Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Poeloe Raja
Eiland in Indonesië 
| |||
  | |||
| Eiland | Sumatra | ||
| Provincie | Atjeh | ||
| Tijdzone | +7 | ||
| Coördinaten | 4°052′N 95°021′E | ||
 | |||
| |||
Poeloe Raja (of Poeloraja, Poelau Raja, Pulo Raya of Pulau Raya), is een klein en praktisch onbewoond eilandje op ca. 800 meter van de westkust van Atjeh op Sumatra. Gedurende de Atjeh oorlog diende het eilandje als een veilige uitvalsbasis voor Nederlandse patrouilles langs de Westkust van Atjeh. Tijdens de tsunami van 2004 werd Pulau Raya, zoals het tegenwoordig heet, zeer zwaar getroffen.
Troepencommando van de Onderafdeling Poeloe Raja, 1892
Eind 1892 werd het eilandje Poeloe Raja aan de westkust van Atjeh bezet en werd er het troepencommando over de onderafdeling Poeloe Raja gevestigd. Zoals gebruikelijk werd er een militair kampement gebouwd met een aanlegsteiger voor de bevoorrading over zee. Dit punt was aanvankelijk uitgekozen omdat het gunstig lag voor de controle van de in- en uitvoer handel en bovendien de militaire bezetting hier beter tegen aanslagen beveiligd was. Voor de patrouillegang op het vasteland bracht het eiland echter grote bezwaren, daarom werd ook aan de vaste wal een steunpunt gebouwd. Verder werden er uiteindelijk op het vasteland vele tijdelijke en permanente bivaks betrokken voor de patrouilles langs de westkust. Deze bivaks werden meestal nog wel vanuit Poeloe Raja ondersteund. Zo werd onder meer in februari 1898 een semi-permanent bivak opgericht te Lam Noh in de Dajalandschappen, ten noorden van Tjalang. De vaste militaire bezetting van Poeloe Raja werd geleverd door het 1e Garnizoens Bataljon van Atjeh. Medio december 1901 werd deze vaste bezetting van 120 man tot 75 man teruggebracht in verband met de vraag naar troepen elders in Atjeh. Op 2 juli 1902 werd het detachement opgeschrikt door de zelfmoord van de eerste luitenant der Infanterie F.C.R. de Groot, iets wat zeer ongebruikelijk was onder officieren. Hij was onderdeel van het 1e Garnisoens Bataljon van Atjeh. Op 18 januari 1901 was hij à la suite overgeplaatst bij het Korps Marechaussee en op 23 maart 1902 om onduidelijke redenen teruggeplaatst bij het 1e Garnisoens Bataljon te Poeloe Raja.
Uitvalsbasis van de 5e Divisie Korps Marechaussee
Van 1900-1907 was op Poeloe Raja een detachement van de 5e Divisie van het Korps Marechaussee gevestigd. In deze periode vertrokken veel brigades van het Korps Marechaussee, soms met aanvullingen van het vaste detachement, vanaf het eilandje voor langdurige patrouilles op het vasteland. Veelvuldig werd vanaf Poeloe Raja ook assistentie verleend aan andere detachementen van het Korps Marechaussee langs de westkust.
 Zie ook luitenant H.P. de Bruijn van de 5e Divisie Korps Marechaussee te Poeloe Raja die op 11 juli 1902 sneuvelde te Seunagan (westkust Atjeh) bij een dergelijke steunverlening aan de colonne van majoor H.J. Matthes. |
Enkele andere voorbeelden zijn:
Atjehse belegering van het Marechaussee bivak te Lhong, 1900
In april 1900 moest een vijandelijke aanval op het Marechaussee bivak te Lhong worden afgeslagen. Hiervoor rukte op 7 april 1900 een militaire colonne afkomstig van Poeloe Raja uit onder leiding van de kapitein der Infanterie Gustaaf Maurits Bleckman, waarbij onder meer ingedeeld 4 brigades Korps Marechaussee onder de eerste luitenant J. van Hecht Muntingh Napjes. De inval te Lhong was op touw gezet door Tjoet Nja Dinh en uitgevoerd onder Teukoe Ali Baet als het voornaamste hoofd en schoonzoon van Teukoe Oemar.
Jacht op Teukoe Imeum Ripin en Teukoe Ali Baet, 1901
In 1901 was Teukoe Imeum Ripin weer uit Pidië (noordkust Atjeh) naar de westkust teruggekeerd. Een colonne Korps Marechaussee van Poeloe Raja, behorende tot de 5e Divisie Korps Marechaussee onder commando van kapitein P.A.H. Heldens, werd uitgezonden om met dit verzetshoofd en met Teukoe Ali Baet af te rekenen. Nadat zij erin geslaagd was Teukoe Imeun Ripin te verdrijven werd medio juli 1901 het bericht ontvangen dat dit hoofd nabij Oedjoeng Peulintah een benteng had gebouwd. Met 4 brigades Korps Marechaussee en een groep infanterie rukte de kapitein Heldens vervolgens tegen deze versterking op en vermeesterde haar. De tegenpartij leed gevoelige verliezen. Teukoe Imeum Ripin zou uiteindelijk pas op 6 april 1904 te Geumpang worden gedood door een vliegende colonne onder leiding van F.Darlang.
Steunverlening door luitenant C.M. Donck, 1901
Op 22 December 1901 vertrok luitenant C.M. Donck met 50 bajonetten vanaf Poeloe Raja per GM Zeeduif van de Gouvernements Marine naar Ketaoan Pasir om het bivak daar te bewaken aangezien de daar gelegerde troepen van het Korps Marechaussee onder bevel van luitenant Geertsema Beckering op patrouille gingen. De betrokken post lag ongeveer 40 km zuidelijker aan de kust tussen de kustplaatsjes Tjalang en Kroeng Sabé, beiden ooit eens militaire posten.
Luitenant A.E.H. Constant gedood, 1902
Eind april 1902 werd een van de bende van T Radja Poeteh door de eerste luitenant A.E.H. Constant overvallen waarbij vier man werden gedood. Hierbij sneuvelde ook de patrouille commandant. Deze officier lag met een detachement van de bezetting van het eiland Poeloe Raja in het Landschap Kroeng Sabé en bezocht vanuit zijn bivak de aan de rivier van die naam gelegen Ladang Lingkang. Zoals gewoonlijk, ging de commanderend officier der patrouille vooraan als het spannend werd. Bij een huisonderzoek of passencontrole wist een Atjeher een of meer van de troepen te doden, waaronder ook de eerste luitenant A.E.H. Constant.
Foto's
-
Het eilandje Poeloe Raja met aanlegsteiger en militair kampement, door C. Nieuwenhuis
-
Gezicht op Poeloe Raja met op de voorgrond het vasteland
-
Militair kampement en aanlegsteiger te Poeloe Raja
-
Uitzicht vanaf Poloe Raja op het vasteland van Atjeh
Commandanten van de "Zeepost" te Poeloe Raja
Het 1e Garnizoens Bataljon van Atjeh leverde de vaste bezetting en de post commandant van Poeloe Raja. De post commandant was vaak een officier van het Korps Marechaussee die dan voor deze functie werd overgeplaatst naar het 1e Garnisoens Bataljon. Post commandanten te Poeloe Raja waren onder meer:
- H.Colijn, 1896
- 1e luitenant J.H. Rutten, 1897.
- Kapitein P.A.H. Heldens, 1901.
- W. van der Vlerk, tussen 1901-1902.
- H.N.A. Swart, tussen 1902-1904.
- J.H.C. Vastenou, tussen 1904-1905.
- J.J. Boreel, tussen 1905-1908.
- G.F.B. Watrin, tussen 1908-februari 1909.
Colijn zou Poeloe Raja omschrijven als de meest veilige plaats van Atjeh.
| Zie ook Poeloe Bras voor dergelijke "zeepost" te Atjeh. |
|
Portaal KNIL |
Bronnen, noten en/of referenties
|