Las Mamás belgas

MEE BEZIG

Las Mamás belgas was de naam waaronder een aantal Joods-communistische vrouwen bekend stonden die tijdens de Spaanse Burgeroorlog werkten als verpleegster voor de Internationale Brigades. De vrouwen hadden allen hun roots in Oost-Europa en kwamen vooral uit Antwerpen en Brussel. Ondanks de roepnaam waren er ook verpleegsters die niet uit België kwamen.

Geschiedenis

Het ziekenhuis dat gekend zou raken als "El Belga" in Ontinyent werd opgericht door socialisten op initiatief van het Internationaal Solidariteitsfonds. De socialisten voelden zich verdrukt door de zichtbaarheid van de communistische Internationale Rode Hulp. Eén van de drijvende krachten achter de oprichting was de Belgische volksvertegenwoordiger Albert Marteaux, zelf dokter. Hij zorgde er ook voor dat enkele professionele verpleegsters aan de slag gingen, waaronder zeven Nederlandse verpleegsters. Daarnaast werkten er nog een Roemeense en Oostenrijkse verpleegster, een Hongaarse hulpverpleegster en een Zwitserse dokteres.

Op 2 mei 1937 arriveerden onder leiding van Vera Luftig een groep van 21 Joods-communistische vrijwilligsters uit Antwerpen en Brussel, allen vrouwen met Oost-Europese roots. Vera Luftig overtuigde haar vriendinnen en 2 zussen nadat haar haar man Emiel Akkerman sneuvelde. Bij de vrouwen was ook Leja Berger, de vriendin van de eveneens in Spanje gesneuvelde broer Piet Akkerman (broer van Emiel).

De meesten kenden elkaar via de Antwerpse Kulturfarein. Veel vrouwen wilden actief meevechten maar dit paste niet binnen de zeden van die tijd, zodat ze aan de slag gingen als hulpverpleegster. De vrouwen hadden in België contact met Marteaux, die op dat ogenblik wel socialistisch volksvertegenwoordiger was, maar had sterke sympathie voor het communisme en in 1939 stapte hij over naar de Kommunistische Partij van België. Hierdoor konden ze als communisten toch aan de slag in een socialistisch ziekenhuis.

In Ontinyent namen de vrouwen deel aan het sociale leven en ze richtten onder meer een koor op en hielden solidariteitsacties.

Hun vrijgevochten gedrag viel op in het traditionelere Spanje. Dit zorgde zelfs binnen de linkse beweging voor commentaar, zo schreef de anarchist Ricardo Morales Espi een opiniestuk in het anarchistische blad El Prudoctor waarin hij hen onder meer verweet dat ze teveel rode lippenstift droegen tijdens het werk.

In maart 1938 lichtte de ziekenhuisdirectie de vrijwilligers in over de penibele positie van de republikeinse strijdkrachten, waarbij de streek rond Valencia dreigde afgesneden te worden van het republikeins gebied, waardoor ze niet meer geëvacueerd zouden kunnen worden naar veilig gebied. De vrijwilligsters beslisten unaniem te blijven verder werken tot het eind.

Op 6 september 1938 werd Vera Luftig door de communistische cel in het ziekenhuis uit de partij gezet nadat tegen haar klacht was ingediend. De commissie oordeelde dat haar activiteit als communiste middelmatig was. De oorzaak van haar sanctie is niet duidelijk en ze werd evenmin als vijand van de partij gebrandmerkt.

In februari 1939 werden de verpleegsters via de luchthaven van Chiva per vliegtuig geëvacueerd naar Algerije.

De zussen Luftig keerden vervolgens terug naar Antwerpen. Vera verdiende hier wat bij door als model te werken aan de academie.

Verpleegsters

• Leja (Lya) Berger, vriendin van spanjestrijder Piet Akkerman (gesneuveld in 1937).
• Paja (Frieda) Buchalter
• Genia Gross
• Henia Hass
• Anna Korn
• Rosa Leibovic
• Vera Luftig, gehuwd met Spanjestrijder Emiel Akkerman (gesneuveld in november 1936).
• Rachel Luftig, partner van Elias 'François' Goth
• Golda Luftig, partner van Szmul 'Solek' Berliner
• Rachel Oulianetzky
• Rachel Wacsman

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties