Huis Beaucarne

Huis Beaucarne
[[Bestand:{{#property:P18}}|266px|alt=|]]
Locatie	{{#property:P276}} {{#property:P969}} {{#property:P670}}
Monumentstatus	{{#property:P1435}}

Het zogenaamde Huis Beaucarne slaat op de benaming van een historisch monument in Ename, Oost-Vlaanderen, gesitueerd aan het historische dorpsplein dat tot voor kort de naam 'Beaucarneplein' droeg. Het 'Huis Beaucarne bevindt zich eveneens aan de Beaucarnestraat. Zij dankt haar naam aan de familie Beaucarne, vooraanstaande familie uit Ename die de woning in het midden van de 18de eeuw aankochten en grondig lieten verbouwen tot het huidige woonhuis aan de Beaucarnestraat.

Bouwgeschiedenis

Het 'Huis Beaucarne' werd in 1748 aangekocht door Jacques Beaucarne, op dat moment ontvanger van de provinciale rechten van de Sint-Salvatorsabdij te Ename . Op dat moment bestond het huidige 'Huis Beaucarne' uit twee woningen die reeds eerder aan het dorpsplein bestonden en vermoedelijk teruggaan tot de 16de eeuw. Deze werden enkele jaren na de aankoop door de familie Beaucarne in 1751 grondig verbouwt, met o.m. de constructie van een haakse zijvleugel, de bijgebouwen zoals het koetshuis en de stallen maar ook de imposante 18de-eeuwse druivenserre die zich achterin het domein bevindt.

De woning onderscheidt zich in het straatbeeld door zijn typerende lange witte gevel. Het gebouw zelf is in L-vorm gebouwd, met aan de achterzijde van het woonhuis een brede geplaveide binnenkoer. Deze wordt afgesloten door een imposante Taxodium of moerascypres, die hier al minstens sinds de 18de eeuw als bewaker over de tuin fungeert.

De tuin zelf is onderverdeeld in drie verschillende tuinen met elk hun eigen kenmerken. De 'oude tuin' werd oorspronkelijk in de 18de eeuw aangelegd naar strak geometrisch Frans model, naar het voorbeeld van de 17de eeuwse tuinen 'à la Française'. In de 19de eeuw kwamen hier, onder invloed van het Engels Romantisme, kronkelpaden en gemetste arcadebogen bij. Ook de rotstuin werd in deze latere fase geconcipieerd. Hiernaast bezit het domein nog een historische moestuin en een bloementuin, die pas sinds het begin van de 20ste eeuw deel uitmaakt van het domein.

Achteraan de tuin bevindt zich een 18de eeuwse orangerie/druivenserre. Het merkwaardige gebouw was destijds het toonbeeld van exotisme, met aan de buitenzijde een gepolychromeerd lijnenpatroon dat moest refereren naar 'turkse tenten'.

Het interieur van de woning is nog grotendeels bewaard. Hier treft men modieuze interieurstijlen van de 18de en 19de aan zoals Régence, Lodewijk XIV, Lodewijk XV, Lodewijk XVI, Directoire, Empire, Louis Philippe, enz. De woning en haar bewoners hadden een bijzondere band met de abdij van Ename wat vandaag de dag resulteert in een grote verzameling afkomstig van de abdij, waaronder een omvangrijk historisch archief.

de bewonersgeschiedenis

Sinds de 18de eeuw wordt het Huis Beaucarne bewoond door leden van dezelfde familie waardoor de 18de- en 19de-eeuwse interieurs bewaard zijn kunnen blijven. De familie Beaucarne bracht enkele belangrijke figuren voort uit de Belgische geschiedenis:

• Carolus Livinus Beaucarne of Charles-Liévin Beaucarne (19/05/1756–04/08/1819) werd geboren te Ename in 1756. Hij werd binnen de familie Beaucarne enorm geprezen om zijn verdiensten en kende een indrukwekkende politieke loopbaan als o.m. plaatsvervangend Prefekt en Raadgever van de Prefectuur van het Schelde-departement onder het Franse bewind van Napoleon Bonaparte.
  

• Louis-Maur Beaucarne (15/05/1798–26/12/1867) volgde in 1828 zijn vader na zijn overlijden op als belastingontvanger te Ename en werd als overtuigd patriot in 1830-1831 verkozen om deel te nemen aan het grondwetgevend Nationaal Congres, dat het Koninkrijk België moest stichten. Hij ontving het Ijzeren Kruis voor zijn inzet tijdens de revolutiedagen en werd in 1856 opgenomen in de Leopoldsorde.
  

• Jean-Baptiste Beaucarne (13/05/1802 – 20/01/1889), notaris te Ename, bleef heel zijn leven ongehuwd en was een befaamd kweker van planten en meer bepaald van orchideeën. Hij exposeerde op talrijke tentoonstellingen, zowel in het binnen- als buitenland zoals o.m. de Gentse Floraliën. Naar deze bewoner van de woning werd een plantsoort van de Yucca-familie vernoemd; de zogenaamde Beaucarnea. In het Huis Beaucarne vind men nog een exemplaar dat uit die periode stamt.
  

• Edmond Edouard Beaucarne (25/06/1807 – 22/02/1895) werd geboren te Ename, en tot burgemeester van de gemeente verkozen op 19 april 1839. Hij blijft deze ambt beoefenen tot in april 1889. Binnen de familie werd hij geprezen voor zijn rol in de revolutionaire bewegingen van 1830. Hij werd redacteur en ook eigenaar van het Gentse blad Le Catholique des Pays-Bas, een krant die hevig voor de afscheiding van België pleitte. Ook hij had in 1835 het IJzeren Kruis ontvangen als erkenning van zijn inzet voor de onafhankelijkheid van het land en was tevens ridder in de Leopoldsorde. Hij heeft een groot deel van zijn leven geweid aan het schrijven van wetenschappelijke teksten over de geschiedenis van Ename en haar benedictijnenabdij.
  

• Louis Urbain Beaucarne (05/08/1875 -1945), gehuwd met Alice Baelde (1872-1946), werd advocaat in Antwerpen, later in Brussel en was van 1922 tot 1940 burgemeester van Ename. Hij werd in 1931 geadeld ‘omwille van zijn eigen verdiensten en die van zijn voorouders’.
  

Sociale rol

Enkele bewoners van de woning die een sociale rol hebben gespeeld in de 19de eeuw waren o.a.:

• Louise Beaucarne (1868-1926) huwde op 6 februari 1892 met dr. Simon Fredericq (1857-1934). Deze Gentse arts was een vooraanstaand gynaecoloog en verloskundige, tevens voorzitter van de Société de Médecine de Gand en van de Société belge de gynécologie et d’obstétrique.
  

• Augusta Beaucarne (1869-1963) huwde Arthur Buysse (1864-1926) in juli 1890. Arthur Buysse was de jongere broer van de beter gekende schrijver Cyriel Buysse (1859-1932).
  

In de 20ste eeuw komt de woning in het bezit van de familie Fredericq, nadat Louis Beaucarne in 1945 kinderloos overleed. Hij liet hierbij de familiewoning over aan zijn neef, baron Louis Fredericq. Kort hierna trok het echtpaar baron Jacques Fredericq en zijn echtgenote Marie-Claire Lilar in het Huis Beaucarne. Vandaag de dag wordt de woning nog steeds bewoond door Marie-Claire Lilar. Vanaf 2018 opent de woning officieel haar deuren voor het publiek met de mogelijkheid tot een rondgeleid bezoek doorheen deze historische woning en haar boeiende familiegeschiedenis.

Literatuur

• Marie Fredericq-Lilar, "Ename en het Huis Beaucarne", in De Woonstede door de eeuwen heen, Brussel, n°23, 1974, p.6-29.
  
• Marie Fredericq-Lilar, "De druivenserre van Ename" in De Woonstede door de eeuwen heen, Brussel, n°74, 1987, p.34-45.
  
• Marie Fredericq-Lilar, "La vignerie d'Ename" in L'Eventail, n°6, 1990, p.74-79.
  
• Nicole Sarda, "Les collectionneurs: le charme d'une vignerie – Petits théâtres et maisons de pouppées chez un amateur belge" in Architectural Digest, n°12, 1989, p.52-65.
  
• Louis Fredericq, Notes sur la Famille Fredericq-Beaucarne, Gent, 1940.
• Guy Schrans, Fredericq & Co: een geslacht in licht en schaduw, Gent, Lib. Archief, 2014.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties Website Huis Beaucarne Herenhuis Beaucarne op www.inventaris.onroerenderfgoed.be Julien Fornari, Het Huis Beaucarne: evolutie van een familiewoonst, lic. Diss, UGent, 2016.

50°51′22″N, 3°37′53″E