Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Multiple sclerose
Multiple sclerose, meestal afgekort tot MS, is een aandoening van het centraal zenuwstelsel, waarbij de myelineschede die om veel zenuwvezels zit op sommige plaatsen volgens een willekeurig aandoend patroon pleksgewijs wordt aangetast, waardoor bij de patient uitvalsverschijnselen ontstaan.
Oorzaak
De oorzaak van de ziekte is onbekend. MS komt meer voor in noordelijke landen, met name Schotland en is niet erfelijk, hoewel men, als men een ouder met MS heeft, iets meer kans heeft de ziekte ook te krijgen. Mensen uit noordelijke landen die als klein kind naar een warm land verhuizen hebben een lager risico de ziekte te krijgen dan hun leeftijdgenoten die zijn achtergebleven; verhuist men echter na de puberteit dan is dit verschil niet meer aantoonbaar. Veel mensen denken daarom dat het te maken kan hebben met een late abnormale reactie op een in de vroege jeugd opgelopen virusinfectie.
Diagnose
Is niet zelden lastig. Voor het stellen van de diagnose moet een patiënt minstens 2 niet samenhangende episoden van symptomen hebben gehad die niet tot dezelfde lesie in het centraal zenuwstelsel kunnen worden herleid; meestal zal op een MRI-scan op dat moment al een aantal demyelinisatie-haarden in het centrale zenuwstelsel waarneembaar zijn. Een lumbaalpunctie kan ook aanwijzingen leveren. Met name voor de tijd van de MRI-scans kon de diagnose volgens de officiële criteria vaak pas na jaren formeel worden gesteld. Zenuwontstekingen door vitaminegebrek en infecties zoals met Borrelia burgdorferi moeten als oorzaak worden uitgesloten.
Beloop
Het beloop kan variëren; vaak treedt een beloop op met exacerbaties en remissies, waarbij een verslechtering wordt gevolgd door een geleidelijke verbetering, echter niet tot het uitgangsniveau. Een exacerbatie wordt bij MS (naar het Duits) meestal een Schub genoemd.
Door dit natuurlijke beloop van meestal een periode van spontane verbetering na een aanval zijn al zeer veel onderzoekers (en patiënten) op het verkeerde spoor gezet: de (onjuiste) redenatiestap van 'het ging na mijn behandeling weer beter' naar 'het ging door mijn behandeling weer beter' is een heel kleine. Voor MS geldt bij uitstek, en nog meer dan voor enige andere ziekte, dat een behandeling uitsluitend beoordeeld kan worden door vergelijking tussen een wel behandelde groep en een niet, of anders, behandelde controlegroep (zie ook dubbelblind onderzoek).
Over het beloop zijn verder alleen statistische uitspraken te doen die voor een individuele patient zeer weinig voorspellende waarde hebben. De gemiddelde levensverwachting is door het chronische beloop echter maar weinig verkort. Een aanzienlijk percentage van de patiënten is ook na 20 jaar nog niet rolstoelafhankelijk; anderen zijn na 5 jaar geheel op hulp van anderen aangewezen.
Behandeling
Er is een aantal geneesmiddelen waarvan enige werkzaamheid is aangetoond, met name interferon en corticosteroïden. Genezing is echter nog niet mogelijk.
Er komt mogelijk een nieuw geneesmiddel, natalizumab, waarvan de eerste, nog zeer voorlopige onderzoeksresultaten hoopgevend zijn; bij de vorm van MS met exacerbaties en remissies leek dit middel het aantal exacerbaties met 2/3 te reduceren. Dit resultaat moet nog door nader onderzoek worden bevestigd en het middel is in Nederland nog niet verkrijgbaar. Wel heeft de Amerikaanse FDA (food and drug administration) voor dit middel een versneld goedkeuringstraject in gang gezet, onder voorwaarde dat de lopende onderzoeken wel worden afgemaakt. Het middel werkt door het belemmeren van de doorgang van lymfocyten vanuit het bloed naar de hersenen. Het is ook zeer kostbaar, ca 20.000 euro per patiënt per jaar. (stand van zaken feb 2005) aanvulling Begin maart 2005 maakte de FDA bekend dat het onderzoek naar natalizumab is gestaakt omdat bij 2 mensen (van 1100) die het middel voor een lopend onderzoek 2 jaar hadden gebruikt een fatale hersenaandoening (PML, progressieve multifocale leukoencefalopathie) op was getreden. Het middel komt nu waarschijnlijk niet meer op de markt.
Wel komt in Nederland naar verwachting eind 2005 een persoonlijk koelsysteem op de markt, wat volgens verschillende Amerikaanse en een Nederlands onderzoek (uitgevoerd aan de Universiteit van Groningen) de symptomen voor een groot deel kan veraangenamen. Dit systeem wordt op dit moment echter nog onderzocht door TNO om te controleren of het voldoet aan de zware medische richtlijnen voor apparaten en machines.
Met name het Engelse Wikipedia-artikel heeft zeer veel meer informatie.
Klachten
De klachten zijn erg verschillend per persoon en vrijwel geen enkele patiënt heeft last van al deze klachten. Het zijn vrijwel allemaal uitingen van neurologische uitval die ook door andere oorzaken kunnen optreden; de diagnose kan dan ook meestal niet gesteld worden door het vóórkomen van deze klachten, maar door het typische beloop, zoals hierboven aangegeven.
Mogelijke klachten zijn:
- Last van de ogen (slecht zien, verminderd contrast)
- Vermoeidheid
- Last van stijve spieren en verzwakking
- Stuurloosheid van beweging
- Last van het gevoel (gevoelloze plekken of tintelingen)
- Incontinentie
- Constipatie
- Seksuele stoornissen
- Depressie of geheugenstoornissen
- Slechte verstaanbaarheid van de spraak