Elly Salomé

Elly Salomé (Vlissingen, 3 maart 1922) is een Nederlands pianiste en voormalig conservatoriumdocente en recensente, woonachtig te Rotterdam. [1]

Opleiding

Elly Salomé ontving haar pianoopleiding aan de Muziekschool van de Maatschappij ter Bevordering van de Toonkunst te Rotterdam, de voorloper van het Rotterdams Conservatorium, van directeur Willem Pijper. Salomé begon in januari 1938 met als hoofdvak piano bij de pedagoog Jaap Callenbach, wiens collega aan hetzelfde instituut zij jaren later zou worden. Ze deed eindexamen in 1942 en behaalde cum laude op 20-jarige leeftijd het diploma conservatorium. Zij heeft bij Callenbach nog enkele jaren verder gestudeerd. Als extra bijvakken moeten worden genoemd, viool, contrapunt en Gregoriaans. Tijdens de oorlog was studeren in het buitenland niet mogelijk. In 1948 startte Elly Salomé met de nieuwe studie kamermuziek en begeleiden bij Hans Schouwman. Zij deed examen in 1949. Daarna verdween dit zeer uitgebreide vak zodat in Rotterdam niemand anders dan Elly Salomé dit diploma bezit. Het was dit terrein waarop zij als musicienne vooral naam maakte, onder andere in langjarige vaste ensemblecombinaties met cellist Henk Berghout en violist Gabor Radnai. Vervolgens deed Salomé het hoofdvak muziekgeschiedenis aan de Utechtse universiteit bij prof. A. Smijers en daarna bij Hans Brandts Buys het hoofdvak klavecimbel. De studies klavecimbel en muziekwetenschap (onder andere paleografie) combineerde zij met de start van haar concertpraktijk.

Conservatorium

Elly Salomé werd door Willem Pijper direct na haar piano-examen in 1942 benoemd tot docente aan de Toonkunst Muziekschool. Zij gaf les aan leerlingen van de kunstklas afdeling met gevorderde amateurs en vervolgens aan studenten die het bijval piano hadden aan het conservatorium. Bij de splitsing van muziekschool en conservatorium in 1961 in een stedelijk en een rijksinstituut bestendigde directeur George Stam de benoeming tot bijvakdocente. Directeur Kees Stolwijk veranderde dit in piano hoofdvak. Als hoofdvakdocente piano, welke functie zij gedurende 30 jaar vervulde, leidde zij vele jonge pianisten op van wie er verschillende eveneens de weg naar het podium vonden.

Uitvoerend musicus

Als uitvoerend musicus heeft altijd het accent gelegen op de kamermuziek (ensembles). Op vraag van de Gemeentelijke Kunstcommissie voor de Jeugd gaf Elly Salomé vanaf 1942 concerten in museum Boymans van Beuningen en op scholen. Zij deed dit in samenwerking met o.a. een harpkwintet en een blazersensemble.

Met Gabor Radnai heeft Elly Salomé van 1958 tot in de jaren 70 een vast duo gevormd, doms tot trio aangevuld met cellist Samuel Brill. In eerdere jaren rond 1950 was cellist Henk Berghout een vaste partner met later ook fluitist Koos Verheul. Van de vele zangers moet Elly Ameling worden genoemd.

Een van de hoogtepunten was in 1950 onder Eduard Flipse met het Rotterdams Philharmonisch orkest het vierde pianocencert van Saint-Saëns. Eveneens begeleidde Elly Salomé in die tijd het Toonkunstkoor Rotterdam. Overige belangrijke momenten heeft zij als klaveciniste beleefd als soliste in Bachs vijfde Brandenburgse concert met het Rotterdams Barokensemble o.l.v. Laurens van Wingerden met op viool Kees Bandel en als fluitist Koos Verheul.

Elly Salomé heeft voorts als continuo speelster aan de Mattheus Passion in Vlaardingen en de Johannes Passion in Brabant gespeeld. Bij het Rotterdams Philharmonisch koor speelde zij cembalo in het Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Eduard Flipse in die Schöpfung van Haydn. Met het Rotterdam Philharmonisch Orkest o.l.v. Fritz Rieger speelde zij Bachs beide vioolconcerten met soliste Lola Bobesco.

Muziekrecensente

Van 1950 tot de eeuwwisseling was Elly Salomé muziekrecensente. Zij begon bij het Rotterdams Parool en eindigde bij NRC Handelsblad. Tevens publiceerde zij talloze artikelen in verschillende periodieken waaronder de maandelijkse tijdschriften van het Rotterdams Philharmonisch orkest. Bovendien Elly Salomé van 1985 tot 2005 de programmatoelichtingen voor de Rotterdamse Kamermuziekvereniging. Opmerkelijk is de recensie van 26-4-1993 getiteld 'Tournee wordt triomftocht voor Kirov Opera en Gergjev'. Dit was nog voor Valery Gergiev de chef-dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest werd, maar al wel gastdirigent was.

Nevenactiviteiten

De omvangrijkste nevenactiviteit van Elly Salomé was het mondeling toelichten van de op een concert aangekondigde stukken. Op schoolconcerten was dat uit educatieve overwegingen zelfs noodzakelijk. Indertijd deed Piet van Mever (tweede dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest) dat, maar die vond na twee concerten van Elly Salomé dat zij dit veel beter kon vertolken. Het gevolg was dat Elly Salomé meeging naar alle schoolconcerten van allerlei ensembles, harpkwintet, koperblazers etc. Elly Salomé maakt 10 jaar deel uit van de jury van het Eduard Flipse concours. Toos Onderwijngaard en ook Willem Brons maakten deel uit van deze jury. Ook andere concoursen werden door Elly Salomé gejureerd.

De voornaamste bestuursfuncties die zij bekleedde waren secretaris van de KNTV, afdeling Rotterdam en ze was betrokken bij de oprichting van de docentenvereniging van het Rotterdams Conservatorium, met o.a. Han Koenen als voorzitter en zijzelf als secretaris.

Sinds begin 2006 vormt zij een duo met violist/altist Gerrit Oldeman. Vanaf 2012 vormen zij met Benzion Shamir een trio in de zeldzame samenstelling van een piano en 2 violen.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen Persoonlijk niet gepubliceerd interview met Elly Salomé. Videoclip op Vimeo: Samenvatting van een interview met pianiste en pianodocente Elly Salomé archief NRC Handelsblad Gemeentearchief Rotterdam