Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Leopold Engleitner
Leopold Engleitner (Aigen-Voglhub, 23 juli 1905 - Sankt Wolfgang im Salzkammergut, 21 april 2013)[1][2][3] was een dienstweigeraar om gewetensredenen in de Tweede Wereldoorlog. Hij overleefde de nazi-concentratiekampen, en sprak op hoge leeftijd internationaal met studenten over zijn ervaringen. Over zijn leven werd een documentairefilm gemaakt: „Nein statt Ja und Amen”, later vertaald naar het Engels als „Unbroken Will”.[4] Engleitner was tot zijn overlijden in 2013 de oudste overlevende van de concentratiekampen Buchenwald, Niederhagen en Ravensbrück.
Vroege leven
Leopold Engleitner werd geboren in Aigen-Voglhub, Oostenrijk. Hij groeide op in de Oostenrijkse keizerstad Bad Ischl. In de vroege jaren 1930 studeerde hij de Bijbel en werd in 1932 gedoopt als een Getuige van Jehovah. In de tijd voor de Tweede Wereldoorlog kreeg hij te maken met religieuze onverdraagzaamheid en zelfs vervolging door zijn omgeving en de Oostenrijkse autoriteiten, erst onder het fascistische regime van Dollfuss en vervolgens onder Nazi Duitsland.
Gevangenisstraffen
Van 1934 tot 1938
- Lente 1934 48 uur in gevangenis Bad Ischl
- Winter 1934/35 48 uur in gevangenis Bad Ischl
- 5 januari tot 30 maart 1936: gevangenschap in St. Gilgen en Salzburg
- 19 september tot 14 oktober 1937: gevangenis Bad Aussee
Toen Adolf Hitler Oostenrijk in 1938 innam, kwamen Leopold Engleitners religieuze zienswijzen en zijn militaire dienstweigering om gewetensredenen in botsing met de Nazi-ideologie. Hij weigerde de groet „Heil Hitler!” te brengen.
Concentratiekampen
Op 4 april 1939 werd hij in Bad Ischl gearresteerd door de Gestapo en in Linz en Wels in voorlopige hechtenis gezet. Van 9 oktober 1939 tot 15 juni 1943 werd hij gevangengezet in de concentratiekampen van Buchenwald, Niederhagen en Ravensbrück. In Niederhagen kreeg hij de mogelijkheid om vrijgelaten te worden indien hij via een formuliertje zijn geloofsovertuiging zou afzweren. Hij weigerde dit. Ondanks brutale en onmenselijke behandeling bleef hij bij zijn standpunt en bleef de militaire dienst weigeren.
Im juli 1943 werd hij vrijgelaten uit het concentratiekamp Ravensbrück onder voorwaarde dat hij „levenslange dwangarbeid in de landbouw” op zich zou nemen. Hij woog toen nog slechts 28 kilogram.
Nadat hij naar huis was teruggekeerd, werkte hij op een boerderij in St. Wolfgang. Drie weken voor het einde van de oorlog kreeg hij, op 17 april 1945, een oproep voor de legerdienst. Hij vluchtte daarop naar de bergen in Salzkammergut, waar hij en een berghut en in een grot schuilde. Hij werd door de Nazi’s gezocht, maar ze vonden hem niet.
Op 5 mei 1945 keerde Engleitner naar huis terug en ging weer aan het werk op de boerderij in St. Wolfgang. Toen hij in 1946 de boederij probeerde te verlaten, werd zijn aanvraag geweigerd met het argument dat de verplichting tot slavenarbeid waartoe hij door de Nazi’s was veroordeeld, nog steeds geldig was. Pas na bemiddeling door de Amerikaanse bezetter werd hij hiervan in april 1946 bevrijd.
Gedurende de Naziheerschappij
- 4 april 1939 tot 5 oktober 1939: gevangenissen in Bad Ischl, Linz en Wels
- 5 oktober 1939 tot 9 oktober 1939: deportatie naar concentratiekampen (gevangenissen in Salzburg en München)
- 9 oktober 1939 tot 7 maart 1941: concentratiekamp Buchenwald
- 7 maart 1941 tot april 1943: concentratiekamp Wewelsburg
- April 1943 tot 15 juli 1943: concentratiekamp Ravensbrück
- 22 juli 1943 tot 10 april 1946: dwangarbeid op een boerderij
- 17 april 1945 tot 5 mei 1945: vlucht naar de bergen na oproep voor militaire dienst
Na de oorlog
In de jaren na de oorlog werd Leopold Engleitner nog steeds geconfronteerd met religieuze onverdraagzaamheid.
Pas nadat de auteur en filmproducent Bernhard Rammerstorfer Engleitners leven in 1999 documenteerde in het boek en de documentaire film Nein statt Ja und Amen, werd het grotere publiek zich van hem bewust. Engleitner en Rammerstorfer hielden lezingen aan universiteiten, scholen en herdenkingen in Duitsland, Italië, Oostenrijk, Zwitserland en de Verenigde Staten.
In 2004 werden het boek en de film naar het Engels vertaald onder de titel Unbroken Will, en werd deze Engelse versie gepresenteerd op een rondreis in de Verenigde Staten, onder andere in het United States Holocaust Memorial Museum in Washington, D.C., Columbia University in New York en het Simon Wiesenthal Center in Los Angeles.
Door de internationale lezingen werd Engleitner bekend als een symbool voor moed, verdraagzaamheid, en trouw aan principes.[5]
In 2006 maakten Engleitner en Rammerstorfer een tweede rondreis door de Verenigde Staten. Zij gaven lezingen in Washington, D.C., (aan de Georgetown University en de Library of Congress), New York (Columbia University), Chicago (Harold Washington College), Skokie (voor de Holocaust Memorial Foundation of Illinois), Palo Alto, in de streek van de San Francisco Bay (Stanford University) en Los Angeles (Los Angeles Museum of the Holocaust).
In 2009 reisden ze naar de volgende plaatsen om toespraken te houden: Harvard University, Cambridge, Massachusetts; Florida Holocaust Museum, St. Petersburg, Florida; Palladium Theater at St. Petersburg College, Florida; Los Angeles Museum of the Holocaust, California; University of California, Los Angeles (UCLA); Moorpark College, California; Ronald Reagan Presidential Library, California.
Bronnen, noten en/of referenties
|