Burgerlijke religie

Civiele religie (Engels: civil religion) is het sociologische concept van een algemene religiositeit die de burgers in een samenleving samenbindt.

Oorsprong van het begrip

Jean-Jacques Rousseau gebruikte het begrip voor het eerst in hoofdstuk 8, boek 4 van Du Contrat Social (1762) om te beschrijven wat hij zag als de morele en spirituele basis voor elke moderne samenleving. Voor Rousseau was het een vorm van sociale verbondenheid, een hulpmiddel om de staat te verenigen door het te voorzien van een gewijde autoriteit. Volgens Rousseau zijn er een aantal vaste elementen die behoren tot het civiele religie: het geloof in een God, in een leven na de dood, geloven dat er een beloning is voor mensen die geen misdaden hebben gepleegd en een straf voor wie die dit wel deden. Als laatste belangrijk element vermeldt hij dat godsdienst geen reden is om met elkaar in oorlog te gaan.

Het doel

Vele politici maken gebruik van civiele religie met als doel de samenleving rustig te houden. Binnen een land is er namelijk één godsdienst met verschillende deelreligies, maar er is slechts één God die over het hele land waakt.

Het is een mengvorm tussen volksreligie en de kerkelijke instellingen. Het houdt rekening met de volkse rituelen maar ook met de kerkelijke voorschriften.

Waar?

Civiel religie is terug te vinden in verschillende landen. Onder het bewind van keizer Augustus was er een grote vorm van civiele religie terug te vinden in de staatsvorm het Principaat. Op deze manier probeerde keizer Augustus zijn rijk te verenigen. In de Verenigde Staten werd de civiele religie voor de Tweede Wereldoorlog gezien als ’protestants’. Later werd Civil Religion ook gebruikt door katholieken en joden. George Washington was niet alleen president, maar in hun ogen ook een soort priester. Civiele religie wordt in Amerika geuit aan de hand van de rituelen van Memorial Day.

In Frankrijk is civiele religie herkenbaar in een aantal gebruiken. De triomfboog in Parijs, l'Arc de Triomphe, helpt de Fransen de slachtoffers te herdenken die gestorven zijn in naam van de natie. Ook hun nationale feestdag op 14 juli is een seculiere gebeurtenis. In België is het belangrijkste voorbeeld van civiele religie het Te Deum. Deze Latijnse lofzang wordt elke koningsdag gezongen en is van zeer groot belang.

Voordelen en nadelen

Voordelen

Het doel van civil religion is in de eerste plaats mensen verenigen. Het is immers een waarborg voor de sociale band, aangezien dit het samenleven van de burgerlijke gemeenschap bevordert.

Bovendien is civil religion tolerant voor andere godsdiensten. Men kan namelijk verschillende meningen hebben in de maatschappij, zonder daarvoor veroordeeld te worden. Civil religion verenigt bevolkingen zonder taalgebonden, religieuze of culturele eenheid.

Nadelen

Civil religion wordt op politiek vlak misbruikt. Sommige politici betrekken civil religion bij politieke zaken, hoewel ze zelf niet altijd gelovig zijn in de zin van het woord. In sommige gevallen kan dit dus als manipulatietechniek gebruikt worden.

Daarbij worden al hun politieke en militaire acties goedgepraat door het geloof, hoewel de echte, dikwijls negatieve, intenties verzwegen worden. Verder kan civil religion problematisch zijn vanuit theologisch perspectief. In die zin dat het tussen de profetische missie van het geloof kan komen en voor onduidelijkheid kan zorgen. Hierdoor gaat het echte geloof verloren.

Aan dit artikel is nog veel plaats voor verbetering of uitbreiding. Mogelijk ontbreekt nog veel informatie in het artikel, ontbreken bronvermeldingen of is het moeilijk verifieerbaar. Ook kan mogelijk de spelling, het taalgebruik, de schrijfstijl en de toon worden verbeterd, of is het niet in overeenstemming met andere conventies van Wikisage.
Je bent uitgenodigd om deze pagina te helpen verbeteren. — Meer informatie

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)