NOS Journaal

Journalist Gerri Eickhof,
vlak voor een live instart in het NOS-journaal.
Hij zal hier verslag doen van een grote brand in Amsterdam Noord.

NOS Journaal is de overkoepelende benaming van de nieuwsuitzendingen van de NOS op radio en televisie. De centrale redactie van het NOS Journaal is gehuisvest in het videocentrum op het Mediapark in Hilversum. In Den Haag zit de Haagse redactie, waar politiek redacteuren werkzaam zijn en een volledig uitgeruste radio- en een televisiestudio aanwezig is.

Geschiedenis

Algemeen

Het eerste televisiejournaal in Nederland werd op 5 januari 1956 uitgezonden als NTS-journaal, naar de NTS, de voorloper van de NOS. De eerste uitzendingen waren driemaal per week, duurden een kwartier en kenden geen presentator. Coen van Hoewijk was pas een jaar na de oprichting de eerste journaallezer die in beeld verscheen. In 1965 volgde de eerste vrouwelijke presentator, Eugènie Herlaar.

In 1989 kreeg het journaal, tot dan toe naast het Jeugdjournaal het enige dagelijkse nieuwsoverzicht op de Nederlandse televisie, concurrentie van het RTL Nieuws. Later kwam daar Hart van Nederland bij.

Sinds 2004 is er op werkdagen overdag elk uur een uitzending tussen 7.00 en 17.00 uur met tussendoor herhalingen van de laatst uitgezonden editie, en sinds september 2005 worden op de drie netten, Nederland 1, Nederland 2 en Nederland 3 op willekeurige tijdstippen korte bulletins uitgezonden. Sinds 2004 heeft het NOS Journaal een eigen website. Op 5 januari 2006 vierde het Journaal zijn 50-jarig bestaan. De bulletins overdag werden bij die gelegenheid gelezen door oud-nieuwslezers. De NOS zond die dag ook de documentaire Het schitterende scherm over 50 jaar het Journaal uit, gemaakt door Pieter Fleury.

Jeugdjournaal

Speciaal voor de jeugd werd in 1981 het Jeugdjournaal opgericht. Het was toen een cadeautje van het journaal aan haar jeugdige kijkers, vanwege het 25-jarig jubileum van de nieuwsrubriek. Leontien Ceulemans was de eerste presentatrice. In 2009 zijn Milouska Meulens, Rozemarijn Moggré, Tamara Seur en Pepijn Crone presentatoren.

Halfzesjournaal

In 1984 kwam er op de werkdagen om 17.30 uur een bulletin dat qua format en decor afweek van de bestaande bulletins in die tijd. Het halfzesjournaal, zoals dat bulletin heette, werd gepresenteerd door Maartje van Weegen. In dit bulletin zat Maartje van Weegen achter een ronde tafel, waar gasten konden aanschuiven om door Maartje van Weegen geïnterviewd te worden. In het weekeinde was er ook een halfzesjournaal, maar dit was een kort bulletin met het oude vertrouwde decor en een andere presentator.

In 1988 werd Maartje van Weegen in dit bulletin opgevolgd door Henny Stoel. Nog later werden de tijden van het journaal gewijzigd, waarbij het halfzesjournaal verdween. Gaandeweg werd het format van het halfzesjournaal vermengd met de andere bulletins.

Weekjournaal

Er was in 1988 ook een weekjournaal. Dit was een journaal op zondag, waarin het nieuws van de afgelopen week werd doorgenomen. Het waren aaneengesloten beelden van dag tot dag en er was geen presentator voor dit journaal. De formule werd nieuw leven ingeblazen in 2009. Sinds dat jaar zendt de NOS op zaterdag en zondag een weekoverzicht uit op het digitale themakanaal Journaal 24. Dit weekoverzicht, verdeeld in een binnenland- en een buitenlandblok, wordt door verschillende nieuwslezers gepresenteerd.

Presentatie

In 1985 werd er dubbelpresentatie ingevoerd om de uitstraling van het journaal te verlevendigen. Aan het begin en het eind waren de twee presentatoren te zien, waarbij de ene presentator de aan- en afkondiging deed; voor de rest werd elk onderwerp door één nieuwslezer behandeld, waarbij ook één nieuwslezer in beeld was. Later werd de dubbelpresentatie afgeschaft, omdat het niet aansloeg. Andere journaals zoals het RTL Nieuws en Hart van Nederland kennen dubbelpresentatie waar de presentatoren onderling met elkaar het nieuws lezen. Dit concept heeft het journaal niet overgenomen.

In 1988 kregen net als eerder het halfzesjournaal ook andere journaaluitzendingen een vaste presentator. Het achtuurjournaal kreeg Joop van Zijl en Maartje van Weegen als vaste presentatoren. Later werd Maartje van Weegen opgevolgd door Pia Dijkstra en weer later, in 2000, door Henny Stoel. Van Zijl werd in 1996 opgevolgd door Philip Freriks, Stoel in 2003 door Sacha de Boer. Freriks werd in januari 2010 opgevolgd door Rob Trip.

Aanvankelijk was het ook de bedoeling dat Fred Emmer het zevenuurjournaal als vaste nieuwslezer zou presenteren, maar omdat hij in 1988 vertrok naar de VPRO en RTL 5 werd dit journaal gepresenteerd door nieuwslezers die niet om half zes of acht uur te zien waren. Ook het halfelfjournaal (later tienuurjournaal) heeft vaste presentatoren gekend, onder meer Paul Staudenmaijer, Hugo van Rhijn en Gijs Wanders.

In 2007 hebben alleen het journaal van 20:00 uur en het "NOS Journaal op 3" vaste presentatoren.

Medewerkers

Zie Lijst van medewerkers van het NOS Journaal voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In de begintijd had het journaal vijf mensen in dienst. Tegenwoordig zijn dat er tientallen. Het journaal heeft alleen journalisten in dienst; de technici worden ingehuurd.

Journaallezers voor televisie

Huidige presentatoren

Presentator	Sinds	Uitzendingen
Laïla Abid	2008	Ochtend en Middag
Gerard Arninkhof	1988	Middag, Avond en inval 20.00uur
Sacha de Boer	1996	20.00 uur (sinds 2003) en inval overdag
René van Brakel	2009	Zondag en Journaal op 3
Pepijn Crone	2006	NOS Jeugdjournaal
Gerrit Hiemstra	1997	NOS Weer
Willemijn Hoebert	2010	NOS Weer
Eva Jinek	2008	Ochtend, Middag, Journaal op 3 en inval avond
Astrid Kersseboom	2004	Ochtend, Middag, Avond, Actueel en inval 20.00uur
Erwin Kroll	1986	NOS Weer
Milouska Meulens	2000	NOS Jeugdjournaal
Rozemarijn Moggré	2008	NOS Jeugdjournaal
Jeroen Overbeek	1999	Ochtend, Middag, Avond, Zondag en inval 20.00uur
Jeanet Schuurman	1999	Ochtend, Middag, Avond en Zondag
Tamara Seur	2005	NOS Jeugdjournaal
Annechien Steenhuizen	2009	Journaal op 3
Jeroen Tjepkema	2006	Ochtend, Middag, Zondag en inval Avond en Journaal op 3
Rob Trip	2010	20.00 uur en inval overdag
Marco Verhoef	2004	NOS Weer
Rik van de Westelaken	1999-2009, 2010	Ochtend, Middag, Avond en inval 20.00uur
Herman van der Zandt	2006	Ochtend, Middag, Avond, Journaal op 3 en inval Avond

Radio-journaallezers

Jurgen van den Berg Job Boot Onno Duyvené de Wit Renate Evers Dick ter Hark Gert Klück Mariët Krol Dorald Megens Fleur Wallenburg Jan van de Putte

Raymond Serré Matijn Nijhuis Liselot Thomassen Jeroen Tjepkema Trudy Vendrig Sophie Verhoeven Peter de Vries Margriet Wesselink Herman van der Zandt Rachid Finge

Televisie

Thans streeft de NOS ernaar om iedere werkdag ieder uur een nieuw televisiejournaal uit te zenden. Dit heeft geresulteerd in de "carrousel"-uitzending die nu overdag op Nederland 1 is te zien. Om 7:00 uur wordt het eerste journaal uitgezonden, dat dan weer herhaald wordt tot 8:00 uur, als er weer een nieuw bulletin is.

De ochtend

's Ochtends zendt de NOS om 7:00, 7:30, 8:00, 8:30 en 9:00 uur uit op Nederland 1, tijdens Goedemorgen Nederland. Deze journaaluitzendingen lopen mee op Nederland 2 met tussendoor herhalingen. De journaals van 7:00, 8:00 en 9:00 uur worden op dit net voorzien van een gebarentolk. Op Nederland 1 wordt vanaf 9:00 uur ieder uur een journaal uitgezonden dat wordt herhaald tot de volgende uitzending. De journaals duren ongeveer vijf minuten. Vaste presentatiegezichten zijn Herman van der Zandt, Laïla Abid, Eva Jinek en Jeroen Tjepkema; Astrid Kersseboom, Jeroen Overbeek, Jeanet Schuurman en Rik van de Westelaken vallen geregeld in. De ochtendbulletins laten een mix zien van het laatste nieuws, het nieuws van de vorige avond, het belangrijkste sportnieuws en het weer voor de dag. 's Zomers is er een uitgebreid weerbericht voor Europa, gepresenteerd door een weerman/vrouw. Specifiek voor deze bulletins bestaat de rubriek "Verder Vandaag", met kort nieuws zonder beeld. Voor de ochtendjournaals maakt de NOS gebruik van de studio op de redactievloer, studio 10.

Overdag

Vanaf ongeveer 10:00 uur veranderen de bulletins van opzet: "Verder Vandaag" verdwijnt dan uit de uitzending, de reportages worden langer en er is sporadisch plaats voor een kruisgesprek. De presentatoren zijn dezelfde als die van de ochtend, hoewel ook Gerard Arninkhof soms overdag in beeld verschijnt. Om 13:00 uur is er een langer bulletin met een geïncorporeerd Sportjournaal. De journaallezer vertelt wat er in het journaal behandeld gaat worden en de sportpresentator vertelt alvast het sportnieuws in het kort. Tussen het nieuws en het weerbericht is er dan een Sportjournaal gepresenteerd door Tom Egbers, Dione de Graaff, Toine van Peperstraten, Henry Schut of Jeroen Stomphorst. Ook voor de journaals overdag maakt de NOS gebruik van studio 10. Iedere vrijdagmiddag is er na het NOS Journaal van 17:00 uur (of na het Journaal van 16:00 uur als er geen uitzending om 17:00 uur is) een visuele chatsessie met de presentator en een gast, op internet en op NOS Journaal 24, het digitale nieuwskanaal van de NOS.

De avond

Iedere avond verzorgt de NOS grote journaaluitzendingen met langere leaders; deze uitzendingen zijn om 18:00 uur (Nederland 1), 20:00 uur (Nederland 1), 22:00 uur (Nederland 2) en rond 23:55 uur (Nederland 1). Deze journaals worden, behalve het 20:00 uur-journaal, door dezelfde presentator gepresenteerd: het 20:00 uur-journaal wordt gepresenteerd door Sacha de Boer (oneven weeknummers) en Rob Trip (even weeknummers); Gerard Arninkhof, Astrid Kersseboom, Jeroen Overbeek en Rik van de Westelaken gelden als vaste vervangers als één van de beide vaste presentatoren niet kan. Voorts bestaat sinds januari 2007 het "NOS Journaal op 3", om 22:30 uur (Nederland 3), gepresenteerd door René van Brakel, Eva Jinek, Annechien Steenhuizen of Herman van der Zandt. De journaals van 18:00, 20:00 en 22:00 uur, worden vanuit studio 8 gepresenteerd. Het late journaal wordt vanuit studio 10 gepresenteerd, het NOS Journaal op 3 vanuit de regieruimte van studio 10.

18:00 uur

Het journaal van 18:00 uur is een onderdeel van Een Vandaag op Nederland 1. Het duurt 15 minuten en is het eerste echte uitgebreide journaal van de dag. Het wordt gepresenteerd door Eva Jinek, Gerard Arninkhof, Astrid Kersseboom, Jeroen Overbeek, Jeanet Schuurman, Jeroen Tjepkema, Rik van de Westelaken of Herman van der Zandt. Degene die het 18:00 uur-journaal presenteert, doet in de regel ook het 22:00 uur-Journaal en het late journaal. Sinds 5 januari 2009 onderscheidt het 18:00 uur-Journaal zich van maandag tot en met zaterdag van de andere avondjournaals door een afwijkend format. Het nieuws wordt op een iets hoger tempo gebracht dan in het 20:00 uur-Journaal, soms worden de berichten ingeleid met wat achtergrondinformatie. Voorheen waren de verschillen met het 20:00 uur-Journaal kleiner. Opvallend is dat de presentator niet achter een desk zit, maar staat. Aan het eind van het bulletin worden de belangrijkste nieuwsfeiten nog eens opgesomd en wordt een vooruitblik geworpen op andere NOS-uitzendingen die avond. Op zaterdagavond is er aansluitend op het Journaal een sportblok dat wordt gepresenteerd vanuit studio 7, de studio van Studio Sport.

19:20 uur: Flitsjournaal

Er was sinds 4 september 2006 eerst een flitsjournaal te zien om 19:27 uur. Dit werd geschrapt door het dalende aantal kijkers van Netwerk. Er werd besloten om Netwerk weer na het journaal van 20:00 uur te plaatsen. Sinds januari 2007 wordt het 20:00 uur-journaal gevolgd door een promo van Netwerk. Het actualiteitenprogramma keerde echter niet terug op Nederland 1. Kijkers moeten vooralsnog overschakelen naar het tweede net.

Sinds september 2007 is er op Nederland 3 wel een flitseditie van het "NOS Journaal op 3". Deze korte versie van dit speciale bulletin geeft een nieuwsoverzicht in 60 seconden en wordt uitgezonden rond 19:20 uur. Nadien volgen een STER-blok en dan De Wereld Draait Door. Direct na De Wereld Draait Door is er nog eens een "NOS Journaal op 3 in 60 seconden".

20:00 uur

Het vlaggenschip van het NOS Journaal, een van de best bekeken televisieprogramma's van Nederland, wordt sinds 2003 gepresenteerd door Sacha de Boer (oneven weeknummers) en Rob Trip (even weeknummers). Gerard Arninkhof en Rik van de Westelaken zijn de vaste vervangers. Het 20:00 uur-journaal wordt uitgezonden op Nederland 1 en duurt 25 minuten. Het 20:00 uur-Journaal wordt na twaalven herhaald aan het einde van de uitzending van Nederland 1. Tot en met 1 september 2006 werd Netwerk op Nederland 1 uitgezonden, vlak na het 20:00 uur-journaal, zodat een heus nieuwsuur ontstond. Netwerk wordt nu om 20:25 uur op Nederland 2 uitgezonden. Eerst was er voor Netwerk een NOS Flitsjournaal. Omdat Netwerk heel weinig kijkers trok op Nederland 2 werd besloten te stoppen met het flitsjournaal en ook de reclame tussen Man bijt hond en Netwerk werd opgeheven om meer kijkcijfers te krijgen voor Netwerk. Op Nederland 1 begint na het 20:00 uur-journaal nu een programma voor het grote publiek.

22:00 uur

Dagelijks is er tussen 22:00 en 22:50 uur op Nederland 2 een actualiteitenblok, met daarin het NOS Journaal van 22:00 uur. Voordat het journaal begint, worden de onderwerpen van NOVA/Den Haag Vandaag aangekondigd door de NOVA-presentator. Daarna is steevast een shot te zien, waarin zichtbaar is dat de studio van NOVA en het NOS Journaal eigenlijk dezelfde is, namelijk studio 8. Het 22:00 uur-Journaal wordt gepresenteerd door dezelfde presentator als die van het 18:00 uur-journaal. Het duurt ongeveer 15 minuten. Daarna begint om 22:15 uur NOVA/Den Haag Vandaag.

Op 20 januari 2010 werd door de Publieke Omroep bekendgemaakt dat het NOS Journaal van 22:00 uur en NOVA/Den Haag Vandaag zullen amalgameren tot het programma Nieuwsuur, waarin nieuws, sportverslaggeving en actualiteiten zullen worden behandeld. Er zal veel aandacht zijn voor de Haagse en de Brusselse politiek. Zeker is dus dat het NOS Journaal van 22:00 uur in zijn huidige vorm zal verdwijnen. Nieuwsuur zal worden gepresenteerd door Twan Huys (thans NOVA/Den Haag Vandaag) en Mariëlle Tweebeeke (thans RTL Nieuws).

22:55 uur: NOS Journaal op 3

Zie NOS Journaal op 3 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op woensdag 3 januari 2007 werd bekend gemaakt door de NOS dat er vanaf maandag 8 januari 2007 een journaal komt op Nederland 3 dat zich onderscheidt van de andere bulletins in decor, presentatie, graphics, muziek, tempo, montages en onderwerpkeuzes. De vaste presentatoren zijn Eva Jinek, Herman van der Zandt, René van Brakel en Annechien Steenhuizen en voorheen ook Winfried Baijens en Margriet Wesselink. Het speciale bulletin duurt 7 minuten. Met dit nieuwe journaal verhuist het NOS Sportjournaal naar Nederland 3, zodat er een nieuws/sportblok ontstaat op het derde net. Het "NOS Journaal op 3" is alleen van maandag tot en met vrijdag te zien. De hoofdredacteur van het RTL Nieuws heeft gezegd het niet slim te vinden dat de NOS een jongerenjournaal gaat maken. Volgens hem is het maken van een nieuwsuitzending voor jongeren onmogelijk en blijft de doelgroep onbereikt. In de zomervakantie werd besloten het Journaal op 3 om 22.50 uur te laten beginnen. Dat is dus na het NOS Sportjournaal wat nu om 22.30 uur begint.

Late Journaal

Het laatste NOS Journaal van de dag is doordeweeks rond 23.55 uur na Pauw & Witteman of Knevel & Van den Brink op Nederland 1. Op zaterdag is het laatste NOS Journaal om 23.00 uur aan het begin van de uitzending van NOS Studio Sport. Het korte nieuwsoverzicht wordt gepresenteerd vanuit de studio van NOS Studio Sport. Op zondag is er meestal geen Late Journaal, rond 23.55 uur wordt dan het 22.00 uur-journaal herhaald. Het Late Journaal duurt meestal een minuut of tien en wordt gepresenteerd door de presentator van het 18.00 en 22.00 uur Journaal.

Het weekend

In het weekend zijn er veel minder journaals te zien dan doordeweeks. Op zaterdag wordt het eerste journaal pas om 13:00 uur uitgezonden (op zondagen om 12:00 uur), er is dan geen sportnieuws. Verder is er om 16:00 uur of 17:00 uur een kort bulletin. De avonduitzendingen zijn wel dagelijks te zien, maar vaak duren die minder lang dan op werkdagen. Op zondag is het NOS Journaal van 18:00 uur slechts een kort onderdeel van de grote Studio Sport-uitzending. Voor de meeste weekendjournaals was Noraly Beyer de presentator van dienst, maar ook de andere presentatoren draaien per toerbeurt weekenddiensten. Beyer maakt op 30 december 2008 bekend te stoppen als nieuwslezer bij het NOS Journaal.

Grote evenementen voorheen NOS Actueel

Tot 17 december 2005 werden uitzendingen rond grote evenementen, zoals Koninginnedag en de Tweede Kamerverkiezingen, verzorgd onder de noemer NOS Actueel. Met de invoering van de nieuwe huisstijl van de NOS, is die naam verdwenen. De programma's heten nu dus bijgevolg NOS Koninginnedag, NOS Prinsjesdag of NOS Concert for Diana etc. Maartje van Weegen was jarenlang het vaste gezicht van NOS Actueel. Begin 2007 verscheen ze in die hoedanigheid voor de laatste keer, bij de uitslagenavond van de Provinciale Statenverkiezingen. Ze werd opgevolgd door journaallezer Brecht van Hulten, maar ook andere NOS-gezichten als Astrid Kersseboom, Rik van de Westelaken en Jeroen Overbeek verzorgen uitzendingen rond grote evenementen.

Radio

Op de landelijke radiozenders 1 t/m 6 verzorgt het NOS Journaal zeven dagen per week, 24 uur per dag nieuwsuitzendingen. Deze nieuwsbulletins waren tot 17 december 2005 beter bekend onder de naam NOS Radionieuws. Eén uitzondering op deze regel vormt 3FM, hier heten de nieuwsuitzendingen tussen 6.00 en 19.00 uur NOS Headlines.

Huisstijl en leaders

Leaders en gongs

In de meer dan 50 jaar dat het NOS-Journaal bestaat, heeft het al heel wat leaders versleten. De eerste leader voor het NTS-Journaal was al meteen controversieel, omdat daarin dames met korte rokjes en op de achtergrond heren in maillots te zien waren. De NCRV maakte hier bezwaar tegen en zodoende verdween dit fragment uit de leader.

De meeste leaders, vooral die in de jaren zeventig en tachtig, werden vergezeld met een zeer herkenbare journaalgong. Vanaf 1988 verdween die gong voorgoed. In de nieuwere leaders was nog wel een gong te horen, maar het geluid week af van de gong van voor 1988.

Vanaf 1988 verschilden de leaders, d.w.z. de arrangementen, ook per journaal. Zo was duidelijker te zien of het hier om bijv. het achtuur- of het halfelfjournaal ging. De leader die tot 31 december 1994 gebruikt werd gaf dit als eerst goed weer. De gekleurde rechthoeken gaven de tijdstippen van het Journaal weer: geel werd gebruikt voor het journaal van 4 uur (eerst half 6, de leader van het ochtendjournaal had ook een gele balk), groen voor het journaal van 6 uur (eerst 7 uur), blauw voor het journaal van 8 uur, lila voor het journaal van 10 uur (eerst half 11), rood voor het late journaal (de leader van het extra journaal had ook een rode balk), grijs voor het weekjournaal en alle balken voor het Jeugdjournaal. In 1995 werd de methode overgeheveld naar de nieuwe leaders, de vele cirkels met de Aarde in het midden om de dag weer te geven. De leader was blauw in de ochtend, geel in de middag, oranje bij het 6 uur journaal (extra journaals hadden ook oranje leaders), rood bij het 8 uur journaal, paars bij 10 uur en daarna weer blauw. Ook het Jeugdjournaal had een andere leader, de kleuren van de cirkels varieerden tussen rood en geel en de Aarde was vervangen door een doorzichtige knikker met de werelddelen erop getekend. Verder was er een aparte leader voor het weer; de kleuren van de cirkels waren vooral wit. Ook Deze leader was te zien na het 8 uur journaal, als tegenhanger van het uitgebreide weerbericht wat op RTL 4 na het halfachtjournaal te zien was.

Nieuwe huisstijl

Sinds 2005 heeft het NOS Journaal, samen met alle andere NOS-programma's een nieuwe huisstijl. Deze werd ontworpen door het gerenommeerde Britse bureau Lambie-Nairn, dat onder meer de vormgeving deed voor de BBC. Alle programma's van de NOS kregen de toevoeging 'NOS' voor de programmanaam. Het Jeugdjournaal werd bijvoorbeeld het NOS Jeugdjournaal. De merknaam NOS Actueel werd vanwege de nieuwe huisstijl opgeheven. Vanaf de introductie is het dus NOS Prinsjesdag, NOS Verkiezingen etc. Vanwege de nieuwe huisstijl, heet het NOS Radionieuws vanaf december 2005 ook NOS Journaal (op de radio). Ook het nieuwsgedeelte van Teletekst (op de pagina's 101 tot 192) heet sindsdien NOS Journaal.

Er is veel protest geweest tegen de nieuwe huisstijl van de NOS. Veel mensen vinden de flitsende leader en de harde muziek met veel verschillende tonen "pijn doen aan de oren". In een tijdschrift werd zelfs gesproken van "een imitatie van de vuurwerkramp in Enschede". Anderen vinden juist dat de NOS "durft te vernieuwen".

Organisatie

Sinds januari 2006 is de afdeling gereorganiseerd en onderdeel geworden van NOS Nieuws, de multimediale nieuwsvloer waarin de redacties alle van nieuwsprogramma's van de NOS samenwerken.

De samenwerking van NOS-nieuwsprogramma's werd gecombineerd met de invoering van het newsroom-computersysteem Omnibus. Al het binnenkomende beeld- en geluidmateriaal wordt door een gezamenlijke computer verwerkt. In de eerste maanden van het systeem leidde dat tot nogal wat storingen in de nieuwsuitzendingen.

Politieke kleur

Zelfonderzoek naar kleur van de Publieke Omroep

In november 2007 kondigde de Publieke Omroep onderzoek te gaan (laten) doen naar de vermeende "linksheid" van zichzelf. Naast de kleur van de omroep moet ook duidelijk worden of de publieke omroep zich op de maatschappelijke elite of juist op het volk richt, op autochtonen of allochtonen en op randstedelingen of op mensen uit "de provincie".

Enquête over politieke kleur

In een uitzending rondom het 50-jarig jubileum presenteerde het NOS Journaal de resultaten van een door bureau Peil.nl gehouden enquête, waarin de ondervraagden was gevraagd of de berichtgeving van het journaal politiek gekleurd zou zijn. Op de vraag of het NOS journaal in het algemeen aan objectieve nieuwsberichtgeving doet, antwoordde 81 procent van de ondervraagden bevestigend. Desondanks werd de invalshoek van het NOS-Journaal door 36 procent als links ervaren, tegenover 60 procent als neutraal en 2 procent als rechts. 56 procent stelde van de Nederlandse nieuwsprogramma's het meest naar het NOS Journaal te kijken, en 68 procent van de respondenten stelde dat het NOS Journaal kwalitatief het beste nieuwsprogramma maakt als het gaat om objectieve nieuwsberichtgeving. Opvallend in dit onderzoek is dat de mate waarin het journaal als objectief wordt gezien sterk afhangt van de politieke kleur van de ondervraagde. Van de ondervraagden die in 2003 Wilders stemden vond 61% het journaal over het algemeen objectief, bij GroenLinks was dat 99%. Bij de vraag wat kwalitatief het beste nieuwsprogramma was komt een soortgelijk beeld naar voren, van LPF (24%) tot GroenLinks (85%).

Interne schaduwverkiezing in 2002

Op 1 november 2003 publiceerde de Telegraaf over een interne schaduwverkiezing, in 2002 georganiseerd binnen de NOS. De uitkomst van deze schaduwverkiezing leverde volgens de krant het volgende beeld op: PvdA 48%, GroenLinks 20%, VVD 5%, LPF 1%. De krant schreef oa.: "Laroes kan de uitslag niet meer boven water krijgen, maar verbaast zich niet over de genoemde cijfers. Het zou kunnen, maar dit betekent alleen iets als je je bij het maken van nieuwskeuzes erdoor zou laten leiden. En dat is niet het geval." De hoofdredacteur erkent dat de journalistiek in het algemeen – het Journaal niet uitgezonderd – een linkse traditie heeft.'.

Artikel HP/De Tijd in 2004

Onder de titel Het Opinie-Journaal bracht HP/De Tijd in 2004 een artikel, waarin aan de hand van de uitzendingen tussen 14 december 2003 en 24 januari 2004 werd betoogd dat het NOS Journaal links gekleurd is. Hoofdredacteur Hans Laroes van het NOS Journaal noemde in Het Parool het artikel "broddelwerk" en "gemakkelijke journalistiek". Op 16 april 2004 kwam HP/De Tijd met een vervolgartikel waarin geconcludeerd werd dat er -ondanks maatregelen van de hoofdredactie-, niets verbeterd was. Het "staatsjournaal" zou dan ook moeten worden afgeschaft. Belastingbetalers worden gedwongen politieke propaganda te financieren waar ze het niet mee eens zijn. Door deze valse concurrentie heeft de overheid vijftig procent van de markt voor tv-nieuws in handen (RTL Nieuws is de enige concurrent). Het tv-nieuws is dus voor vijftig procent pluriform en democratisch en voor vijftig procent communistisch..

Hoofdredacteur Hans Laroes

De huidige hoofdredacteur schreef in 2003 op de site van het NOS Journaal dat hij twijfelde of het Journaal wel objectief genoeg was. Ik heb me ook gerealiseerd dat we bevooroordeeld zijn. In de Verenigde Staten is het boek 'Bias' van ex-CBS-journalist Bernard Goldberg een bestseller geweest. Hij zegt daarin met grote stelligheid dat de media de neiging hebben -onbewust, niet eens vanuit een samenzwering, ik zei het al- nieuws vanuit een eenzijdig, progressief getinte invalshoek te bekijken. En we weigeren er stil bij te staan. "When it comes to arrogance, power, and lack of accountability, journalists are probably the only people on the planet who make lawyers look good", citeert Goldberg. Hij verklaart erin dat journalisten bij rechtse groepen heel snel over extreem-rechts schrijven, maar dat aan de linkerkant bijna nooit doen. Hoe pro-abortus-activisten empathischer worden behandeld dan anti-abortus-activisten. En -ook al overdrijft-ie af en toe- inderdaad, wij doen dat ook. Ik heb nog eens een lange discussie op de redactie gevoerd over mijn stelling dat het niet aan ons is te spreken over "de oorlogszuchtige president Bush".

Aan de andere kant schreef hij twee jaar later dat het woord "objectief" niet bruikbaar is.Onafhankelijkheid is geen utopie. Objectief vind ik geen bruikbaar begrip, maar ik hamer sterk op onafhankelijkheid, onbevangenheid, integriteit. Natuurlijk word je beïnvloed door de wereld waarin je leeft, maar als je de invloeden kent, kun je onafhankelijkheid zelf bereiken.

Zie ook

• Journaal (doorverwijzing).

Externe links

• Officiële website van het NOS-Journaal
• Dossier 50 Jaar NOS-Journaal
• Verslag van de chat met de hoofdredactie
• Livestream Journaal 24

Radioprogramma's van de NOS

Headlines (3FM) · Radio 1 Journaal (Radio 1) · Langs de Lijn (Radio 1) · Met het Oog op Morgen (Radio 1) · Journaal (Radio 1/Radio 2/3FM/Radio 4/Radio 5/Radio 6)

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: