Naaktheid

Naaktheid oftewel Bloot oftewel naakt oftewel spiernaakt zijn wil zeggen dat een persoon in het geheel geen kleding aan heeft. Soms wordt bedoeld dat een persoon veel minder kleding aan heeft dan verwacht wordt in een bepaalde situatie binnen een bepaalde cultuur, met name wanneer er 'intieme lichaamsdelen' (geslachtsdelen, billen en borsten) onbedekt zijn . Hoewel de woorden bloot en naakt hetzelfde betekenen, klinkt bloot minder confronterend. Het woord bloot zal bijvoorbeeld eerder voor een kind gebruikt worden.

Naakt in het openbaar

Het zich naakt vertonen in het openbaar is over het algemeen in de westerse samenleving een taboe, maar wel aan verandering onderhevig. De schaamte voor naaktheid is door het westen in de afgelopen eeuwen met overgave als missie en roeping bij andere culturen overgebracht. In de bijbel wordt naakt in verband gebracht met iets dat zondig is. De zondeval van Adam en Eva wordt beschreven met: "ze wisten na deze eerste zonde van goed en kwaad en ontdekten (zo) dat ze naakt, dus ongekleed, waren".

Mocht in het begin van de twintigste eeuw zelfs nauwelijks met een badpak gebaad worden, vanaf het laatste kwart van de twintigste eeuw is het voor vrouwen in sommige delen van de wereld, waaronder West-Europa, geheel geaccepteerd om topless op het strand te liggen. Naaktheid wordt door de een geassocieerd met lichamelijke (vaak vrouwelijke) schoonheid en door de ander in verband gebracht met seksuele gevoelens. Voor velen is het zien of tonen van de mannelijke geslachtsorganen daarom nog een groot taboe, omdat deze vooral met seksualiteit in verband worden gebracht.

Het commercieel naakt is in onze maatschappij daarentegen algemeen aanvaard. In de vele reclame-uitingen op TV, of in bushokjes maken de adverteerders van het geldende taboe gebruik om met steeds meer naakt de aandacht voor hun product te trekken. Men gaat zelf zover dat op kruispunten, die voor de veiligheid in eerste instantie overzichtelijk zijn ingericht, dominante reclamezuilen worden neergezet met bewegend naakt die de aandacht van de bestuurder voor het verkeer afleiden.

In de thuissituatie is naaktheid in veel gezinnen echter vrij gewoon. Naaktheid in een sauna, ook een gemengde sauna, wordt volledig geaccepteerd en gezien als een vorm van "functioneel naakt". Naakt douchen op scholen na de gymnastieklessen is eveneens gebruikelijk, maar meisjes en jongens douchen doorgaans echter wel apart.

Het zich naakt vertonen in het openbaar wordt soms ook als een uitdaging gezien. Bij streaking rent men daarbij voor anderen onverwacht naakt over straat. Soms wil men mensen choqueren of doet men het uit opwinding, bijvoorbeeld door exhibitionisme. In ballet wordt soms ook naakt opgetreden als bijzondere vorm van expressie. In de 20e eeuw is het georganiseerd naturisme opgekomen waar niet alleen het naakt zijn belangrijk is maar ook het wederzijds respect. Vaak wordt deze groep ten onrechte nudisten genoemd die slechts het naakt recreëren als een ideaal zien.

Om te voorzien in de groeiende behoefte aan naaktrecreatie worden steeds meer openbare terreinen voor deze vorm van recreatie opengesteld zoals naaktstranden aan zee en openbare zwemgelegenheden.

Historisch overzicht

Over het algemeen is men het erover eens dat de eerste mens van nature naakt leefde. Antropologen hebben het beeld dat mensen in eerste instantie dierenhuid of plantaardig materiaal gingen gebruiken om zichzelf tegen het klimaat te beschermen, vooral vanaf het moment dat de eerste mensen migreerden naar andere klimaatgebieden. Vanuit bijbels standpunt ziet men dat de eerste mensen, Adam en Eva, na het eten van de vrucht zich gingen schamen, waarna zij zich bedekten met vijgenbladeren. Naaktheid zelf was dus geen zonde en wordt in de Bijbel ook niet verboden (hoewel er wel kledingvoorschiften zijn, in het bijzonder voor priesters), maar inmiddels wordt het door gelovige mensen wel zo bekeken, en ontstond het westerse taboe op naaktheid.

Deze vijgenbladen (die met wat fantasie de vorm van een penis met scrotum vertonen) werden vaak in de kunst gebruikt om de geslachtsdelen af te dekken. De Oude Grieken deden daar niet aan, en een beeld van een Griekse god met vijgenblad dateert altijd uit latere tijd.

In andere culturen is de houding tegen naaktheid verschillend.

In veel gemeenschappen in warme klimaten was naaktheid, of bijna naaktheid, de standaardpraktijk zowel voor mannen als voor vrouwen, tot de komst van de Westerse cultuur. In bepaalde Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse culturen waren de mannen geheel naakt, met uitzondering van een touw rond hun middel. Met dit touw vond men zich adequaat gekleed om te jagen of om aan groepsbijeenkomsten deel te nemen. Zonder het touw vonden zij zich naakt. Bij een aantal stammen op Nieuw-Guinea dragen de mannen alleen een peniskoker. Hoewel deze koker het zicht op de penis zelf verbergt, ziet hij er van grotere afstand uit als een grote fallus in erectie. Een man zonder koker, werd echter bezien als schaamtevol naakt. Ook onder de Chumash-indianen in zuidelijk Californië waren de mannen gewoonlijk naakt, en de vrouwen meestal topless. Ook de oorspronkelijke Amerikanen in het Amazonegebied liepen over het algemeen naakt, of bijna naakt. Bij veel stammen was de enige kleding die de mannen droegen een middel om de voorhuid van de penis dicht te klemmen. Andere indianenstammen vermeden echter naaktheid. Zo zorgden de Quechua ervoor behoorlijk bedekt te blijven.

In de vroege Griekse oudheid was naaktheid min of meer geaccepteerd, bijvoorbeeld op Kreta en in Sparta. In het Helleense Griekenland en Rome werd publieke naaktheid geaccepteerd in publieke baden en bij sportwedstrijden. Het Griekse woord gymnasium (vergelijk ook Gymnospermae) betekent een plek waar je naakt kan zijn. Bij vele sportevenementen werden vrouwelijke toeschouwers echter niet toegelaten, met uitzondering van Sparta. Het was bovendien een vernederende straf om iemand uit te kleden en zweepslagen te geven op een openbaar plein.

In de 6e eeuw deed de preutsheid meer opgang. Benedictus van Nursia schreef voor dat monniken geheel gekleed moesten slapen. Tot aan het begin van de 8e eeuw werden christenen in West-Europa naakt gedoopt, als Adam en Eva vóór de zondeval. In de Karolingische tijd verdween deze gewoonte en kreeg naaktheid een seksuele bijbetekenis die het voorheen niet had.

Europese mannen droegen lange tunieken tot aan de 15e eeuw. Vanaf dat moment verscheen kleding die de genitaliën weliswaar bedekte, maar tegelijk de aandacht erop vestigde, zoals strakke broeken met braguette. Ook de hiervoor genoemde peniskoker is tegelijk bedekkend en accentuerend.

In het Victoriaanse tijdperk werd openbare naaktheid geheel niet meer getolereerd. Zelfs objecten die vaag menselijk waren moesten worden bedekt. Zo vond men het niet netjes als tafelpoten onbedekt bleven. Meubels kregen een soort rokjes aan om de poten te bedekken. Op de stranden kwam een scheiding tussen mannen en vrouwen. In de 19e eeuw was naaktheid in de Franse salonkringen acceptabel, zolang het om een "klassieke" setting ging. In het begin van de 20e eeuw was het op sommige stranden indecent als de mannelijke tepels zichtbaar waren. De wollen badpakken, zeker als ze nat waren, verborgen echter de mannelijke vormen geheel niet.

Vanaf het midden van de twintigste eeuw werd naaktheid langzamerhand meer geaccepteerd, in eerste instantie thuis, later steeds meer in het openbaar. In een Rooms-Katholiek internaat moesten de meisjes echter nog vaak baden met een nachthemd aan, en mochten zij niet naar hun eigen lichaam kijken.

Naaktheid in de kunst

In de schilderkunst is naaktheid vanouds gebruikt om voor mannen aantrekkelijke vrouwen weer te geven. Als het onderwerp mythologisch of religieus van aard was, dan was dit algemeen geaccepteerd. Werd een echte vrouw (met schaamhaar) geschilderd, dan resulteerde dit in een rel, zie bijvoorbeeld Francisco Goya's schilderij Maja.

Het naschilderen van een naaktmodel wordt veel beoefend, niet alleen omdat er een aantrekkelijk schilderij uit kan resulteren, maar ook om goed te leren kijken naar het menselijk lichaam. Een naaktschilderij van bijvoorbeeld een blote rug is een van de grootste uitdagingen voor een schilder.

Zie ook: Mannelijk naakt in de Griekse kunst

In de hedendaagse kunst met naakt is Spencer Tunick een bekende naam. Hij neemt foto's van grote groepen naakte mensen.

Naakte minderjarigen op foto's en films

In Nederland is een normale afbeelding van een geheel/gedeeltelijk ontbloot kind in de gezinssfeer niet strafbaar. Diverse bijzondere eigenschappen kunnen de afbeelding echter doen vallen onder de regeling voor kinderporno.

Gezegden

• de naakte waarheid - de waarheid zonder verdoezelingen.
• moedernaakt - zo naakt als je ter wereld bent gekomen
• spiernaakt - geheel naakt
• poedelnaakt - geheel naakt
• naakte ontslagen: ontslag van werknemer(s) bij bedrijfssluiting of -herstructurering zonder speciale begeleidende maatregelen (out-placement bijvoorbeeld) of vergoedingen ("gouden handdruk" bijvoorbeeld).
• God op zijn blote knieën danken - zeer dankbaar zijn
• hij moet met de billen bloot - nu komt alles naar buiten en wordt hij gestraft
• onder de blote hemel slapen - in de open lucht slapen (oorspronkelijk was de uitdrukking volgens F.A. Stoett "onder de blauwe hemel")
• met blote handen - met eigen handen
• Bloot eigendom - eigendom zonder directe beschikking
• het gebeurt open en bloot - in het publiek, iedereen kan het zien (meestal om niets te verbergen te hebben). Er was ook een televisieprogramma Open en bloot dat seksuele voorlichting gaf.
• met het blote oog zichtbaar - het is te zien zonder verrekijker

Verder: blootshoofds, blootsvoets.

Zie ook

• Naaktstrand
• Nudisme
• Gymnofobie
• Naturisme
• Pornografie