Slowscantelevisie

Slowscantelevisie (afgekort SSTV) is een vorm van televisie die wordt gebruikt door zendamateurs. Bij SSTV wordt één zwart-wit beeld in ongeveer 7 seconden tijd overgezonden. Tegenwoordig stuurt men meestal beelden met kleur met resolutie 320x256, dit duurt dan ongeveer 2 minuten. Hierdoor is het dus alleen geschikt voor stilstaande beelden.

Door de lage snelheid is het signaal geschikt om over een normaal spraakkanaal te versturen zoals een radio-zender met een audio-bandbreedte van 3 kHz. Hierdoor is SSTV zelfs geschikt om over de HF-banden te worden verstuurd.

SSTV is eind 1957 ontwikkeld door Copthorn MacDonald (YV2CM). De eerste apparatuur werd in de herfst van 1957 getest op de 11 meter band. De eerste gepubliceerde beschrijving van het systeem was het artikel in twee delen in QST, dat in de augustus- en septembernummers verscheen.

Naast SSTV is er ook nog ATV, Amateurtelevisie, wat voldoet aan de normen voor "normale" TV-zenders. Met ATV wordt wel een bewegend beeld uitgezonden.

Werking

Om SSTV te verzenden en ontvangen wordt er bijna altijd gebruikgemaakt van een PC met een geluidskaart. De computer zet een afbeelding om in een SSTV-signaal door iedere kleur zijn eigen toonhoogte te geven en zo rij voor rij de afbeelding te versturen met een zender. Aan de andere kant wordt het signaal opgevangen met een geschikte ontvanger, en via de lijningang van een geluidskaart in een computer wordt het met speciale software weer omgezet naar een afbeelding.

SSTV-modi

SSTV kan uitgezonden worden in verschillende "modi". Robot, Martin en Scottie zijn de meest bekende en gebruikte. In Europa gebruikt men meer Martin en in de Verenigde Staten en Japan gebruikt men vaker Scottie.

Modus	Resolutie	Tijd
Zwart/wit	160x120	8sec
Robot24	160x120	24sec
Robot36	320x240	36sec
Robot72	320x240	72sec
AVT90	320x240	90sec
Scottie1	320x256	110sec
Scottie2	320x256	71sec
ScottieDX	320x256	269sec
Martin 1	320x256	114sec
Martin 2	320x256	58sec

Er zijn nog vele andere modi, maar deze worden bijna nooit gebruikt.

SSTV-frequenties

Band	Oproep	Modulatie
80m	3,720 MHz	LSB
80m	3,730 MHz	LSB
40m	7,033 MHz	LSB
30m	???	USB
20m	14,230 MHz	USB
17m	18,160 MHz	USB
15m	21,340 MHz	USB
12m	???	USB
10m	28,680 MHz	USB
10m	28,700 MHz	USB
6m	50,300 MHz	USB
2m	144,500 MHz	FM
70 cm	433,700 MHz	FM
70 cm	431,025 MHz	FM

Contacten leggen

Net zoals bij elke hamradiomodus kan je 2 dingen doen om een QSO (gesprek) te voeren. Je kan CQ (algemene oproep) roepen op een oproep-frequentie, dit doe je door een afbeelding te sturen met daarbij de tekst CQ of CQSSTV en je eigen call-sign. Een ander station kan dan jouw oproep beantwoorden. Je kan ook luisteren op een oproep-frequentie en een CQ oproep beantwoorden.

Bestand:CQSSTV beeld.png

CQSSTV met afbeelding

Bestand:CQSSTV tekst.png

CQSSTV met alleen tekst

Vermogens

Sommige zenders en versterkers kunnen hun volledige vermogen niet voor langere tijd gebruiken zonder oververhit te raken.

Vakjargon

Zoals bij elke hamradiomodus wordt er ook bij SSTV gebruikgemaakt van de 'Q-code' en andere afkortingen zoals 73(groeten),de(van),TNX(bedankt). Amateurs gebruiken dit deels uit gewoonte maar ook om plaats te besparen. Voorbeeld: "TNX QSO, QRT, 73 de AB1CDE". Dit wil zeggen "Bedankt voor het gesprek, ik stop met uitzenden, groetjes van AB1CDE"

Ontvangstrapport

Een ontvangstrapport, bij SSTV ook wel RSV-rapport genoemd, wordt vaak verzonden bij het antwoorden van een oproep. RSV staat voor Readability (leesbaarheid) , Signal Strength (signaalsterkte) en Video Quality (beeldkwaliteit).

Leesbaarheid wordt weergegeven door een getal van 1 tot 5, waarbij R1 totaal onleesbaar is en R5 zonder moeite leesbaar is.

Signaalsterkte wordt weergegeven als een getal van 1 tot 9, dit is meestal eenvoudig af te lezen van het ontvangstoestel tijdens het ontvangen van het beeld. S1 is een zeer zwak signaal dat nauwelijks boven de ruis uitkomt terwijl S9 een zeer sterk signaal is dat 256 keer sterker is dan S1.

Video is de kwaliteit van het ontvangen beeld. Met andere woorden hoeveel ruis zit er in het ontvangen beeld. Dit wordt weergegeven door een getal van V1 tot V5 waarbij V5 is ruisvrij is en V1 meer ruis dan beeld.

De maximumscore die je aan een ontvangen beeld kan geven is dus R5,S9 en V5. Dit doet men in 1 getal, bijvoorbeeld: “AB1CDE 595 de FG2HIJ”. Hier geeft FG2HIJ een score van R5,S9 en V5 aan AB1CDE wat dus wil zeggen dat FG2HIJ het beeld perfect ontvangen heeft met een sterk signaal.

Luisteren

Om te luisteren op de hamradio-frequenties heb je in de meeste landen geen vergunning nodig. Luister-amateurs kunnen dus meeluisteren en beelden ontvangen. Ze mogen echter zelf geen beelden uitzenden.

Programma's

Programma's die SSTV kunnen ontvangen en zenden:

• MMSSTV (Microsoft Windows)
• Chromapix (Microsoft Windows)
• QSSTV (Linux)
• Ham Radio Deluxe - DM780
• EasyPal

SSTV-gedragsregels

Sommige amateurs vinden dat je eerst met gewone stem moet vragen of er een tegenstation luistert en anderen vinden dan weer dat dit net het plezier van deze mode ontneemt. Er zijn echter zaken die zo goed als niemand kan waarderen:

Vergeet je callsign niet te vermelden, je bent verplicht jezelf kenbaar te maken als je iets wil uitzenden!

Voor je gaat zenden wees er zeker van dat de frequentie vrij is. Het kan zijn dat een station wil antwoorden op een vorige oproep maar nog bezig is een geschikt plaatje te selecteren of het voorzien van de nodige tekst. Wees geduldig, niet iedereen is even handig met computers. Een gesprek onderbreken is bijzonder asociaal en geen manier om vrienden te maken!

Probeer nooit iemand te overroepen. Indien je iemand anders hoort op die frequentie waar jij wil zenden wacht dan af of ga naar een andere band of frequentie. Indien het andere station bezig is met een QSO (gesprek) onderbreek hem dan niet. Een beeld versturen duurt meestal 2 minuten. Indien een ander station dat jij niet kan horen antwoordt dan duurt dit ook 2 minuten!! Je kan er dus pas zeker van zijn dat de frequentie weer vrij is door 5 minuten te wachten!

Roep niet voortdurend CQ na elkaar. SSTV is niet bedoeld om een heuse diashow te geven op een oproepfrequentie. Indien je contact hebt gemaakt met een tegenstation op een drukke frequentie vraag dan aan het andere station om mee naar een vrije frequentie te gaan. Daar kan je dan ongestoord meerdere beelden met elkaar uitwisselen.

Roep enkel QRZ (Wie heeft geroepen?) als het andere station zijn of haar callsign is vergeten te vermelden.

Stuur geen halve beelden met een klein beetje tekst. Hierdoor moet de software van het tegenstation steeds opnieuw beginnen en het haalt logboeken overhoop. Breek alleen beelden af indien je problemen hebt met je apparatuur.

Gebruik enkel het nodige vermogen. CQ roepen met vol vermogen is begrijpelijk maar als een tegenstation 5 km verder antwoordt heeft het geen zin om met vol vermogen de conversatie aan te gaan. Indien je enkel verre contacten wilt, roep dan CQDX.

Zend geen politieke of religieuze boodschappen uit. Ook pornografisch materiaal wordt niet door iedereen gewaardeerd. Gebruik je gezonde verstand.

SSTV online

Er zijn ook verschillende manieren om SSTV te ontvangen zonder extra apparatuur of vergunning. Zo zijn er een aantal online receivers, zoals:

• PA3ANG, een PCR100 en een RX320

Ook zijn er pagina's die de SSTV beelden al decoderen, dat is ook handig om te kijken of bijvoorbeeld eigen beelden ergens aankomen:

• SSTV ontvangst in België door ON7KEI
• SSTV ontvangst in Tilburg
• SSTV ontvangst in Emmen
• SSTV ontvangst in Apeldoorn
• SSTV ontvangst in Japan
• SSTV ontvangst in Breda (UFO) en België (ON7KEI)
• SSTV ontvangst in Nieuwegein door PD2PW
• Laatste plaatje ontvangen via verschillende locaties, wereldwijd

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties