Koppensnellen (ritueel)

Ceremoniële mand van de Konyak Naga (Assam, India) met een apenschedel en twee uit hout gesneden mensenhoofden. Deze mand is een statussymbool, dat mogelijk herinnert aan de vroegere praktijk van het koppensnellen.
(Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leiden, Nederland).

Koppensnellen is het afsnijden en meenemen van iemands hoofd na die persoon te hebben gedood. Dit proces werd in oude tijden in veel culturen toegepast, waaronder in China, India, Nigeria, Nurestan, Myanmar, Borneo, Indonesië, de Filipijnen, Taiwan, Japan, Micronesië, Melanesië, Nieuw-Zeeland en het Amazonebekken. In Europa vond het proces nog tot in de 20e eeuw plaats op het Balkan schiereiland.

Koppensnellen behoort tot de oudste rituelen ter wereld. Het is al jaren een onderwerp van discussie binnen de antropologie-gemeenschap. Met name de motieven achter het proces zijn vaak onderzocht. Thema’s die hierbij steeds terugkomen zijn zelfkastijding, mensenoffers, kosmologie, en de weergave van kannibalisme, mannelijkheid en prestige. Het belangrijkste motief was volgens veel wetenschappers echter dat het koppensnellen deel uitmaakte van een ceremonie. Volgens veel verhalen uit oude culturen zou het hoofd van een persoon diens ziel of levenskracht bevatten. Het hoofd werd dan nadien gebruikt voor rituelen om te proberen deze levenskracht in handen te krijgen. Een bekend beeld hierbij is dat de hoofden werden gedroogd of geconserveerd om te voorkomen dat ze zouden vergaan. Hierdoor krompen de hoofden wel; de bekende gekrompen hoofden.

Een ander bekend motief is dat men zo een trofee wilde bemachtigen van een overwonnen tegenstander. In de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld namen geallieerde soldaten vaak de schedels van gedode Japanse soldaten mee als trofee of als souvenir voor familie en vrienden.

In de Cambodjaanse Burgeroorlog loofde Lon Nol een premie uit voor het hoofd van iedere Rode Khmer guerrilla. Er bestaan dan ook foto's van regeringssoldaten die trots poseren voor de camera met afgesneden hoofden die aan de haren worden vasthouden. Uiteindelijk zijn de eisen om aanspraak op de premie te maken wel verscherpt. Zo moest men echt bewijzen dat de persoon een communist was door bijvoorbeeld partijkaart. Reden was dat soldaten lukraak mensen gingen doden en hun hoofden afhakken om zo de premie op te kunnen strijken.

Externe links

• Encyclopedia Britannica entry 1996
• Headhunting and headshrinking among the Shuar

  Vrije mediabestanden over Headhunting op Wikimedia Commons

Referenties