Luik

Er is een doorverwijspagina over Luik ₯ met mogelijke andere betekenissen.

Luik (Frans: Liège) is de hoofdstad van de gelijknamige provincie Luik in Wallonië.

Luik was tot halverwege de 20e eeuw een centrum van mijnbouw en staalindustrie. De bijnaam van de stad is la Cité Ardente (Nederlands: de Vurige Stede).

Luik telt 197.532 inwoners.^[1] Ongeveer 30.000 inwoners bezitten een buitenlandse nationaliteit bezitten. Naar inwonertal is Luik de op drie na grootste gemeente in België. Het hele stedelijke gebied van Luik (met voorsteden als Seraing, Saint-Nicolas, Ans, Herstal en Flémalle telt ongeveer 600.000 inwoners.

De universiteit van Luik werd opgericht ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en in 1817 ingehuldigd door koning Willem I.

Geschiedenis

Bisschop Lambert (Saint Lambert) van Maastricht

Luik is ontstaan in een moerassig gebied tussen Maas en Ourthe. In de tijd van de Romeinen was er al een nederzetting. De oudste kern was rond de huidige Place Saint-Lambert. Deze is genoemd naar de bisschop van Maastricht, Lambertus (Frans: Saint-Lambert). Lambertus had een landhuis in het kleine plaatsje Luik en waar hij rond het jaar 700 werd vermoord door leden van een rivaliserende familie. Het huis werd een bedevaartsoord. De opvolger van Lambertus, Hubertus wijdde in Luik een kerk aan hem. Een stad groeide eromheen. Op de fundamenten van een eerdere kerk die in 1185 was afgebrand werd in 1194 gestart met de bouw van kathedraal Notre-Dame-et-Saint-Lambert de Liège (Nederlands: Sint-Lambertuskathedraal). Deze werd voltooid in de 15e eeuw. Ernaast kwam het paleis van de prins-bisschop. Oostelijk van het paleis op de rechter Maasoever in Outremeuse vestigden zich kooplui en ambachtslieden.

Prinsbisdom Luik

Het gebied rond luik was vanaf het jaar 980 een prinsbisdom waar bisschoppen regeerden die waren aangesteld door het Heilige Roomse Rijk. Het genoot immuniteit en bescherming van de keizer van het Heilige Roomse Rijk en was de facto een semi-zelfstandig land geworden. Vele eeuwen lang werd Luik geregeerd door prins-bisschoppen. Het gebied vormde ook ten tijde van de Zeventien Provinciën zoals de Nederlanden van 1543 tot 1585 werden genoemd een zelfstandige enclave. Het prinsbisdom Luik strekte zich uit over het grootste deel van de huidige provincie Luik en de zuidelijke helft van de huidige provincie Namen. De geschiedenis van Luik wordt gekenmerkt door talloze conflicten tussen de stad Luik en zijn bisschoppen.

Opstand tegen de prins-bisschop

Château de Franchimont werd in de 11e eeuw gebouwd werd op een rots in de Belgische Ardennen die de vallei van de Hoëgne beheerst. Het moest Luik langs de oostzijde beschermen. In 1468 probeerden 600 ridders uit Franchimont Luik te bevrijden van de bisschop, dit mislukte en de Franchimontezen sneuvelden tot de allerlaatste man.

In 1468 kwamen de inwoners van Luik in opstand tegen de prins-bisschop. Deze vluchtte de stad uit, maar de Luikenaren achterhaalden hem te Tongeren en voerden hem terug naar Luik. De hertog van Bourgondië, Karel de Stoute, trok Luik binnen met een leger om orde op zaken te stellen, een Luikse militie werd bij Lantin in de pan gehakt. 600 ridders uit Franchimont beraamden een wanhoopspoging. Ze trokken op 29 oktober 1468 naar Luik en waren van plan om Karel de Stoute gevangen te nemen. Dit mislukte en de Franchimontezen sneuvelden tot de allerlaatste man. Deze dag staat vermeld als de Waalse middeleeuwse heldendag bij uitstek. De volgende dag liet Karel de Stoute als wraak de stad Luik in brand steken. Luik brandde zeven weken. Ongeveer een kwart van de 20.000 inwoners verloren hierbij het leven.

De Luikse omwenteling

De periode van 1789 tot 1795 wordt wel de Luikse omwenteling of Luikse Revolutie genoemd. In 1792 werd in Parijs een Comité général des Belges et Liégeois Unis opgericht. Drie maanden later staan de Franse revolutie-legers in Luik en de prins-bisschop slaat op de vlucht. De Luikse revolutionaire comités geraken er niet uit of ze bij de Verenigde Nederlanden of bij Frankrijk willen horen. In 1793 heroveren Oostenrijkse troepen de stad en de prins-bisschop keert terug, een jaar later veroveren de Franse legers Luik opnieuw. Verbolgen over het autoritaire optreden van hun bisschop slopen de burgers van Luik in 1794 de gotische Sint-Lambertuskathedraal. De lege plek in het centrum vormt de huidige Place Saint-Lambert.

Eerste Wereldoorlog

Als gevolg van de Frans-Duitse Oorlog in 1870 werden op de grens van Frankrijk en Duitsland talrijke forten gebouwd, het grensgebied tussen beide landen werd hierdoor een ondoordringbaar gebied voor elkaars legers. Door deze nieuwe situatie besloot de Belgische regering de oude steden Antwerpen, Namen en Luik te voorzien van een fortengordel. Tijdens de Eerste Wereldoorlog lag Luik op de Duitse aanvalsroute door België naar Frankrijk. Het verzet van de Luikse forten waardoor de Duitse opmars vertraagd werd trok wereldwijde aandacht. Ook het oudere nog door de Nederlanders gebouwde Fort de la Chartreuse speelde een rol in de verdediging van Luik. De Duitsers vielen op 6 augustus 1914 aan met de verwachting Luik in drie dagen tijd voorbij te kunnen marcheren. Het laatste fort viel echter pas tien dagen later. Door deze vertraging kreeg het Franse leger meer tijd om zich te hergroeperen. De Franse regering onderscheidde Luik met het Grootkruis van het Légion d'honneur.

République Libre d’Outre-Meuse

Outremeuse is een wijk in Luik, het is een multiculturele wijk waar veel studenten wonen. De naam Outremeuse betekent letterlijk: aan de overkant van de Maas (Frans: La Meuse). Het is een soort eilandje op de plaats waar de rivieren de Maas en de Ourthe samenvloeien. In vroeger tijden heette het Entre Ourthe et Meuse. De schrijver Georges Simenon groeide op in Outremeuse. Zijn grootvader had een hoedenwinkel in de Rue Puits-en-Sock en de kerk Saint-Pholien speelt een rol in zijn boek 'Het lijk aan de Kerkdeur'.

Outremeuse staat bekend om de cafés en restaurants in de Rue Roture. In deze folkloristische wijk liggen veel roots van typische Luikse gebruiken. De marionetten Tchantchès en Nanesse zijn hier geboren en vormen een belangrijk cultureel aspect van de wijk. Tchantchès verpersoonlijkt de koppige, graag drinkende en weerspannige Luikenaar. In Outremeuse staat een Tchantchès monument en er is een Tchantchès museum en poppentheater.

Op 15 augustus 1927 werd door bewoners van Outremeuse de onafhankelijkheid uitgeroepen. De République Libre d’Outre-Meuse wordt sindsdien met een groot volksfeest gevierd. Dit vierdaagse evenement, le 15 août en Outremeuse, trekt jaarlijks vele bezoekers.

Detailhandel

Sinds het midden van de 16de eeuw is er langs de Maas een markt. Deze markt, La Batte, was in aanvang een veemarkt maar al snel kwamen er ook fruit- en groentenhandelaars op af. Heden (2011) is het met 3 kilometer kraampjes een van de meest gekende markten van België waar soms wel 100.000 bezoekers op afkomen. Naast groenten, fruit en streekproducten vindt men stalletjes met kippen, konijnen, eenden en ganzen, kleding en veel Italiaanse waar zoals kaas uit Sardinië, worsten uit Toscane en sjaaltjes van Juventus. De Italiaanse invloed is ook merkbaar in de horeca. Na de sluiting van de mijnen in Wallonië bleven migranten uit Italië in de streek wonen. Ze trokken naar steden als Charleroi, Bergen en Luik.

Belgen komen vanuit heel Wallonië naar Luik om er te shoppen. De kern van winkelstraten bevindt zich in het centrum in Le Carré en wordt aangevuld door moderne winkelcentra zoals Galeries St. Lambert. In 2009 opende op de rechter Maasoever Médiacité, één van de grootste shoppingmalls van België met 130 winkels, restaurants en een bioscoop.

Op een verlaten industrieterrein van meer dan 6,5 ha werd in 2009 Médiacité geopend. Als multifunctioneel complex met plaats voor handel, ontspanning, cultuur, media en economische activiteiten trok het complex in het eerste jaar al 5.3 miljoen klanten en bezoekers.

Openbaar vervoer

In 2009 werd in Luik het nieuwe Gare de Liège-Guillemins geopend. Het station is gemaakt van staal, glas en wit beton en heeft een overkapping van 200 meter lang en 35 meter hoog. Vanuit dit station vertrekken dagelijks treinen naar Keulen, Parijs, Maastricht, Verviers, Brussel, Luxemburg etc. Vooral het traject Luik-Brussel wordt veel gebruikt door forenzen. Sinds 2002 is er tussen Leuven en Brussel een nieuw HSL2 traject met een lengte van 64 km waar de trein 200 km per uur rijdt. Hierdoor is het mogelijk binnen een uur van Luik naar Brussel te reizen. In het centrum van Luik aan Place Saint Lambert ligt station Liege-Palais. Voor verplaatsingen in Luik en naar omliggende dorpen en steden is er een een uitgebreid busnetwerk.