Kritiek op het libertarisme

In dit artikel wordt een overzicht gegeven van kritiek op het libertarisme. Het libertarisme is een politiek-filosofische stroming, waar door velen uitgebreid kritiek op is geuit.

Algemene kritiek

Veel mensen vragen zich af hoe het mogelijk is dat een libertarische samenleving kan functioneren. Zo wees de Engelse filosoof Thomas Hobbes al op de 'oorlog van allen tegen allen', waarin niemand echt gelukkig zal zijn, die in een wetteloze samenleving zal ontstaan. Volgens Hobbes heeft de mensheid een sociaal contract afgesloten waarbij ze een deel van hun vrijheid uit de natuurstaat inleveren in ruil voor bepaalde rechten en verantwoordelijkheden. Libertariërs ontkennen het sociaal contract of streven naar opheffing ervan.

Volgens het libertarisme mag men alleen geweld initiëren wanneer een ander eerst geweld heeft geïnitieerd tegen desbetreffende persoon of zijn eigendom. Veel critici wijzen erop dat het in een libertarisch systeem niet mogelijk is deze theorie te handhaven, omdat er immers geen enkele reden is voor mensen om zich hieraan te houden. De meeste uitgewerkte libertaristische theorieën bouwen echter ook een juridisch apparaat in, met een politie ter handhaving. Deze heeft dan wel zeer minimale taken.

Verder menen critici dat libertariërs de bewijslast omdraaien: libertaristen zeggen dat een samenleving zonder regering mogelijk is en het aan de critici overlaten te bewijzen dat dat niet het geval is.

Kritiek uit linkse hoek

Linkse critici menen dat in een regeringsloze samenleving het behoud van eigendom niet mogelijk is. Eigendom bestaat volgens hen slechts wanneer er een instantie (de regering) erkent dat het eigendom van een persoon is. Zonder regering valt die maatstaf weg en kan men niet bewijzen dat iets eigendom van een bepaalde persoon is. De meeste libertaristen pleiten dan ook voor een minimale overheid, die slechts het eigendom van burgers beschermd, inclusief hun zelfeigendom, het eigendom van het eigen lichaam en leven.

Verder wijzen linkse critici erop dat het libertarisme geen oog heeft voor sociale onrechtvaardigheden en deze in stand zal houden of zelfs vergroten. Omdat economische rechten in het libertarisme de enige rechten zijn er er geen/nauwelijks sociale rechten zijn is het voor armen in een libertarische samenleving niet mogelijk een deel van de rijkdom van de rijken op te eisen. Dit is voor libertaristen juist rechtvaardiger dan dat er een deel van de eigendommen van de rijken zomaar afgepakt zou worden.

Sommige linkse critici menen dat er in een libertarische samenleving slavernij kan bestaan; wanneer men een slaaf wil vrijlaten zou dat een aanval zijn op het bezit van de eigenaar. Linkse critici zijn dan ook van mening dat er door het ontbreken van positieve rechten het libertarisme geen volledige vrijheid kent. De meeste libertaristen erkennen echter het onaantastbare zelfeigendom, dat garandeert dat eenieder van zichzelf is en dat dit het meest onaantastbare recht van de mens is.

Tot slot wordt er uit linkse hoek vaak gewezen op dat in een libertarische samenleving niemand zich geroepen zal voelen zich om het milieu te beschermen, en dat het libertarisme een ecologische ramp zou veroorzaken.

Kritiek uit conservatieve hoek

Conservatieven wijzen erop dat een libertarische samenleving een verval van normen en waarden zal betekenen, omdat er zonder regering niemand is die daar over kan waken. Zo wijzen ze er bijvoorbeeld op dat kinderen die zonder enige correctie van hun opvoeders opgroeien zich niet kunnen ontwikkelen tot verantwoordelijke volwassenen.

Kritiek uit liberale hoek

Liberalen hebben voornamelijk problemen met het ontbreken van een rechtstaat in het libertarisme. Door het ontbreken van een rechtstaat en het geweldsmonopolie van de staat zal er geen rechtvaardigheid, maar eerder het recht van de sterkste heersen. Daarom erkennen de meeste libertariërs dat er een minimale staat zou moeten zijn die de rechtsorde garandeert.

Liberalen leveren ook kritiek op de economische kant van het libertarisme. Hoewel libertariërs en liberalen allebei een kapitalistische economie vorstaan, zijn liberalen van mening dat deze niet kan functioneren zonder overheid. Volgens liberalen kan een kapitalistische economie niet functioneren zonder een overheid die waakt over de infrastructuur en taken als het uitgeven en beheren van geld op zich neemt.