Ex-gereformeerden

Ex-gereformeerden zijn mensen die dooplid of belijdend lid zijn geweest van gereformeerde denominaties, behorend tot de bevindelijk gereformeerden. Voorbeelden van deze denominaties zijn de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland, Christelijk Gereformeerde Kerk, Gereformeerde Gemeenten, Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de vroegere Gereformeerde Bond uit de Nederlands Hervormde Kerk.

Politiek

Gereformeerde politici hebben een groot stempel gedrukt op de Nederlandse politiek. Niet alleen in het CDA, zoals premier Jan Peter Balkenende, minister Piet Hein Donner (beiden gereformeerd) en ex-minister Aart Jan de Geus (christelijk-gereformeerd), maar ook in andere partijen, waarin zij niet meer als zodanig te herkennen zijn.

Zo waren Joop den Uyl, Henk Vredeling, Han Lammers en Jan Pronk (PvdA) en Bas de Gaay Fortman (PPR) (ex-)gereformeerd. Ook in de Communistische Partij was een aantal ex-gereformeerden te vinden, zoals het Kamerlid Marius Ernsting. Prominente (ex-)LPF'ers met een gereformeerde achtergrond zijn Joost Eerdmans, Wien van den Brink en Hilbrand Nawijn.

In het recente verleden oogstten vertegenwoordigers van het GPV en de ChristenUnie waardering voor gereformeerde rechtlijnigheid. Zowel Gert Schutte als André Rouvoet is wel geprezen als "het geweten van de Tweede Kamer".

Tot 1977, toen het CDA werd opgericht, hadden de gereformeerden een eigen politieke partij, de Anti-Revolutionaire Partij. De kleinere SGP is de partij van de bevindelijk gereformeerden.

Literatuur

In de Nederlandse literatuur is het aantal ex-gereformeerden goed vertegenwoordigd. Dit zijn onder meer Jan Wolkers, Maarten Biesheuvel en Maarten 't Hart. Wolkers is voor de Tweede Wereldoorlog opgegroeid, Biesheuvel en 't Hart tijdens en na de oorlog. In hun boeken is weerzin tegen de strengheid van hun opvoeding gemengd met een zekere nostalgie naar de vormen en teksten van de kerk van hun jeugd. Ook cabaretiers als Freek de Jonge en Jack Spijkerman vallen min of meer in dezelfde categorie.

Muziek

Het liedje papa van Stef Bos gaat over zijn streng gereformeerde vader.

Lijst van ex-gereformeerden

• Maarten Biesheuvel (1939), schrijver
• Stef Bos (1961), zanger en acteur
• Lans Bovenberg (1958), econoom (overgegaan naar de pinksterbeweging)
• Steve van Deventer (1951), Zuid-Afrikaans-Nederlands predikant-voorganger (overgestapt naar de pinksterbeweging)
• Lenette van Dongen (1958), cabaretière
• Gretta Duisenberg (1942), politiek activiste
• Maarten 't Hart (1944), bioloog en schrijver
• Freek de Jonge (1944), cabaretier
• Han Lammers (1931-2000), journalist, bestuurder en politicus (PvdA)
• Geert Mak (1946), journalist en geschiedschrijver
• Bram Moerland (1939), filosoof, vertaler en gnosticus
• Erik van Muiswinkel (1961), cabaretier
• Aad Nuis (1933-2007), politicoloog, letterkundige, literatuurcriticus, bestuurder, journalist, columnist, publicist, en politicus (D66)
• Henk Pos (1898-1955), filosoof (hoogleraar wijsbegeerte Universiteit van Amsterdam) en voorzitter Humanistisch Verbond
• Henk van Randwijk (1909-1966), schrijver, dichter, journalist en verzetsman
• Jack Spijkerman (1948), cabaretier, radio- en tv-presentator
• Tjitze Tjepkema (1963), theoloog en predikant (overgestapt naar de rooms-katholieke Kerk)
• Bob den Uyl (1930-1992), schrijver
• Joop den Uyl (1919-1987), politicus (PvdA-premier van 1973 tot 1977)
• Henk Vredeling (1924-2007), politicus (PvdA)
• Peter R. de Vries (1956), misdaadverslaggever en televisiemaker/-presentator
• Jan Wolkers (1925-2007), kunstenaar en schrijver

Literatuurlijst

Beschouwend

• Pronk, Petra (2003). In zonde ontvangen en geboren: tien bekende en onbekende Nederlanders over hun afscheid van de orthodoxie. Kampen: Ten Have. ISBN 9025953433.
• Aalst, G.J. van, et al (1991). Onderzoek kerkverlating in de Gereformeerde Gemeenten. Uitgave in eigen beheer.

Proza

• Dijk, Gertjan van (2005). De openbaring aan Hendrik Vis. Amsterdam: Pimento. ISBN 9049999948.
• Siebelink, Jan (2005). Knielen op een bed violen. Amsterdam: De Bezige Bij. ISBN 9023416341.
• Bos, Daniël van den (2000). De binding. Zoetermeer: Mozaïek. ISBN 9023990234.
• Haasnoot, Robert (1999). Waanzee. Breda: De Geus. ISBN 9052266689.
• Hart, Maarten 't (1998). De vlieger. Amsterdam: De Arbeiderspers. ISBN 9029521430.
• Siebelink, Jan (1998). De bloemen van Oscar Kristelijn. Amsterdam: Meulenhoff. ISBN 9029058196.
• Langenberg, Roeltje (1998). Gezond verstand. Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024293324.
• Langenberg, Roeltje (1997). Onder de guillotine. Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024291763.
• Langenberg, Roeltje (1995). De zoom van zijn kleed. Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024278279.