Kerststal

Een 'kerststal is een gewoonlijk driedimensionale voorstelling van de geboorte van Jezus, met name in de kerstperiode en vooral in katholieke landen.

In of bij de kerststal bevinden zich gewoonlijk:

• een kribbe (voederbak) met Jezus als baby;
• Maria;
• Jozef;
• herders met schapen;
• eventueel nog ’drie wijzen’, ook bekend als ’drie koningen’
• eventueel een of meerdere engelen (die de herders de weg naar de stal tonen);
• traditioneel ook een os en een ezel.

De kerststal en de figuren erin kunnen uit uiteenlopende materialen en grootte gemaakt zijn. Soms figureren levende personen en dieren in een levensgrote kerststal.

De herders en de schapen worden vermeld in Lukas 2:8; de drie ’wijzen’ uit het oosten zijn gebaseerd op Matteüs 2:1-18.

Een os en een ezel worden in de evangelieverslagen over Jezus’ geboorte niet direct genoemd. De kerkvaders zagen in de woorden van Jesaja 1:3 „Een os kent zijn bezitter, en een ezel de krib zijns heren; maar Israël heeft geen kennis, Mijn volk verstaat niet.” een profetie over de geboorte van de messias, meer bepaald ook daarover dat hij in een voederbak (kribbe) zou

Het decor van het kerstverhaal is dikwijls aangepast aan de plaatselijke omstandigheden. In Nederland en België betekent dat een winterse, barre omgeving. Ook in het Heilige Land kan het sneeuwen en vriezen, maar dit gebeurt eerder zeldaam.

Franciscus

Het gebruik, dat vooral in katholieke gezinnen gevolgd wordt, om met kerstdag een kerststal te zetten, stamt van Franciscus van Assisi. In het jaar 1223 zette hij een levende kerststal op in het dorp Greccio (Italië).

Vóór de tijd van Franciscus waren de afbeeldingen van het kersttafereel vaak tweedimensionaal en was het gebruikelijker de omgeving als grot af te beelden.

De voorstelling van een stal is afgeleid van Evangelie volgens Lucas, waarin staat dat Jezus in een kribbe (een voederbak) gelegd werd, omdat er geen plaats was in de herberg. (Lukas 2:8) De gebruikelijke plaats van een kribbe is de stal.

Grot

Volgens een traditie zou de stal wel eens een als stal ingerichte grot geweest kunnen zijn. Justinus Martyr (ca. 150 na Christus) schreef: „omdat Jozef in dat dorp geen onderkomen kon vinden, nam hij zijn intrek in een bepaalde grot in de buurt van het dorp.” Justinus verwijst naar Jesaja 33:16: „Die zal op hoogten wonen; rotsvestingen zullen zijn burcht wezen” (NBG), en past dit toe op Jezus.

Grotten werden in die tijd en later in het Nabije Oosten inderdaad als stal gebruikt (voor het uitrusten van een lange schaapsherderdag): er bestonden zelfs hele woonhuizen en zelfs dorpen die in rotsen uitgehakt waren.

Bij de kerstartikelen vindt men in de winkel ook rotspapier, waarmee men een kerststal in de vorm van een grot kan bouwen.

Gelijkvloers

Volgens bepaalde historici waren woningen destijds vaak zo opgebouwd, dat het gelijkvloers gebruikt werd als stalling voor het vee, maar dat de familieleden op de eerste verdieping woonden. Het woord κατάλυμα (katalyma), dat vaak vertaald is als herberg, kan betrekking hebben op de woonvertekken van een huis uit die tijd.

Verwijzingen