volk "Die Katholische Bibel" te worden, een titel die zijn uitmuntendheid onderstreepte. Dietenberger werd er vaak van beschuldigd dat hij gewoon een katholiek opzicht verbeterde versie van Luthers vertwintigvoudigd had uitgegeven. Weliswaar gebruikte hij vrijelijk het Nieuwe Testament van Emser (1527), van wie Luther gewoon was te zeggen dat hij "met zijn vaarzen had geploegd"; hij gebruikte ook andere vertalingen uit de pre-reformatietijd, en Luther ook. Deze feiten kunnen vele overeenkomsten verklaren; bovendien was hij goed op de hoogte van de versies van Luther en van Leo van Juda, en hij maakte er geen geheim va dat hij deze versies had gebruikt om zijn eigen vertaling bij te werken. Naast deze twee belangrijke werken componeerde Dietenberger vijftien polemische traktaten, waarin verschillende onderwerpen aan bod kwamen: Mis, biecht, geloften, geloften, geloof, enz.