Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Melchior Hofmann: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Melchior Hofmann''' (Schwäbisch Hall, Duitsland, ca. 1500 – Straatsburg, Elzas, eind 1543) was een vroege reformatorische lekenprediker, later doperse leider; hij was de auteur van apocalyptische traktaten en Bijbelcommentaren. | '''Melchior Hofmann''' ([[Schwäbisch Hall]], Duitsland, ca. 1500 – [[Straatsburg]], [[Elzas]], eind 1543) was een vroege reformatorische lekenprediker, later doperse leider; hij was de auteur van apocalyptische traktaten en Bijbelcommentaren. | ||
==Leven== | ==Leven== | ||
Melchior Hoffman uit Schwäbisch Hall, bontwerker van beroep, las de [[Bijbel]], de mystieke werken van [[Johannes Tauler|Tauler]] en de geschriften van [[Maarten Luther|Luther]] | Melchior Hoffman uit Schwäbisch Hall, bontwerker van beroep, las de [[Bijbel]], de mystieke werken van [[Johannes Tauler|Tauler]] en de geschriften van [[Maarten Luther|Luther]]. | ||
Vanaf 1527 namen zijn preken in | In 1523 – 1526 was hij in [[Lijfland]], waar hij probeerde een antiklerikale reformatie te promoten in de geest van [[Andreas Karlstadt]]. Hij verdedigde de geschriften van Luther in [[Wolmar]], maar zijn voorspelling van het einde van de wereld in 1533 leidde tot conflicten met de [[Duitse Orde]]. Hij werd opgesloten en uitgewezen uit Wolmar. In [[Dorpat]] (het hedendaagse [[Tarfu]], Estland) predikte hij tegen het gebruik van beelden bij de aanbidding, wat op 10 januari 1525 leidde tot een [[beeldenstorm]] waarbij de menigte zijn arrestatie verhinderde. Men wenste dat hij een aanbevelingsbrief als predikant zou kunnen voorleggen. De schriftelijke goedkeuring van de lutherse [[Sylvester Tegetmeier|Tegetmeier]] was niet voldoende. Hij reisde daarom naar [[Wittenberg]], om een aanbeveling van Luther zelf te halen. Vanaf 1527 namen zijn preken in [[Wittenberg]] over hoofdstuk 12 van het boek [[Daniël (boek)|Daniël]] een apocalyptische wending. Hij slaagde erin Luthers vertrouwen te winnen en verkreeg van hem een schriftelijke aanbeveling. Hiermee keerde hij terug naar Dorpat, maar omdat hij vasthield aan apocalyptische thema’s, verwierpen de lutheranen hem. Door een pamflet van Tegetmeier zag hij zich genoodzaakt, de stad te verlaten. <!----Hij raakte hierdoor ook in conflict met de lutherse geestelijken en magistraten van Dorpat, [[Riga]] en [[Reval]] (het huidige [[Tallinn]]). Dit leidde tot zijn verbanning.---> Hij trok naar [[Stockholm]]. Daar trouwde hij en schreef drie boeken om zijn visie uiteen te zetten dat het einde zou komen in 1533. De Zweedse koning [[Gustav I Wasa]] gaf in 1526 een verordening uit die het preken voor het gewone volk verbood. Mogelijk was dit een reden waarom Hofmann zich in de winter van 1526/1527 richting [[Lübeck]] trok. Ook daar kwam het tot onrusten. Bijgevolg trok Hofmann met vrouw en kind naar Holstein, dat toen een deel was van Denemarken. | ||
De Deense koning [[Frederik I van Denemarken|Frederik I]] verwachtte een kerkpolitiek voordeel van Hoffmans agitatie en benoemde hem tot diaken aan de Nikolaikerk in [[Kiel (Duitsland)|Kiel]] | |||
De Deense koning [[Frederik I van Denemarken|Frederik I]] verwachtte een kerkpolitiek voordeel van Hoffmans agitatie en benoemde hem tot diaken aan de Nikolaikerk in [[Kiel (Duitsland)|Kiel]] (1527). Hoffman stichtte de eerste drukkerij in Kiel, waar hij zijn [[apocalypticisme]] verdedigde in het dispuut met de lutheraan [[Nikolaus von Amsdorff]] en in de strijd tegen de lutherse leer van de werkelijke tegenwoordigheid in het [[Avondmaal]]. Tijdens het Dispuut van [[Flensburg]] (april 1529) werd zijn zienswijze over de [[sacrament]]en veroordeeld door [[Johannes Bugenhagen]], waarop de Deense koning hem het land uitzette. | |||
Hoffman verhuisde met Karlstadt naar de [[sacramentariërs]] in Oost-Friesland en vervolgens naar Straatsburg, waar de hervormers zijn apocalyptische en allegorische opvattingen verwierpen. Hofmann keerde zich daarom af van de ’traditionele’ Reformatie. In deze periode werd hij beïnvloed door de [[wederdopers]] onder leiding van [[Hans Denck]] en door de ’profeten van Straatsburg’. Onder hun invloed begon hij verheven te spreken over het ’innerlijke woord’, over de vrije wil en over de [[genade]] die alle mensen ten deel valt. Hij begon ook onderscheid te maken tussen twee soorten rechtvaardiging: het uitwissen van de erfzonde door de verlossende dood van Christus en de rechtvaardiging door de heilige Geest, waardoor volmaaktheid bereikt kan worden. Hij predikte de visie dat Christus zou weerkomen in het jaar 1533 en dat Straatsburg zou worden ingericht als het Nieuwe Jeruzalem. | Hoffman verhuisde met Karlstadt naar de [[sacramentariërs]] in Oost-Friesland en vervolgens naar Straatsburg, waar de hervormers zijn apocalyptische en allegorische opvattingen verwierpen. Hofmann keerde zich daarom af van de ’traditionele’ Reformatie. In deze periode werd hij beïnvloed door de [[wederdopers]] onder leiding van [[Hans Denck]] en door de ’profeten van Straatsburg’. Onder hun invloed begon hij verheven te spreken over het ’innerlijke woord’, over de vrije wil en over de [[genade]] die alle mensen ten deel valt. Hij begon ook onderscheid te maken tussen twee soorten rechtvaardiging: het uitwissen van de erfzonde door de verlossende dood van Christus en de rechtvaardiging door de heilige Geest, waardoor volmaaktheid bereikt kan worden. Hij predikte de visie dat Christus zou weerkomen in het jaar 1533 en dat Straatsburg zou worden ingericht als het Nieuwe Jeruzalem. | ||
Versie van 3 aug 2023 00:13
Melchior Hofmann (Schwäbisch Hall, Duitsland, ca. 1500 – Straatsburg, Elzas, eind 1543) was een vroege reformatorische lekenprediker, later doperse leider; hij was de auteur van apocalyptische traktaten en Bijbelcommentaren.
Leven
Melchior Hoffman uit Schwäbisch Hall, bontwerker van beroep, las de Bijbel, de mystieke werken van Tauler en de geschriften van Luther.
In 1523 – 1526 was hij in Lijfland, waar hij probeerde een antiklerikale reformatie te promoten in de geest van Andreas Karlstadt. Hij verdedigde de geschriften van Luther in Wolmar, maar zijn voorspelling van het einde van de wereld in 1533 leidde tot conflicten met de Duitse Orde. Hij werd opgesloten en uitgewezen uit Wolmar. In Dorpat (het hedendaagse Tarfu, Estland) predikte hij tegen het gebruik van beelden bij de aanbidding, wat op 10 januari 1525 leidde tot een beeldenstorm waarbij de menigte zijn arrestatie verhinderde. Men wenste dat hij een aanbevelingsbrief als predikant zou kunnen voorleggen. De schriftelijke goedkeuring van de lutherse Tegetmeier was niet voldoende. Hij reisde daarom naar Wittenberg, om een aanbeveling van Luther zelf te halen. Vanaf 1527 namen zijn preken in Wittenberg over hoofdstuk 12 van het boek Daniël een apocalyptische wending. Hij slaagde erin Luthers vertrouwen te winnen en verkreeg van hem een schriftelijke aanbeveling. Hiermee keerde hij terug naar Dorpat, maar omdat hij vasthield aan apocalyptische thema’s, verwierpen de lutheranen hem. Door een pamflet van Tegetmeier zag hij zich genoodzaakt, de stad te verlaten. Hij trok naar Stockholm. Daar trouwde hij en schreef drie boeken om zijn visie uiteen te zetten dat het einde zou komen in 1533. De Zweedse koning Gustav I Wasa gaf in 1526 een verordening uit die het preken voor het gewone volk verbood. Mogelijk was dit een reden waarom Hofmann zich in de winter van 1526/1527 richting Lübeck trok. Ook daar kwam het tot onrusten. Bijgevolg trok Hofmann met vrouw en kind naar Holstein, dat toen een deel was van Denemarken.
De Deense koning Frederik I verwachtte een kerkpolitiek voordeel van Hoffmans agitatie en benoemde hem tot diaken aan de Nikolaikerk in Kiel (1527). Hoffman stichtte de eerste drukkerij in Kiel, waar hij zijn apocalypticisme verdedigde in het dispuut met de lutheraan Nikolaus von Amsdorff en in de strijd tegen de lutherse leer van de werkelijke tegenwoordigheid in het Avondmaal. Tijdens het Dispuut van Flensburg (april 1529) werd zijn zienswijze over de sacramenten veroordeeld door Johannes Bugenhagen, waarop de Deense koning hem het land uitzette.
Hoffman verhuisde met Karlstadt naar de sacramentariërs in Oost-Friesland en vervolgens naar Straatsburg, waar de hervormers zijn apocalyptische en allegorische opvattingen verwierpen. Hofmann keerde zich daarom af van de ’traditionele’ Reformatie. In deze periode werd hij beïnvloed door de wederdopers onder leiding van Hans Denck en door de ’profeten van Straatsburg’. Onder hun invloed begon hij verheven te spreken over het ’innerlijke woord’, over de vrije wil en over de genade die alle mensen ten deel valt. Hij begon ook onderscheid te maken tussen twee soorten rechtvaardiging: het uitwissen van de erfzonde door de verlossende dood van Christus en de rechtvaardiging door de heilige Geest, waardoor volmaaktheid bereikt kan worden. Hij predikte de visie dat Christus zou weerkomen in het jaar 1533 en dat Straatsburg zou worden ingericht als het Nieuwe Jeruzalem.
Hofmann had er een grote invloed op de verspreiding van het anabaptisme in Münster, waar een aantal van zijn Nederlandse volgelingen in 1533 het stadsbestuur in eigen handen nam. Dit leidde er uiteindelijk tot de vernietiging van de wederdopersbeweging in Münster door de plaatselijke markgraaf en bisschop Franz von Waldeck.
Toen hij in 1530 door de Nederlanden en naar Emden reisde, vond hij heel wat bekeerlingen. Zij kwamen bekend te staan als melchiorieten. Onder hen verspreidde zich de zienswijze dat Hofmann als de nieuwe Elia was. In 1533 keerde hij terug naar Straatsburg. Omdat hij leren verspreidde die afweken van wat vele wederdopers geloofden, werd er in juni 1533 een synode bijeengeroepen. Hofmann werd hierop veroordeeld en zijn arrestatie werd bevolen. Hij overleed in de gevangenis. Groepen van melchiorieten bestonden nog een tijdje op het Europese vasteland en in Engeland, tot zij opgingen in de ruimere wederdopersbeweging.
Weblinks
- Willem Izaak Leendertz, Melchior Hofmann, Haarlem, De Erven F. Bohn, 1883, op DBNL: https://www.dbnl.org/tekst/leen018melc01_01/index.php
- Jan Pieter de Bie en Jakob Loosjes, Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4. Martinus Nijhoff, ’s-Gravenhage, 1931. op DBNL
- McClintock and Strong, Biblical Cyclopedia, Hoffman (or Hofmann) Melchior
- Hoffman, Melchior (ca. 1495-1544?) in: Global Anabaptist Mennonite Encyclopedia Online
Q62535 (reasonator)