Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Kerkbaljuw: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
(Cat) |
(Aanpassingen en aanvulling) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De '''kerkbaljuw''', '''kerkwachter''', '''kerkpolitie''', '''kerkbewaarder''', '''kerkknecht''', '''piekenier''' of '''pijke''', in de volksmond meestal '''suisse''' (spreek uit: ''swis'' of ''swies''), is een ordebewaker in een [[kerk (gebouw)|kerk]]. Het is een kerkelijk [[kerkelijk ambt|ambt]] dat ontstaan is op het einde van de [[19e eeuw]]. De naam suisse duidt erop dat de kerkbaljuw werd vergeleken met de [[Zwitserse garde]] (Garde Suisse) van het [[Vaticaan]]. Tot de taken van de ''suisse'' behoorde het ophalen van de [[priester]] in de [[sacristie]], en hem na de mis weer voor te gaan naar de sacristie. Tijdens de eredienst lette hij erop dat de jongeren niet zaten te praten. Tijdens de [[consecratie]] stond de ''suisse'' vooraan in de middengang van de kerk en salueerde.<ref>[https://www.heemkring-liedekerke.be/hondenslager-suisse-kerkbaljuw Suisse, Kerkbaljuw of Hondenslager] [http://web.archive.org/web/20210417193722/https://www.heemkring-liedekerke.be/hondenslager-suisse-kerkbaljuw A]</ref> | De '''kerkbaljuw''', '''kerkwachter''', '''kerkpolitie''', '''kerkbewaarder''', '''kerkknecht''', '''piekenier''' of '''pijke''', in de volksmond meestal '''suisse''' (spreek uit: ''swis'' of ''swies''), is een ordebewaker in een [[kerk (gebouw)|kerk]]. Het is een kerkelijk [[kerkelijk ambt|ambt]] dat ontstaan is op het einde van de [[19e eeuw]]. De naam suisse duidt erop dat de kerkbaljuw werd vergeleken met de [[Zwitserse garde]] (Garde Suisse) van het [[Vaticaan]]. Tot de taken van de ''suisse'' behoorde het ophalen van de [[priester]] in de [[sacristie]], en hem na de mis weer voor te gaan naar de sacristie. Tijdens de eredienst lette hij erop dat de jongeren niet zaten te praten. Tijdens de [[consecratie]] stond de ''suisse'' vooraan in de middengang van de kerk en salueerde.<ref>Heemkring Liedekerke 2013, [https://www.heemkring-liedekerke.be/hondenslager-suisse-kerkbaljuw Suisse, Kerkbaljuw of Hondenslager] [http://web.archive.org/web/20210417193722/https://www.heemkring-liedekerke.be/hondenslager-suisse-kerkbaljuw A]</ref> | ||
Dit ambt werd veelal doorgegeven van [[vaderschap|vader]] op [[Zoon (familie)|zoon]] en het werd als een [[eer]] beschouwd het te mogen vervullen. | Dit ambt werd veelal doorgegeven van [[vaderschap|vader]] op [[Zoon (familie)|zoon]] en het werd als een [[eer]] beschouwd het te mogen vervullen. | ||
| Regel 5: | Regel 5: | ||
Na het [[Tweede Vaticaans Concilie]] verdween dit ambt in de meeste parochies. Slechts op weinige plaatsen bleef een kerkbaljuw tot op heden actief. In het kerkje van het openluchtmuseum te [[Bokrijk]] kan men een nagespeelde „donderpreek” van de pastoor beluisteren, vergezeld door een „suisse”. | Na het [[Tweede Vaticaans Concilie]] verdween dit ambt in de meeste parochies. Slechts op weinige plaatsen bleef een kerkbaljuw tot op heden actief. In het kerkje van het openluchtmuseum te [[Bokrijk]] kan men een nagespeelde „donderpreek” van de pastoor beluisteren, vergezeld door een „suisse”. | ||
Nadat de functie van kerkbaljuw of suisse decennialang niet meer bestond, is er sinds 2022 weer een kerkbaljuw actief in [[Aarschot]] en [[Meerbeke (Ninove)|Meerbeke]]. Vroeger kon hij pratende mensen aan de deur zetten, maar nu is het enkel nog een ceremoniële functie.<ref>https://www.ringtv.be/nieuws/koen-uit-roosdaal-geboren-voor-de-job-van-kerkbaljuw-familietraditie-voortzetten</ref> | Nadat de functie van kerkbaljuw of suisse decennialang niet meer bestond, is er sinds 2022 weer een kerkbaljuw actief in [[Aarschot]] en [[Meerbeke (Ninove)|Meerbeke]]. Vroeger kon hij pratende mensen aan de deur zetten, maar nu is het enkel nog een ceremoniële functie.<ref>[[Koenraad Cautaerts]], [https://www.ringtv.be/nieuws/koen-uit-roosdaal-geboren-voor-de-job-van-kerkbaljuw-familietraditie-voortzetten Koen uit Roosdaal is geboren voor de job van kerkbaljuw: "Familietraditie voortzetten" (2 feb 2022)] [https://web.archive.org/web/20240727075155/https://www.ringtv.be/samenleving/koen-uit-roosdaal-geboren-voor-de-job-van-kerkbaljuw-familietraditie-voortzetten A] [https://archive.fo/Tj9k2 A]</ref> | ||
In [[Nederland]] bestond ook een College van ''Eerbied in Gods huis'', waarvan de leden een vergelijkbare functie vervulden als de ''suisses''. | In [[Nederland]] bestond ook een College van ''Eerbied in Gods huis'', waarvan de leden een vergelijkbare functie vervulden als de ''suisses''. | ||
Kerkwachten hebben ook in sommige [[Protestantisme|protestantse]] [[Gemeente (kerk)|gemeenten]] hun intrede gedaan.<ref>{{Citeer web|url=https://www.rd.nl/artikel/913849-verpleegkundedocent-en-kerkbeveiliger|titel=Verpleegkundedocent en kerkbeveiliger|datum=11 februari 2021|bezochtdatum= | Kerkwachten hebben ook in sommige [[Protestantisme|protestantse]] [[Gemeente (kerk)|gemeenten]] hun intrede gedaan.<ref>{{Citeer web|url=https://www.rd.nl/artikel/913849-verpleegkundedocent-en-kerkbeveiliger|titel=Verpleegkundedocent en kerkbeveiliger|datum=11 februari 2021|bezochtdatum=|werk=Reformatorisch Dagblad|taal= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20210716215544/https://www.rd.nl/artikel/913849-verpleegkundedocent-en-kerkbeveiliger |archiefdatum=2021 07 16}} [https://archive.fo/OGSu2 Gearchiveerd, 27 juli 2024 (gehele artikel)]</ref> | ||
==Kledij== | ==Kledij== | ||
| Regel 26: | Regel 26: | ||
{{Bron|bronvermelding= | {{Bron|bronvermelding= | ||
{{aut|[[Pierre Ubachs|Pierre J.H. Ubachs]] en [[Ingrid Evers|Ingrid M.H. Evers]]}} (2005): ''[[Historische Encyclopedie Maastricht]]''', p. 447: 'roededragers' en p. 521: ''suisse''. Walburg Pers, Zutphen / [[Regionaal Historisch Centrum Limburg|RHCL]], Maastricht. {{ISBN|90-5730-399-X}} | {{aut|[[Pierre Ubachs|Pierre J.H. Ubachs]] en [[Ingrid Evers|Ingrid M.H. Evers]]}} (2005): ''[[Historische Encyclopedie Maastricht]]''', p. 447: 'roededragers' en p. 521: ''suisse''. Walburg Pers, Zutphen / [[Regionaal Historisch Centrum Limburg|RHCL]], Maastricht. {{ISBN|90-5730-399-X}} | ||
*{{Citeer web|url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20220121_95334127|titel=Na middernachtmis keert nu ook een andere traditie terug in deze kerk: “Het brengt een extra aangename sfeer in vieringen”| | * {{Citeer web|url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20220121_95334127|titel=Na middernachtmis keert nu ook een andere traditie terug in deze kerk: “Het brengt een extra aangename sfeer in vieringen”|datum=24 januari 2022 |werk=www.nieuwsblad.be|taal= |archiefurl=https://archive.fo/d8xIq |archiefdatum=27 juli 2024 (gehele artikel)}} | ||
*{{Citeer web|url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20130404_00529624|titel='Suisse' Frans gaat na 56 jaar op rust|datum=5 april 2013|bezochtdatum=2021-07-16|werk=Het Nieuwsblad|taal=}} | * {{Citeer web|url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20130404_00529624|titel='Suisse' Frans gaat na 56 jaar op rust|datum=5 april 2013|bezochtdatum=2021-07-16|werk=Het Nieuwsblad|taal= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20220208104531/https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20130404_00529624 |archiefdatum=2022 02 08}} | ||
* [https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20130628_00640309 Moorsel blijft enige Oost-Vlaamse gemeente met kerkbaljuw. Wilfried is de nieuwe ‘suisse’] [https://web.archive.org/web/20220208103105/https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20130628_00640309 A] www.nieuwsblad.be (29 juni 2013) | |||
* [https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20190703_04492598 Kerkbaljuw Roger (89) zet zich al 75 jaar (!) in voor de kerk en dat verdient iets speciaals] www.nieuwsblad.be (4 juli 2019) [https://archive.fo/6rb4d A 27 juli 2024 (gehele artikel)] | |||
* [https://olv-sintpieter.nl/suisses/ De Basiliek van Onze Lieve Vrouw Maastricht heeft een zogenaamde “suisse”.] | |||
{{References}} }} | {{References}} }} | ||
{{authority control|TYPE=o|Wikidata=Q1743246}} | {{authority control|TYPE=o|Wikidata=Q1743246}} | ||
[[Categorie:Kerkbaljuw]] | [[Categorie:Kerkbaljuw]] | ||
[[Categorie:Geestelijk ambt in de | [[Categorie:Geestelijk ambt in de Rooms-Katholieke Kerk]] | ||
[[Categorie:Beveiliging]] | [[Categorie:Beveiliging]] | ||
Huidige versie van 27 jul 2024 om 09:29
De kerkbaljuw, kerkwachter, kerkpolitie, kerkbewaarder, kerkknecht, piekenier of pijke, in de volksmond meestal suisse (spreek uit: swis of swies), is een ordebewaker in een kerk. Het is een kerkelijk ambt dat ontstaan is op het einde van de 19e eeuw. De naam suisse duidt erop dat de kerkbaljuw werd vergeleken met de Zwitserse garde (Garde Suisse) van het Vaticaan. Tot de taken van de suisse behoorde het ophalen van de priester in de sacristie, en hem na de mis weer voor te gaan naar de sacristie. Tijdens de eredienst lette hij erop dat de jongeren niet zaten te praten. Tijdens de consecratie stond de suisse vooraan in de middengang van de kerk en salueerde.[1]
Dit ambt werd veelal doorgegeven van vader op zoon en het werd als een eer beschouwd het te mogen vervullen.
Na het Tweede Vaticaans Concilie verdween dit ambt in de meeste parochies. Slechts op weinige plaatsen bleef een kerkbaljuw tot op heden actief. In het kerkje van het openluchtmuseum te Bokrijk kan men een nagespeelde „donderpreek” van de pastoor beluisteren, vergezeld door een „suisse”.
Nadat de functie van kerkbaljuw of suisse decennialang niet meer bestond, is er sinds 2022 weer een kerkbaljuw actief in Aarschot en Meerbeke. Vroeger kon hij pratende mensen aan de deur zetten, maar nu is het enkel nog een ceremoniële functie.[2]
In Nederland bestond ook een College van Eerbied in Gods huis, waarvan de leden een vergelijkbare functie vervulden als de suisses. Kerkwachten hebben ook in sommige protestantse gemeenten hun intrede gedaan.[3]
Kledij
- Wit hemd met opstaande boord en zwarte vlinderdas.
- Laag uitgesneden ondervest.
- Lange donkerblauwe jas afgeboord met goudgalon.
- Donkerblauwe broek en zwarte schoenen.
- Steekhoed met pluim en witte handschoenen
- Over de rechterschouder een purperen bandelier met als tekst:
- ofwel: KERKPOLITIE (eerste periode)
- ofwel: EERBIED IN GODS HUIS
- Als teken van gezag droeg hij op sommige plaatsen een „pieke” of hellebaard en een staf.
Links
|
Zoek kerkbaljuw op in het WikiWoordenboek. |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Ecclesiastical guards op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
Pierre J.H. Ubachs en Ingrid M.H. Evers (2005): Historische Encyclopedie Maastricht', p. 447: 'roededragers' en p. 521: suisse. Walburg Pers, Zutphen / RHCL, Maastricht. ISBN 90-5730-399-X
- Na middernachtmis keert nu ook een andere traditie terug in deze kerk: “Het brengt een extra aangename sfeer in vieringen”. www.nieuwsblad.be (24 januari 2022) Gearchiveerd van het origineel op 27 juli 2024 (gehele artikel)
- 'Suisse' Frans gaat na 56 jaar op rust. Het Nieuwsblad (5 april 2013) Gearchiveerd van het origineel op 2022 02 08 Geraadpleegd op 2021-07-16
- Moorsel blijft enige Oost-Vlaamse gemeente met kerkbaljuw. Wilfried is de nieuwe ‘suisse’ A www.nieuwsblad.be (29 juni 2013)
- Kerkbaljuw Roger (89) zet zich al 75 jaar (!) in voor de kerk en dat verdient iets speciaals www.nieuwsblad.be (4 juli 2019) A 27 juli 2024 (gehele artikel)
- De Basiliek van Onze Lieve Vrouw Maastricht heeft een zogenaamde “suisse”.
- º Heemkring Liedekerke 2013, Suisse, Kerkbaljuw of Hondenslager A
- º Koenraad Cautaerts, Koen uit Roosdaal is geboren voor de job van kerkbaljuw: "Familietraditie voortzetten" (2 feb 2022) A A
- º Verpleegkundedocent en kerkbeveiliger. Reformatorisch Dagblad (11 februari 2021) Gearchiveerd van het origineel op 2021 07 16 Gearchiveerd, 27 juli 2024 (gehele artikel)
