Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Bordeauxse pap
Bordeauxse pap of (Frans): Bouillie Bordelaise was op het einde van de negentiende eeuw een nieuw middel dat werd ingezet tegen de aardappelplaag. Het was het eerste succesvol in de landbouw gebruikte fungicide. Verscheidene boeren weigerden het te gebruiken, omdat zij van mening waren dat alleen bedevaarten en boetedoening konden helpen.[1]
Geschiedenis
Door het invoeren van wijnranken uit Amerika, die resistent schenen te zijn tegen te druifluis, werd in het jaar 1878 ook de verwekker van de valse meeldauw op druiven (plasmopara viticola) meegebracht naar Zuid-Frankrijk. Deze verspreidde zich van daar als een epidemie door heel Frankrijk en veroorzaakte grote verliezen in de wijnbouw.
Pierre-Marie Alexis Millardet, professor in de botanica aan de universiteit van Bordeaux, was nauw betrokken bij de invoer van de Amerikaanse planten. Op zoek naar een werkzaam middel tegen de valse meeldauw merkte hij dat alle wijnranken erdoor getroffen werden, behalve de planten die direct aan de weg groeiden. Deze weg was volgens de informatie van de wijngaardeniers besproeid met een mengsel uit blauwe vitriool en een kalkoplossing, om de voorbijgangers die druiven wilden stelen door het onappetijtelijke uitzien en de onaangename smaak op andere ideeën te brengen. Millardet deed daarop, samen met Ulysse Gayon, professor in de scheikunde aan de wetenschappelijke faculteit van Bordeaux, vele laboratoriumproeven, die voornamelijk werden toegepast in de wijngaarden van Château Dauzac. Hij publiceerde in 1885 meerdere werken, waarin hij de Bordeauxse pap aanbeval als een goed middel om valse meeldauw te bestrijden.[2] In het Frans werd dit ook de methode van Millardet-David genoemd, naar Ernest David, die technisch directeur was van Château Dauzac.
Gebruik
Het mengsel werkt als fungicide en werd in de eerste plaats ingezet in wijngaarden tegen de valse meeldauw. De stof bleek vervolgens ook werkzaam te zijn tegen andere schimmelinfecties (roest) en tegen een aantal bacteriële infecties van de wijnstok.
Bordeauxse pap werd ook gebruikt op olijfbomen en fruitbomen (abrikoos, appel, perzik, pruim) voordat de bomen bloeien of na de vruchtzetting. Daarnaast werd het ook ingezet bij schimmelziektes aan de aardappel-, tomaten-, en aardbeienplanten. Ook kon het worden gebruikt om fosforbranden te blussen.
Afhankelijk van het klimaat wordt ongeveer eens in de 15 dagen een bespuiting uitgevoerd. De behandeling is alleen preventief.
Chemische samenstelling
Het mengsel wordt bereid door het neutraliseren van 2 delen koper(II)sulfaat-met 1 deel gebluste kalk in 100 delen water.
Bij het vormen van dit mengsel treden meerdere reacties op. In de basische omgeving van de gebluste kalk slaat koper(II)hydroxide neer, terwijl ook het calcium met het aanwezige sulfaat neerslaat onder vorming van calciumsulfaat of gips:
- Cu2+ + 2 OH− → Cu(OH)2
- Ca2+ + SO42− → CaSO4∙½H2O
Beide reactieproducten zijn moeilijk oplosbaar in water en vormen in eerste instantie een dikke, pappige massa. Het vaste mengsel (waar dan toch nog wel wat water in zit) bevat ongeveer 20 massaprocent koper.
Werking
De Bordeauxse pap is werkzaam door de koperionen (Cu2+) in het mengsel. Deze ionen tasten enzymen in de schimmelsporen zo aan dat het ontkiemen wordt verhinderd. Het mengsel kan dus preventief worden gebruikt, voor de schimmelziekte toeslaat.
Giftigheid
Bordeauxse pap is niet een van de minst giftige fungicides. Koper is als zwaar metaal potentieel schadelijk voor de gezondheid, maar het wordt nog steeds gebruikt in wijngaarden. De hoeveelheid koper die mag worden gesproeid in wijngaarden en de maximale hoeveelheid koper in de bodem is in Frankrijk aan wettelijke grenzen gebonden.
Regelmatig gebruik van het middel in wijngaarden leidt tot accumulatie van koper in de bodem. Koper wordt nauwelijks door uitloging uit de bodem verwijderd. Sommige studies wijzen op een niveau van meer dan 200 mg koper per kilogram aarde, terwijl het natuurlijke niveau tussen de 2 en de 60 mg mg/kg ligt. Deze hoge koperconcentraties zijn toxisch voor micro-organismen, en zelfs voor de wijnstokken. Bordeauxse pap is schadelijk voor het visbestand en het vee, en wegens de potentiële accumulatie van koper in de grond ook voor de aardwormen.[3] Wanneer het middel wordt gebruikt tussen het moment van bloem- en vruchtzetting, leidt dit tot vruchtval. De aanwezigheid van een grotere hoeveelheid koper in de most is giftig voor de gist die verantwoordelijke is voor de alcoholvorming. Op Sauvignon blanc heeft de aanwezigheid van koper effect op het bouquet door zijn interactie met precursors van de geurstoffen. Recentelijk werd deze veronderstelling ook geuit voor rosé toen aangetoond werd dat daarin 3-mercaptohexanol een van de geurstoffen is (koper wordt aan het zwavelatoom gebonden).
Rond 1922 begon de United Fruit Company het middel te gebruiken in Latijns-Amerika. Het kreeg er de bijnaam perico, of „parkiet”, omdat de werknemers helemaal blauw werden. Heel wat werknemers kregen vergiftigingsverschijnselen.[4]
Zie ook
Verwijzingen
- º A. De Cock, Volksgeneeskunde in Vlaanderen, Gent 1891, herdruk: Interbook International, Schiedam 1976. p. 25
- º P.-M.-A. Millardet, 1885. Sur l’histoire du traitement du mildiou par le sulphate de cuivre}}, Journal d’Agriculture Pratique 2, 801–5.
- º Pauline Pears et al. HDRA Encyclopedia Of Organic Gardening, Dorling Kindersley Ltd, London, 2005. p. 103.
- º Dan Koeppel, Banana: The Fate of the Fruit That Changed the World