Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gebruiker:O/ Permacultuur: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Permacultuur&oldid=12645036 6 jun 2008) |
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Permacultuur&oldid=27054537 31 aug 2011 Tom Meijer) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[ | [[Bestand:Lehmverputztes Strohballenhaus.jpg|thumb|240px|Huis gebouwd met strobalen in Nederland]] | ||
Het doel van '''permacultuur''' is | Het doel van '''permacultuur''' is duurzame opbrengst van [[ecosysteem]]producten en -diensten voor mensen-gemeenschappen door bewust ontwerp van de omgeving. Permacultuur is daarmee een technologie: toepassing van [[wetenschap]]pelijke wetmatigheden met een specifiek nut voor de mens. | ||
==Wat is | == Wat is permacultuur? == | ||
Permacultuur is een vertaling van het Engelse woord 'permaculture'. Permaculture is een samengesteld begrip van Permanent Agriculture | Permacultuur is een vertaling van het Engelse woord 'permaculture'<ref>geïntroduceerd door Fransje de Waard in haar boek Tuinen van Overvloed</ref>. Permaculture is een samengesteld begrip van de Latijnse woorden ''permanens'' (volhardend) en ''cultura'' (huishouden). Soms uitgelegd als een samentrekking van de Engelse woorden Permanent Agriculture of Permanent Culture. Het begrip is in de [[1970-1979|jaren '70]] aan de universiteit van [[Tasmanië]] (Australië) ontwikkeld door [[Bill Mollison]] en [[David Holmgren]]. De bedenkers hebben permacultuur ontwikkeld om oplossingen te vinden voor een groot aantal problemen die de industriële [[monocultuur]] [[landbouw]] met zich meebrengt. In Australië namen [[verwoestijning]] en [[erosie|bodemerosie]] schrikbarende vorm aan. Daarnaast waren problemen als de vervuiling van het [[grondwater]] door [[kunstmest]]gebruik, te veel [[chemisch bestrijdingsmiddel|bestrijdingsmiddelen]] en op grote schaal voorkomende ziekten in monocultuurproducten wereldwijd een groot probleem. | ||
Permacultuur heeft voor deze problemen | Permacultuur heeft voor deze problemen oplossingsmethodes gevonden door natuurlijke ecosystemen en traditionele kleinschalige voedselproductiesystemen te bestuderen. Aan de hand van de resultaten werd een [[methodologie]] ontworpen die functies vervult voor de mens, bijv. [[voedselvoorziening]], met de veerkracht van een natuurlijk ecosysteem. Het resultaat kan men een "ontworpen ecosysteem" noemen. Permacultuur onderscheidt zich van [[Biologische landbouw en voeding|biologische landbouw]], die zich ook baseert op [[ecologie]], o.a. door het nadrukkelijk gebruikmaken van [[vaste plant|meerjarige plant]]en ([[climax vegetatie]]) en het ontbreken van [[wisselteelt]] en jaarlijkse grondbewerkingen ('no-till' landbouw - [[Masanobu Fukuoka]]). Permacultuur heeft als ontwerpmethodologie een breder toepassingsgebied dan alleen voedselproductie. In de praktijk is permacultuur meestal gericht op kleinschalige [[zelfvoorzienende landbouw]], terwijl [[biologische landbouw]] meer commercieel productiegericht is, en in dit opzicht tussen permacultuur en chemisch-industriële landbouw instaat. | ||
== | ==Ethische principes== | ||
Permacultuur gaat uit van drie ethische principes: | |||
# Vertroetel de Aarde (zorg voor de aarde/bodem) | |||
# Koester de mensen (zorg voor de mensen) | |||
# Deel de weelde (eerlijk delen) | |||
==Ontwerpprincipes== | |||
Verschillende permaculturisten hebben hun eigen permacultuur ontwerpprincipes gepubliceerd. | |||
==Mulchen als voorbeeld | David Holmgren noemt er twaalf <ref>David Holmgren, Permaculture: Principles & Pathways Beyond Sustainability, 2002, ISBN 9780646418445</ref>, waaronder: "Observeer en reageer", "Gebruik en waardeer hernieuwbare grondstoffen en diensten" en "Gebruik de randen en waardeer het marginale". | ||
Een ander typisch permacultuur- | |||
Fundamenteel in permacultuur zijn naast de 3 [[ethiek|ethische principes]], [[systeemdenken]] en patronen. | |||
==Systeemdenken== | |||
Systeemdenken komt uit de systeemecologie, een methode om complexe [[biologie|biologische]] systemen (ecosystemen) te doorgronden. Het ecosysteem wordt hierbij beschouwd als een [[zwarte doos]] met invoer, uitvoer en [[terugkoppeling]]. Door invoer te veranderen en te kijken wat dat voor effect heeft op de uitvoer, kan een [[model (wetenschap)|model]] gebouwd worden van hoe het ecosysteem werkt. Het is mogelijk naar believen in te zoomen op een systeem, dat een collectie van kleinere systemen is. Systemen kunnen met elkaar verbonden worden tot weer grotere systemen. | |||
==Patronen== | |||
Patronen ontstaan onvermijdelijk op het grensvlak van twee [[Medium (biologie)|media]] en kunnen zich in de loop van de tijd op complexe (regelmatig maar niet per se voorspelbaar) wijze ontwikkelen. In permacultuur kunnen patronen in tijd -zoals [[Successie (ecologie)|successie]]- en patronen in ruimte -zoals zones van gebruik, [[combinatieteelt]] (waarbij planten en dieren elkaar kunnen ondersteunen of hinderen) onderscheiden worden. | |||
== Hoe werkt het? == | |||
[[Bestand:Enten und Gänse als Gartenhelfer.jpg|thumb|240px|Plant en dier]] | |||
Een permacultuurontwerp begint met het nauwkeurig waarnemen en in kaart brengen van een locatie en de gebruikers ervan. Zo kennen we 'sectoranalyse' waarin [[abiotische factor]]en als zon (en schaduw), wind en [[neerslag (atmosfeer)|neerslag]] worden onderzocht. Ook andere stromen van energie, mensen en materiaal worden in een sectoranalyse meegenomen. De 'zoneanalyse' geeft de tijd en energie weer die door de gebruikers wordt besteed op bepaalde afstand van het centrum van bewoning (huis). Patronen in bodem, vegetatie, [[Populatie (biologie)|dierenpopulaties]], [[Cyclus|cyclische ontwikkelingen]] en dergelijke worden in kaart gebracht. Door slimme plaatsing van elementen, het vervullen van essentiële functies door meerdere elementen en het gebruiken van elementen met meerdere functies ([[biodiversiteit]]) wordt een ontwerp met optimale opbrengst en veerkracht gemaakt. [[Educatie]] van gebruikers is een essentieel onderdeel van een goed permacultuurontwerp. | |||
In landen als Nederland is het belangrijk om het permacultuurontwerp zo te maken dat er veel zon wordt ingevangen en dat sterke winden worden omgeleid. In droge landen worden de ontwerpen vooral gemaakt voor optimale wateropvang en -behoud. In [[Jordanië]] vlakbij de [[Dode Zee]] is men bezig een stuk woestijn te vergroenen met behulp van een goed ontworpen permacultuursysteem.<ref>Dit kan worden bekeken in de korte film "Greening the Desert", op de site http://www.permaculture.org.au/. Dit project is ondertussen afgebroken omdat het gedrag van de gebruikers niet veranderde. Zie film "Greening the Desert II".</ref> | |||
== Mulchen als voorbeeld == | |||
Een ander typisch permacultuur-gebruik is [[mulch]]en door het bedekken van de zwarte grond met [[organische stof|organisch materiaal]]. Door de grond te bedekken met materiaal als bladeren, stro, dode plantenresten, zaagsel, etc. kan er geen licht bij de grond komen waardoor onkruid minder snel ontspruit en minder snel groeit. Daarnaast houdt het dode organische materiaal goed vocht vast waardoor de bodem minder snel uitdroogt als de zon fel schijnt. In de winter beschermt deze laag de wortels tegen vorstschade. Bovendien beginnen [[micro-organisme]]n het dode organische materiaal te verteren en wordt dit omgezet in voedingstoffen voor de plant waar het omheen ligt. Mulchen heeft dus vele voordelen en het scheelt ook nog eens veel [[schoffel]]werk. | |||
==Permacultuur in Nederland== | |||
In 1982 nodigde [[Sietz Leeflang]] van [[De Twaalf Ambachten]] Bill Mollison uit voor een reeks [[lezing]]en en [[workshop]]s over permacultuur in Nederland. Samen ontwierpen ze een spiraaltuin op het terrein van De Twaalf Ambachten. In de jaren '90 hielden pioniers als Fransje de Waard, Peter Peels, Marleen Kapteijn zich bezig met permacultuur. Fransje de Waard en Leo Bakx startten in 2000 een website voor "Permacultuur in Nederland en Vlaanderen" met regelmatige bijdragen van o.a. Hans Carlier en Peter Bauwens. Rond 2003 begon Douwe Beerda met zijn website "Permacultuur Nederland" en ontstond de Permacultuurschool Nederland van Taco Blom en Ishi Crosby. Onder invloed van [[Transition Towns]], [[klimaatverandering]], economisch/financiële en grondstoffencrisis is er een zeer divers landschap aan professionele permaculturisten ontstaan. | |||
== Referenties == | == Referenties == | ||
*Tuinen van Overvloed. Permacultuur als duurzame inspiratie voor de leefomgeving, Fransje de Waard, 1996, het Spectrum, Utrecht, ISBN | * Tuinen van Overvloed. Permacultuur als duurzame inspiratie voor de leefomgeving, Fransje de Waard, 1996, het Spectrum, Utrecht, ISBN 90-274-4755-1 | ||
*De natuur van het tuinieren. Door symbiotisch tuinieren naar een synergetisch duurzame ontwikkeling.'' Ed Groeneweeghe, 2000, Lannoo, Tielt, ISBN | * De natuur van het tuinieren. Door symbiotisch tuinieren naar een synergetisch duurzame ontwikkeling.'' Ed Groeneweeghe, 2000, Lannoo, Tielt, ISBN 90-209-3830-4 | ||
* David Holmgren, Permaculture: Principles & Pathways Beyond Sustainability, 2002, ISBN 978-0-646-41844-5 | |||
== Zie ook == | == Zie ook == | ||
*[[Tikopia]] | * [[Tikopia]] | ||
== Externe links == | == Externe links == | ||
*[http://www.permacultuur.be Belgische Permacultuur site] | * [http://permacultuurnetwerk.org/ PermacultuurNetwerk voor Nederland en Vlaanderen] | ||
*[http://www.permacultuurnederland.org/ Informatieve website over permacultuur met cursus] | * [http://www.permacultuur.be Belgische Permacultuur site] | ||
*[http://www.permacultuur.eu/ Nederlandse permacultuursite] | * [http://www.permacultuurnederland.org/ Informatieve website over permacultuur met cursus] | ||
*[http://www.permaculture.org.uk/intgroups.asp Lijst met permacultuur projecten uit alle landen] | * [http://www.permacultuur.eu/ Nederlandse permacultuursite] | ||
* [http://www.permaculture.org.uk/intgroups.asp Lijst met permacultuur projecten uit alle landen] | |||
* [http://www.transitiontownrotterdam.nl/wiki/Projecten_permacultuur Scripties permacultuur] | |||
{{bron|1= | |||
{{references}} | |||
}} | |||
[[Categorie: | [[Categorie:Duurzame energie]] | ||
[[Categorie: | [[Categorie:Landbouw]] | ||
[[Categorie: | [[Categorie:Tuinbouw]] | ||
[[Categorie:Duurzaamheid]] | [[Categorie:Duurzaamheid]] | ||
Versie van 13 jul 2022 12:36
Het doel van permacultuur is duurzame opbrengst van ecosysteemproducten en -diensten voor mensen-gemeenschappen door bewust ontwerp van de omgeving. Permacultuur is daarmee een technologie: toepassing van wetenschappelijke wetmatigheden met een specifiek nut voor de mens.
Wat is permacultuur?
Permacultuur is een vertaling van het Engelse woord 'permaculture'[1]. Permaculture is een samengesteld begrip van de Latijnse woorden permanens (volhardend) en cultura (huishouden). Soms uitgelegd als een samentrekking van de Engelse woorden Permanent Agriculture of Permanent Culture. Het begrip is in de jaren '70 aan de universiteit van Tasmanië (Australië) ontwikkeld door Bill Mollison en David Holmgren. De bedenkers hebben permacultuur ontwikkeld om oplossingen te vinden voor een groot aantal problemen die de industriële monocultuur landbouw met zich meebrengt. In Australië namen verwoestijning en bodemerosie schrikbarende vorm aan. Daarnaast waren problemen als de vervuiling van het grondwater door kunstmestgebruik, te veel bestrijdingsmiddelen en op grote schaal voorkomende ziekten in monocultuurproducten wereldwijd een groot probleem.
Permacultuur heeft voor deze problemen oplossingsmethodes gevonden door natuurlijke ecosystemen en traditionele kleinschalige voedselproductiesystemen te bestuderen. Aan de hand van de resultaten werd een methodologie ontworpen die functies vervult voor de mens, bijv. voedselvoorziening, met de veerkracht van een natuurlijk ecosysteem. Het resultaat kan men een "ontworpen ecosysteem" noemen. Permacultuur onderscheidt zich van biologische landbouw, die zich ook baseert op ecologie, o.a. door het nadrukkelijk gebruikmaken van meerjarige planten (climax vegetatie) en het ontbreken van wisselteelt en jaarlijkse grondbewerkingen ('no-till' landbouw - Masanobu Fukuoka). Permacultuur heeft als ontwerpmethodologie een breder toepassingsgebied dan alleen voedselproductie. In de praktijk is permacultuur meestal gericht op kleinschalige zelfvoorzienende landbouw, terwijl biologische landbouw meer commercieel productiegericht is, en in dit opzicht tussen permacultuur en chemisch-industriële landbouw instaat.
Ethische principes
Permacultuur gaat uit van drie ethische principes:
- Vertroetel de Aarde (zorg voor de aarde/bodem)
- Koester de mensen (zorg voor de mensen)
- Deel de weelde (eerlijk delen)
Ontwerpprincipes
Verschillende permaculturisten hebben hun eigen permacultuur ontwerpprincipes gepubliceerd. David Holmgren noemt er twaalf [2], waaronder: "Observeer en reageer", "Gebruik en waardeer hernieuwbare grondstoffen en diensten" en "Gebruik de randen en waardeer het marginale".
Fundamenteel in permacultuur zijn naast de 3 ethische principes, systeemdenken en patronen.
Systeemdenken
Systeemdenken komt uit de systeemecologie, een methode om complexe biologische systemen (ecosystemen) te doorgronden. Het ecosysteem wordt hierbij beschouwd als een zwarte doos met invoer, uitvoer en terugkoppeling. Door invoer te veranderen en te kijken wat dat voor effect heeft op de uitvoer, kan een model gebouwd worden van hoe het ecosysteem werkt. Het is mogelijk naar believen in te zoomen op een systeem, dat een collectie van kleinere systemen is. Systemen kunnen met elkaar verbonden worden tot weer grotere systemen.
Patronen
Patronen ontstaan onvermijdelijk op het grensvlak van twee media en kunnen zich in de loop van de tijd op complexe (regelmatig maar niet per se voorspelbaar) wijze ontwikkelen. In permacultuur kunnen patronen in tijd -zoals successie- en patronen in ruimte -zoals zones van gebruik, combinatieteelt (waarbij planten en dieren elkaar kunnen ondersteunen of hinderen) onderscheiden worden.
Hoe werkt het?
Een permacultuurontwerp begint met het nauwkeurig waarnemen en in kaart brengen van een locatie en de gebruikers ervan. Zo kennen we 'sectoranalyse' waarin abiotische factoren als zon (en schaduw), wind en neerslag worden onderzocht. Ook andere stromen van energie, mensen en materiaal worden in een sectoranalyse meegenomen. De 'zoneanalyse' geeft de tijd en energie weer die door de gebruikers wordt besteed op bepaalde afstand van het centrum van bewoning (huis). Patronen in bodem, vegetatie, dierenpopulaties, cyclische ontwikkelingen en dergelijke worden in kaart gebracht. Door slimme plaatsing van elementen, het vervullen van essentiële functies door meerdere elementen en het gebruiken van elementen met meerdere functies (biodiversiteit) wordt een ontwerp met optimale opbrengst en veerkracht gemaakt. Educatie van gebruikers is een essentieel onderdeel van een goed permacultuurontwerp. In landen als Nederland is het belangrijk om het permacultuurontwerp zo te maken dat er veel zon wordt ingevangen en dat sterke winden worden omgeleid. In droge landen worden de ontwerpen vooral gemaakt voor optimale wateropvang en -behoud. In Jordanië vlakbij de Dode Zee is men bezig een stuk woestijn te vergroenen met behulp van een goed ontworpen permacultuursysteem.[3]
Mulchen als voorbeeld
Een ander typisch permacultuur-gebruik is mulchen door het bedekken van de zwarte grond met organisch materiaal. Door de grond te bedekken met materiaal als bladeren, stro, dode plantenresten, zaagsel, etc. kan er geen licht bij de grond komen waardoor onkruid minder snel ontspruit en minder snel groeit. Daarnaast houdt het dode organische materiaal goed vocht vast waardoor de bodem minder snel uitdroogt als de zon fel schijnt. In de winter beschermt deze laag de wortels tegen vorstschade. Bovendien beginnen micro-organismen het dode organische materiaal te verteren en wordt dit omgezet in voedingstoffen voor de plant waar het omheen ligt. Mulchen heeft dus vele voordelen en het scheelt ook nog eens veel schoffelwerk.
Permacultuur in Nederland
In 1982 nodigde Sietz Leeflang van De Twaalf Ambachten Bill Mollison uit voor een reeks lezingen en workshops over permacultuur in Nederland. Samen ontwierpen ze een spiraaltuin op het terrein van De Twaalf Ambachten. In de jaren '90 hielden pioniers als Fransje de Waard, Peter Peels, Marleen Kapteijn zich bezig met permacultuur. Fransje de Waard en Leo Bakx startten in 2000 een website voor "Permacultuur in Nederland en Vlaanderen" met regelmatige bijdragen van o.a. Hans Carlier en Peter Bauwens. Rond 2003 begon Douwe Beerda met zijn website "Permacultuur Nederland" en ontstond de Permacultuurschool Nederland van Taco Blom en Ishi Crosby. Onder invloed van Transition Towns, klimaatverandering, economisch/financiële en grondstoffencrisis is er een zeer divers landschap aan professionele permaculturisten ontstaan.
Referenties
- Tuinen van Overvloed. Permacultuur als duurzame inspiratie voor de leefomgeving, Fransje de Waard, 1996, het Spectrum, Utrecht, ISBN 90-274-4755-1
- De natuur van het tuinieren. Door symbiotisch tuinieren naar een synergetisch duurzame ontwikkeling. Ed Groeneweeghe, 2000, Lannoo, Tielt, ISBN 90-209-3830-4
- David Holmgren, Permaculture: Principles & Pathways Beyond Sustainability, 2002, ISBN 978-0-646-41844-5
Zie ook
Externe links
- PermacultuurNetwerk voor Nederland en Vlaanderen
- Belgische Permacultuur site
- Informatieve website over permacultuur met cursus
- Nederlandse permacultuursite
- Lijst met permacultuur projecten uit alle landen
- Scripties permacultuur
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º geïntroduceerd door Fransje de Waard in haar boek Tuinen van Overvloed
- º David Holmgren, Permaculture: Principles & Pathways Beyond Sustainability, 2002, ISBN 9780646418445
- º Dit kan worden bekeken in de korte film "Greening the Desert", op de site http://www.permaculture.org.au/. Dit project is ondertussen afgebroken omdat het gedrag van de gebruikers niet veranderde. Zie film "Greening the Desert II".