Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Joseph Priestley
Joseph Priestley (Birstall Fieldhead, bij Leeds, Yorkshire [nu West Yorkshire], Engeland, 13 maart 1733 – Northumberland, Pennsylvania, VS, 6 februari 1804) was een Engelse geestelijke, politiek theoreticus en natuur- en scheikundige. Hij wordt vooral herinnerd als de ontdekker van zuurstof, zijn procedure om koolzuurhoudend water te maken en zijn experimenten op het gebied van de elektrolyse.
Leven
Priestley werd geboren in Birstall, West Yorkshire, Engeland, als zoon van een lakenverver. Hij ontving een beperkte formele opleiding in de lokale scholen voordat hij in 1752 naar de Daventry Academy ging, waar hij werd opgeleid tot een nonconformistische predikant. Na zijn studie werd hij aangesteld als predikant in verschillende congregationalistische gemeenschappen in Engeland.
In de jaren 1760 begon Priestley zijn wetenschappelijke onderzoek te combineren met zijn theologische en filosofische interesses. Hij correspondeerde met vooraanstaande intellectuelen van zijn tijd, onder wie Benjamin Franklin, Antoine Lavoisier en Thomas Jefferson. Zijn publicaties omvatten werken over natuurfilosofie, politieke filosofie en theologische verhandelingen.
Wetenschappelijke ontdekkingen
Een van Priestleys meest opmerkelijke bijdragen aan de wetenschap was zijn ontdekking van zuurstof in 1774. Door kwikoxide te verhitten en het vrijkomende gas te bestuderen, observeerde hij dat dit gas de verbranding ondersteunde en dat levende wezens het nodig hadden om te ademen. Deze ontdekking vormde de basis voor de theorie van de ademhaling en de moderne scheikunde.
Naast zijn werk over zuurstof ontdekte Priestley ook verschillende andere gassen en voerde hij belangrijke experimenten uit op het gebied van elektrolyse, chemische reacties en de aard van licht en warmte. Hij staat ook bekend om zijn experimenten met koolzuurhoudend water, waarbij hij ontdekte dat het water verzadigd kon worden met koolstofdioxide om een bruisende drank te creëren.
Religieuze activiteiten
Naast zijn wetenschappelijke werk was Priestley een toegewijde non-conformistische predikant en theoloog. Hij was lid van de congregationalistische kerk, maar zijn theologische opvattingen waren vrijzinnig en vaak controversieel. Priestley geloofde in een eenvoudige, rationele vorm van christendom, die hij baseerde op de rede en de natuurlijke wereld. Hij verwierp veel traditionele dogma's en geloofsartikelen, en pleitte voor tolerantie en vrijheid van denken binnen religieuze kwesties.
Zijn theologische opvattingen brachten hem in conflict met conservatieve religieuze leiders en politieke autoriteiten. Zijn steun aan de Franse Revolutie en zijn pleidooi voor religieuze tolerantie brachten hem onder vuur van regering en gevestigde kerken. In 1791 werd zijn huis en laboratorium in Birmingham aangevallen tijdens de Priestley Riots, waarbij zijn eigendommen werden vernield en hij gedwongen werd om Engeland te ontvluchten.
Laatste jaren
Priestley bracht zijn laatste jaren door in de Verenigde Staten, waar hij bleef schrijven en zijn wetenschappelijk werk voortzette. Hij stierf op 6 februari 1804 in Northumberland, Pennsylvania.
De erfenis van Joseph Priestley is buitengewoon divers en blijvend. Zijn wetenschappelijke ontdekkingen hebben de basis gelegd voor tal van gebieden binnen de chemie en de natuurwetenschappen. Zijn theologische en politieke geschriften hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van het liberale denken en de verdediging van burgerrechten en religieuze vrijheid. Zijn leven en werk blijven een inspiratiebron voor wetenschappers, filosofen en theologen over de hele wereld.
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland)Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT] • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Bing Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • tekst herschrijven met scribbr.io •