Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Tarot van Marseille
| Tarot de Marseille | |
| Cavalier de Bâton Chevalier de Bastons | |
| Soort kaartspel : | Tarot de Marseille |
|---|---|
| Oorsprong: | Frankrijk |
| Ontwerper: | Jean Dodal |
| Doel: | Amusement, spiritualiteit, waarzeggerij |
| Structuur: | 22 Troefkaarten of Grote Arcana
56 kleine kaarten of Kleine Arcana |
| Kleuren: | Staven, Zwaarden, Bekers
Munten |
De Tarot van Marseille (of Tarot de Marseille) is een van de oudste versies van de Tarot kaartspellen, via Italië in Frankrijk geïntroduceerd omstreeks 1500. Het tarotspel waar het van afstamt is waarschijnlijk ontworpen ter amusement van de Noord-Italiaanse vorstenhuizen (cf. de Visconti-Sforza tarot van de Sforza en de Visconti families uit Milaan). Het standaard moderne tarotspel is gebaseerd op de zogenaamde Venetiaanse of Piedmontese tarot. Het bestaat uit 78 kaarten verdeeld in twee groepen: de "Grote Arcana" met 22 kaarten of troeven, en de "Kleine Arcana" met 56 kaarten.
Niet elk spel dat onder de naam Tarot de Marseille door het leven gaat, komt ook van deze Zuid-Franse havenstad. Marseille mag dan gedurende een periode een drukke speelkaarten industrie gehad hebben, ook in Lyon en Parijs werden veel tarots gemaakt. Tarot de Marseille is dan ook eerder de benaming (in de vakliteratuur vaak afgekort tot TdM) van een familie kaarten met een kenmerkende tekenstijl dan een verwijzing naar de stad van afkomst.
Oorsprong
Een tarotspel dat aan de Marseille-versie vooraf gaat is een 15e-eeuws, uit Noord-Italië afkomstig spel waarvan nog enkele kaarten zijn overgebleven. De oorsprong van de Tarot is nogal duister, maar er wordt op gespeculeerd dat het mogelijk door zwervende zigeuners via Italië geïntroduceerd is in Frankrijk. De tarot van Nicolas Conver, gegraveerd in 1760, werd lange tijd beschouwd als de oudste in Marseille geproduceerde tarot. Zijn erfgenaam Philippe Camoin heeft in 2001 echter bekendgemaakt dat er een vroeger exemplaar van François Chosson bestaat, dat bijna een eeuw eerder werd gemaakt (1672). Hij kwam het op het spoor dankzij de documenten van zijn grootouders en vond het in een Zwitsers museum te Soleure, waar men eigenlijk niets afwist van de herkomst. [1]
Alhoewel de geschiedenis van speelkaarten in Europa al aanvangt in de late 14e eeuw begint, dateert de opvatting over de tarot als 'magisch systeem' en verondersteld symbolisch compendium van wijsheid slechts van tweehonderd jaar terug. Tarotkaarten werden voordien zowel voor gewoon kaartspel als voor voorspelling gebruikt, maar het is pas door Antoine Court de Gébelins werk "Le Monde Primitif Analysé et Comparé avec Le Monde Moderne" uit 1773 dat het occult gebruik van de tarot op de voorgrond kwam. En dat is tot op heden zo gebleven. Court de Gébelin was op visite bij vrienden die met de tarot aan het spelen waren. Hij onderzocht de kaarten van de Grote Arcana (de troefkaarten) en kwam tot de conclusie dat het een meer dan drieduizend jaar oude geheime doctrine van Egyptische priesters bevatte. Het was de negentiende-eeuwse occultist Gérard Encausse, ook gekend onder de naam Papus, die het spel de naam Tarot de Marseille gaf in zijn boek Tarot des Bohémiens (1889). In dat boek noemde hij het tarotspel, naar het voorbeeld van Gébelin, "Le Clef absolue de la science occulte le plus ancien du monde". Ook de titel van Papus boek "Le Tarot De Bohémiens" was geïnspireerd op Gébelins theorie over een veronderstelde oud-Egyptische afkomst. [2]
Structuur
Een volledig spel telt 78 kaarten. Dit kan opgedeeld worden in 22 aparte kaarten die samen de Grote Arcana genoemd worden en 4 reeksen van telkens 14 kaarten die samen de 56 kaarten van de Kleine Arcana genoemd worden.
De Grote Arcana
De Grote Arcana telt 22 kaarten, ook troefkaarten ("trionfi" of Atouts) genoemd. De afbeeldingen hieronder zijn van een klassiek tarotspel van Jean Dodal uit de periode 1701-1715. Bij elke kaart wordt haar traditionele voorspellende betekenis gegeven, volgens de symboliek die in de Tarot van Marseille gebruikt wordt. Eigenlijk hangt de betekenis van een kaart ook voor een deel af van de plaats waar ze in een "legging" terecht komt, bijvoorbeeld in het "verleden" of in de "toekomst". De iconografie van dit tarotspel is duidelijk middeleeuws en christelijk geïnspireerd. Pas vanaf ongeveer 1680 verschenen er ook alchemistische en astrologische elementen in de kaarten. De versie van de Tarot van Marseille die wij het beste kennen, is die van Paul Marteau uit 1930, nog steeds gepubliceerd door Grimaud.
Betekenis van de kleuren
De felle kleuren zijn door Marteau zelf aangebracht en zouden ook een symbolische en esoterische betekenis hebben. Philippe Camoin, de erfgenaam van de beroemde "Maître Cartier" Nicolas Conver is op het moment de enige overgebleven kaartenmaker in Marseille. Op zijn website is een kleurencode[3] te vinden die een interpretatie geeft van de oorspronkelijke betekenis van de kleuren die in de Tarot van Marseille gebruikt worden:
- Violet: + het onpersoonlijke, wijsheid, - opoffering, dood
- Wit: + zuiverheid, extase, onsterfelijkheid, - ijzige (dodelijke) kou
- Hemelsblauw: + ontvankelijkheid voor hemelse krachten, - afhankelijkheid tegenover de vader
- Donkerblauw: + ontvankelijkheid voor aardse krachten, - machtswellust, tirannie
- Heldergeel: + helderziendheid, bewustzijn, werkzame intelligentie, - ongevoeligheid, wreedheid, emotieloos bewustzijn, ontvankelijke intelligentie, dwaasheid, vernietiging
- Huidkleur: + menselijkheid, leven, - zinnelijk plezier materialisme, onderdrukking
- Rood: + dierenrijk, levenskracht, vitaliteit, - misdadig, geweld
- Heldergroen: + de aan hemelse krachten gerelateerde natuur, plantenrijk, - afhankelijkheid tegenover de moeder
- Donkergroen: + de aan aardse krachten gerelateerde natuur, - verzwolgen worden
- Zwart: + creatief magma, diepzinnig werk chaos, - achteruitgang, dood
De Kleine Arcana
Zoals andere Tarotspellen telt de Tarot de Marseille 56 kaarten in vier "kleuren". In de Franse versie worden deze als volgt benoemd:
- Bâtons (Staven of stokken, ook: scepters)
- Epées (Zwaarden)
- Coupes (Bekers)
- Deniers (Munten)
Elke van deze reeksen telt 10 kaarten, van Aas tot 10. In elke reeks vindt men de zogenaamde hofkaarten terug:
- - een Knecht of Page (valet)
- - een Ridder of Ruiter (Chevalier, Cavalier)
- - een Koningin (Reine)
- - een Koning (Roi)
Versies
Moderne uitgaven van historische tarots
- Tarot de Marseille door Nicolas Conver (Conver, 1760-61 / uitgegeven door Héron)
- Ancient Tarot of Marseilles door Nicolas Conver, (Conver, 1760-61 / uitgegeven door Lo Scarabeo)
- Tarot de Marseille door Claude Burdel, (Burdel, 1751 / uitgegeven door Lo Scarabeo in 1987)
- Tarot de Marseille (uitgegeven door Grimaud in 1970)
- Tarot de Marseille (uitgegeven door Piatnik)
- Tarot de Marseille door Jean Dodal, (Dodal, 1701 / uitgegeven door Dussere)
- Jean Noblet Tarot (22 Atouts) (Noblet, ca. 1650 / met de hand gemaakt door Jean-Claude & Roxanne Flornoy, 2001)
- Jean Noblet Tarot (78 kaarten) (Noblet, ca. 1650 / uitgegeven door Jean-Claude Flornoy in 2007)
- Jean Dodal Tarot (22 Atouts) (Dodal, 1701 / met de hand gemaakt door Jean-Claude & Roxanne Flornoy)
Adaptaties op basis van historische tarots
- Le Veritable Tarot de Marseille door Kris Hadar, (uitgegeven door Mortagne in 1996)
- Tarot de Marseille door Philippe Camoin & Alejandro Jodorowsky, (uitgegeven door Philippe Camoin in 1998)
- The Tarot door Richard Cavendish (Chancellor Press 1975)
- Le Tarot Des Bohémiens door Papus (Editions Dangles 1911)
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Zie website van Camoin: Le Tarot de Marseille ancien le plus célèbre
- º Richard Cavendish: 'The Tarot' - hoofdstuk 2. The universal key (Chancellor Press)
- º Voor de kaarten gedrukt werden, gebeurde de inkleuring handmatig. In het drukproces gingen echter subtiliteiten en kleurverschillen verloren, die Camoin in een "gerestaureerde tarot" wil herstellen.