Karel Constant Peeters

Prof. dr. Karel Constant Peeters (Wuustwezel, 29 december 1903 – Antwerpen, 16 december 1975) was een Antwerps stadssecretaris en volkskundige. Hij wordt beschouwd als een grondlegger van de wetenschappelijke beoefening van de volkskunde in Nederlandstalig België.

Leven

K. C. Peeters werd geboren in 1903 als zoon van de koperslager Constant Peeters (1877-1971) en Leonie van Elsacker (1880-1955).^[1] Hij ging naar school in Wuustwezel en studeerde dan voor onderwijzer. Hij was actief in de studentenbeweging in de Noorderkempen. In juli 1923 behaalde hij zijn diploma als onderwijzer en gaf eerst les in Wuustwezel.

Vanaf 1930 tot 1933 was hij actief als journalist voor het Dagblad van Noord-Brabant en Zeeland. Hij werd medewerker van de Antwerpse krant De Morgenpost, wat toen de Antwerpse uitgave was van De Standaard. Intussen studeerde hij Sociale Psychologie, Pedagogiek en Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Gent, de enige universiteit in Nederlandstalig België waar toen ook Volkskunde werd gedoceerd, namelijk door Paul De Keyser. Met zijn doctorale dissertatie over De psychologische aspecten en de paedagogische beteekenis van de folklore promoveerde hij in 1938 tot doctor in de Opvoedkundige Wetenschappen.

In 1941 kwam hij in dienst van de stad Antwerpen. Kort na de Tweede Wereldoorlog werd hij kabinetschef bij toenmalig burgemeester Leo Delwaide senior. In 1947 werd hij adjunct-stadssecretaris, in 1950 stadssecretaris en in 1969 ere-stadssecretaris. Als ambtenaar was hij onder meer conservator van het Oudheidkundig Museum Vleeshuis (van 1943 tot 1947) en stadsarchivaris. Naast deze activiteiten in Antwerpen werd hij in 1946 aan de Katholieke Universiteit van Leuven assistent van prof. Jan Gessler. In 1959 werd hij buitengewoon professor in Leuven. Hij doceerde Nederlandse volkskunde, Methoden der moderne volkskunde, en Museumkunde/Museologie.

Hij stichtte het Instituut voor Volkskunde (1968), dat in 1980 werd ombenoemd tot K.C. Peeters-Instituut voor Volkskunde.

Hij was lid van de Belgische Commissie voor Volkskunde, redactiesecretaris van het tijdschrift Volkskunde, voorzitter van de redactieraad van Bijdragen tot de Geschiedenis, en andere.

Peeters was nauw betrokken bij de ontwikkeling van het openluchtmuseum Bokrijk. Mede door de steun van K. C. Peeters, werden een aantal oude huizen uit de Antwerpse binnenstad in Bokrijk heropgebouwd als een stadswijk.

De toen bijna verdwenen traditie van het eten van worstenbrood op Verloren Maandag werd door hem in de jaren 1950 nieuw leven ingeblazen en wordt tot op heden in Antwerpen onderhouden.

Hij schreef een groot aantal boeken over volkskundige thema’s en publiceerde talrijke bijdragen in binnen- en buitenlandse vaktijdschriften.

Zijn uitgebreide bibliotheek werd na wijn dood geschonken aan de KU Leuven bibliotheken.^[2]

Naamgenoot

Karel Constant Peeters (meestal bekend als K. C. Peeters) moet niet verward worden met zijn naam- en leeftijdgenoot Karel Constant Peeters, meestal bekend als Karel Peeters (Berchem, 1903 – Deurne, 1984). Karel Peeters was een actief collaborateur tijdens de Tweede Wereldoorlog en werd in 1946 in het proces van Volk en Staat ter dood veroordeeld. Hij was speelde zowel voor de oorlog als na zijn vrijlating in een actieve rol in het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ).

Publicaties (selectie)

K. C. Peeters, J. Gessler, Henri Lievens, Eigen aard – Overzicht van het Vlaamse volksleven, 1963.
Nederlandse volkskundige bibliografie: systematische registers op tijdschriften, reekswerken en gelegenheidsuitgaven (1964–1998), Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Volkskunde-Commissie; Commission royale belge de folklore. Section flamande.
Soldaten van Napoleon, Antwerpen, De Vlijt, 1955. ISBN 978 9063 0406 04
Het Vlaamse volksleven, Vlaamse pockets nr. 73, Hasselt, Uitgeverij Heideland, 1943, 1962.
K. C. Peeters, Jan Bols, Het kerstlied in de Kempen, Periodica, 1938
Eigen Aard. Grepen uit de Vlaamsche Folklore, 1946;
Soldaten van Napoleon, 1955;
Over Volkskunst, 1956;
Volkskundige Aantekeningen. Nota's en bibliografie bij "Eigen Aard", 1962;
Een Jaar met Sanctjes van L.J. Fruijtiers, 1974;
Vlaams Sagenboek, 1979.

Over K. C. Peeters

Joos Florquin, Ten huize van … (11): K. C. Peeters op dbnl.org
S[tefaan] Top, Peeters, Karel, volkskundige, hoogleraar, stadssecretaris (1903-1975), in: Nationaal biografisch woordenboek, deel 11, (1990– ), p. 632
Huldenummer K. C. Peeters, in: Volkskunde: driemaandelijks tijdschrift voor de studie van het volksleven, jrg. 104 (2003) nr. 4, p. 383-573
Paul Peeters, Levensgeschiedenis van K. C. Peeters, in: Informatieblad Wuustwezel (2003), afl. 6, p. 9 en (2005), afl. 3, p. 10; afl. 4, p. 11 en 18; afl. 5, p. 14-15; afl. 6, p. 14-15. Het inleidende artikel (K.C. Peeters, 1903-2003) verscheen enkel in het gedrukte Informatieblad. De overige artikelen (2005) verschenen ook op het internet; ga daarvoor naar de gearchiveerde versie van www.wuustwezel.be, kies vervolgens de gewenste afleveringen.
Vlaams sagenboek, Leuven, Davidsfonds Uitgeverij, 1981