Corneille Stevens

Corneille Stevens (ook:Cornelis of Cornelius Stevens), geboren op 26 december 1747 in Waver, hertogdom Brabant (nu België), en er overleden in 1828, was een priester en bisschop van Namen. Hij was een leider in het verzet tegen het concordaat van 1801 tussen Napoleon en de paus. Onbedoeld werd hij de stichter van de kerk van de „stevenisten”.

Leven

Corneille Stevens, de zoon van een notaris, werd in 1774 tot priester gewijd. Kort nadien was hij kanunnik van de kathedraal van Namen, toen in de Oostenrijkse Nederlanden. Namen werd in 1794 door de Franse revolutionairen ingenomen. Nadat de revolutionaire regering de burgerlijke constitutie probeerde op te leggen aan de geestelijkheid, waarbij zij de eed van trouw aan de republiek moesten zweren, vluchtte Stevens naar Duitsland (1797), samen met de aartsbisschop van Mechelen, kardinaal Frankenberg. Hij was er de bezieler van de weerstand tegen de antireligieuze politiek van de Franse revolutionairen.

Toen Napoleon in 1799 aan de macht kwam, keerde Stevens terug naar Namen en werd Stevens tot vicaris-generaal van het bisdom benoemd (4 september 1799), aangezien de zetel vacant is nadat zowel bisschop Louis Lichtervelde (in 1796) en de kapittelvicaris (in 1798) overlijden. Stevens vervulde deze functie tot 1802, toen de Franse machthebbers een concordatair bisschop benoemden: Claude de Bexon.

In 1802 verwierp Stevens het concordaat dat het jaar ervoor werd gesloten tussen paus Pius VII en Napoleon, in de overtuiging dat er te veel religieuze bevoegdheden aan de keizer werden gegeven. Zijn tegenstand nam nog toe toen Napoleon er unilateraal en ondanks de protesten van Pius VII nog „organische artikelen” aan toevoegde die in de praktijk inhielden dat de religieuze instellingen volledig onder de controle werden gezet van burgerlijke macht.

Stevens had als getalenteerd pamfletschrijver een grote invloed in de oppositie tegen het concordaat. Een vrij grote groep Belgische geestelijken volgde. Stevens bevond zich nu bijgevolg aan het hoofd van de stevenisten, die clandestien te werk gaan. Tien jaar lang wordt hij achternagezeten door de milities van Fouché, die een prijs op Stevens’ hoofd had gezet, maar weet steeds te ontkomen (die zijn hoofd in de prijs had gezet).

Stevenisme

Na de val van Napoleon in 1814, verzoende Corneille Stevens zich met de nieuwe bisschop van Namen, Joseph Pisani de la Gaude (bisschop te Namen van 1804–1826), tot grote ergernis van zijn ondersteuners. Hoewel hij zich verzet had tegen de slaafse gehoorzaamheid van de bisschoppen ten opzichte van de burgerlijke macht, was het nooit zijn bedoeling om zich van de Kerk af te scheiden. De definitieve breuk van de stevenisten gebeurde pas toen Stevens hen niet meer leidde. Zijn opvolger werd verkozen als hoofd van de stevenisten die gekant bleven tegen de overeenkomst tussen Kerk en Staat. Ze gaven harde kritiek op de onderwerping van de bisschoppen aan het wereldlijk gezag, en weigerden de autoriteit van deze bisschoppen te erkennen. De anticoncordataire katholieken vormden de Petite Eglise Apostolique in de Franse streek van de Vendée, in Groot-Brittannië en elders. In Gits en Leerbeek (België) zijn nog groepen stevenisten.

Cornelius Stevens overleed in Waver in 1828.

Bibliografie

• Jos De Smedt, In het spoor van pastoor Winnepenninckx. Tweehonderd jaar stevenisme in het Pajottenland (1802-2002), Gooik, 2002.
• Édouard de Moreau Histoire de l'Église en Belgique, des origines aux débuts du xxe siècle, Bruxelles (Brussel), 1948.
• J. Soilles, Corneille Stevens, vicaire général de Namur (1747-1828), Gembloux, 1957.
• Émile Torfs, Le stévenisme dans le sud-ouest du Brabant}}, Cercle Archéologique d’Enghien, 1955.
• Guy Janssen, La Petite Église en trente questions, éd. Geste Édition, 1999.

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)