Chocolade

Chocolade (ook wel: chocola) is een lekkernij die bestaat uit cacaomassa, cacaoboter en suiker. De cacaomassa en cacaoboter worden gewonnen uit cacaobonen, die afkomstig zijn van de cacaoboom (Theobroma cacao).

Chocolade is wereldwijd bekend en wordt internationaal geëxporteerd. Chocolade wordt doorgaans in veel andere producten verwerkt. De gebruikelijkste varianten van chocolade zijn pure chocolade, melkchocolade en witte chocolade.

De Spaanse veroveraars van Mexico introduceerden het woord chocolate in de 16e eeuw mee in Europa. Het betekende toen een mengsel van water, cacao, vanille en cayennepeper.

Etymologie

De oorsprong van het woord is onduidelijk. Vaak werd gesteld dat het woord chocolatl afkomstig was uit het Nahuatl of uit de Azteekse cultuur. In vroege bronnen over deze taal en cultuur komt het woord niet voor, noch in het eerste Nahuatl-Spaanse woordenboek uit 1555 van Fray Alonso de Molina, noch in de grote encyclopedie van Sahagún of in de Huehuetlatolli, de ’Spreuken van de Ouden’. In de plaats daarvan vindt men in deze bronnen het woord cacahuatl, ’cacaowater’. Deze drank werd koud gedronken door de Azteken, maar de Maya’s dronken het warm.

De meeste taalkundigen gaan uit van een vorm van het woord chocolatl in de taal Nahuatl. Sommigen zien chocol, een dialectvariant van chacau, als een woord uit een van de Mayatalen dat ’heet’ betekent, waarbij niet vergeten moet worden dat de Spanjaarden (in tegenstelling tot de Azteken) ook cacao heet dronken. Chocolatl zou dan, volgens de zienswijze die voor het eerst geuit werd door Ignacio Dávila Garibi, een combinatie zijn van een Maya-woord en een Nahuatl-woord.

Een oorspronkelijk woord in de vorm xocol-atl of xoco-atl zou het gemakkelijkst gekoppeld kunnen worden aan xocolia (’iets bitter of zuur maken’) of xococ (’bitter’).

De taal van de Azteken is het Nahuatl. In alle interpretaties van de Nahuatl-woorden voor de cacaodrank, eerst cacahuatl, later chocoatl of xocoatl, is het een samenstelling, waarvan het tweede deel atl ’water’ betekent. Maar de interpretatie van het eerste deel van het woord is moeilijk en blijft controversieel. Aangezien de latere vorm zich niet kan hebben ontwikkeld uit de eerdere in de korte tijd sinds de komst van de Spanjaarden, moet worden uitgegaan van een neologisme voor de samenstelling.

Sommige auteurs interpreteren de Nahuatl-vorm als chicol-atl en willen er een woord voor een ’klopper’ (*ci-: klein stokje, twijgje) in herkennen, volgens welke het hele woord dan ’roerdrank’ zou betekenen.

Chocolatl is als leenwoord overgenomen in het Spaans. Van daaruit (Spaans chocolate) verspreidde het zich naar alle talen. (Engels chocolate, Frans chocolat, Nederlands chocolade. Via het Nederlands kwam het ook in het Duits terecht.)