Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Songket: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Songket&oldid=59511617 16 jul 2021 Martijn 2 aug 2004)
 
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Songket&oldid=59975599 25 sep 2021 Eiskrahablo)
Regel 1: Regel 1:
[[Bestand:KITLV - 10843 - Kurkdjian - Soerabaja - Female Lancé weaver from Silungkang on Sumatra's west coast at the pasar malam in Surabaya - 1905-1906.tif|thumb|Weefster op Sumatra's Westkust]]
[[Bestand:KITLV - 10843 - Kurkdjian - Soerabaja - Female Lancé weaver from Silungkang on Sumatra's west coast at the pasar malam in Surabaya - 1905-1906.tif|thumb|Weefster op Sumatra's Westkust]]
[[Bestand:Songket-weefster op Sumatra's Westkust KITLV 84856.tiff|thumb|Songket-weefsters op Sumatra's Westkust]]
[[Bestand:Songket-weefster op Sumatra's Westkust KITLV 84856.tiff|thumb|Songket-weefsters op Sumatra's Westkust]]
'''Songket''' is een [[brokaat]]techniek van de [[Minangkabau]] van [[West-Sumatra]], [[Indonesië]]. Op een ondergrond van [[katoen]] of [[zijde (textiel)|zijde]] worden reliëfpatronen van [[goud]]- of [[zilver]]draad aangebracht. De draden worden van papier met een dun laagje bladgoud of -zilver gemaakt, of (iets minder fijn) van [[vergulden|verguld]] of [[verzilveren|verzilverd]] koper- of bronsdraad. Vroeger waren deze draden afkomstig uit [[Chinese keizerrijk|China]].
'''''Songket''''' is een [[brokaat]]techniek die oorspronkelijk afkomstig is van het eiland Sumatra, Indonesië.<ref>{{cite book |last=Iskandar|first=Teuku|title=De Hikajat Atjéh|trans-title=Hikayat Aceh|language=nl|date=1958|location=Den Haag, Nederland|publisher=Martinus Nijhoff}}</ref><ref>{{cite book|last1=Rodgers|first1=Susan|last2=Summerfield|first2=Anne|last3=Summerfield|first3=John|title=Gold Cloths of Sumatra: Indonesia's Songkets from Ceremony to Commodity|language=en|date=2007|publisher=Iris and B. Gerald Cantor Art Gallery, College of the Holy Cross|location=Worcester, Massachusetts|isbn=978-9067183123 |url=https://books.google.com/books?id=pgu6c4qZMkYC&q=srivijaya&pg=PA47}}</ref><ref>{{cite book |last=Sturler|first=W.L. de|date=1843|title=Proeve eener beschrijving van het gebiied van Palembang|language=nl|location=Groningen, Belanda|publisher=J.Oomrens}}</ref><ref>{{cite book|last=Hoëvell|first=W.R. van|date=1843|title=Sjair Bidasari, een oorspronkelijk Maleische gedicht. Verhande-lingen van het Bataviaasch Genootschap|pages=1-421|volume=19|issue=2|language=nl}}</ref><ref>{{cite book |last1=Blume|first1=C.L.|last2=Deel|first2=Eerste|last3=Plates|first3=With|date=1848|title=De Indische Bij, Tijdschrift Ter Bevordering van de Kennis der Nederlandsche Volkplantingen en Derzelver Belangen|language=nl|location=Leiden, Nederland}}</ref><ref>{{cite book |last=Praetorius|first=C.F.G.|date=1843| title=Eenige Bijzonderheden Omtrent Palembang|language=nl|location=Leiden, Nederland}}</ref><ref>{{cite book |last=Sevenhoven|first=J.I. van|date=1823|title=Beschrijving van de Hoofdplaats van Palembang|language=nl|pages=41-126|volume=9}}</ref> Op een ondergrond van [[katoen]] of [[zijde (textiel)|zijde]] worden reliëfpatronen van [[goud]]- of [[zilver]]draad aangebracht. De draden worden van papier met een dun laagje bladgoud of -zilver gemaakt, of (iets minder fijn) van [[vergulden|verguld]] of [[verzilveren|verzilverd]] koper- of bronsdraad.


Songket-textiel werd tot het begin van de 20e eeuw op vier plaatsen geweven: Kota Badang, [[Padang Panjang]], [[Payakumbuh]] en Silungkang. Tegenwoordig worden de ceremoniële doeken in slechts enkele dorpen vervaardigd en één soort, de ''kain balapak'', alleen nog maar in Pandai Sikat (''Pandai Sikek'', in het [[Regentschap (Indonesië)|regentschap]] [[Tanah Datar (regentschap)|Tanah Datar]], bij Padang Panjang en twaalf kilometer zuidelijk van [[Bukittinggi]], zie ook [[Paderi-oorlogen]]).
Songket-textiel werd tot het begin van de 20e eeuw op vier plaatsen geweven: Kota Badang, [[Padang Panjang]], [[Payakumbuh]] en Silungkang. Tegenwoordig worden de ceremoniële doeken in slechts enkele dorpen vervaardigd en één soort, de ''kain balapak'', alleen nog maar in Pandai Sikat (''Pandai Sikek'', in het [[Regentschap (Indonesië)|regentschap]] [[Tanah Datar (regentschap)|Tanah Datar]], bij Padang Panjang en twaalf kilometer zuidelijk van [[Bukittinggi]], zie ook [[Padri-oorlogen]]).


Er schijnen meer dan honderd traditionele [[motief (patroon)|motieven]] bestaan te hebben, bestaande uit plant- en dierfiguren en geometrische patronen. De oorspronkelijke betekenissen van de motieven zijn verloren gegaan na de bekering tot de [[islam]] van de Minangkabau in de 15e eeuw.
Er schijnen meer dan honderd traditionele [[motief (patroon)|motieven]] bestaan te hebben, bestaande uit plant- en dierfiguren en geometrische patronen. De oorspronkelijke betekenissen van de motieven zijn verloren gegaan na de bekering tot de [[islam]] van de Minangkabau in de 15e eeuw.
In [[Indonesië]], worden vijf Songket-tradities erkend als Nationaal Immaterieel Cultureel Erfgoed door het Indonesisch Ministerie van Onderwijs en Cultuur.<ref>{{Cite web|title=Immateriële Cultureel Erfgoed, Bepaling|url=https://warisankultur.kemdikbud.go.id/?penetapan&&list&tab=1&vieww=per10&limitto&keywords=songket#|access-date=14 december 2020 |work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref> Het zijn Songket-tradities van [[Palembang]]<ref>{{Cite web|title=Songket Palembang |url=https://warisankultur.kemdikbud.go.id/?newdetail&detailTetap=9|access-date=14 december 2020| work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref> en [[Sambas (kabupaten)|Sambas]],<ref>{{Cite web|title=Songket Sambas|url=https://warisankultur .kemdikbud.go.id/?newdetail&detailTetap=36|access-date=2020-12-14|work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref> beide benoemd in 2013; [[Pandai Sikek]] Songket van [[West-Sumatra]],<ref>{{Cite web|title=Songket Pandai Sikek |url=https://warisankultur.kemdikbud.go.id/?newdetail&detailTetap= 92|access-date=14 december 2020|work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref> benoemd in 2014; Songket-traditie van [[Tabanan (regentschap)|Beratan]], [[Bali (eiland)|Bali]] benoemd in 2018;<ref>{{Cite web|title=Songket Beratan |url=https://warisankultur.kemdikbud.go.id/?newdetail&detailTetap =743|access-date=14 december 2020|work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref> en Silungkang Songket-traditie van [[West-Sumatra]], benoemd in 2019.<ref>{{Cite web|title=Songket Silungkang |url=https://warisankultur.kemdikbud.go.id/?newdetail&detailTetap=872|access-date=14 december 2020|work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref>
== Etymologie ==
[[File:KITLV - 10836 - Kurkdjian - Soerabaja - Female songket weaver from Surabaya at the pasar malam in Surabaya - 1905-1906.tif|thumb|300px|Songket-weefster op de avondmarkt [[Soerabaja]] jaar 1905-1906]]
Etymologisch komt de term "songket" van [[Samentrekking (grammatica)|samentrekking woord]] binnenin [[Palembang]] taal, namelijk {{lang|mui|"''songsong''"}} + {{lang|mui | "''teket''"}} wat respectievelijk "verheffen" en "borduurwerk" betekent, dit heeft betrekking op of verwijst naar de methode om Songket te weven zelf; dat wil zeggen, door een stuk geweven stof vast te haken en te nemen, en dan de gouddraad in te stoppen.<ref>{{cite journal |last1=<!---Not stated---> |first1=Mainur|date=2018 |title=''Bungo Pacik'' Motief op Palembang Songket Weven|language=id|url=https://media.neliti.com/media/publications/325756-motif-bungo-pacik-pada-tenunan-songket-p-b652f430.pdf|journal=Sitakara Jurnal Pendidikan Seni dan Budaya [Sitakara Tijdschrift voor kunst- en cultuureducatie]|access-date=25 April 2021}}</ref><ref>National Geographic Traveller Indonesia, Vol 1, No 6, 2009, Jakarta, Indonesia, page 63</ref>
[[File:Songket-weefster op Sumatra's Westkust KITLV 84856.tiff|thumb|300px|Songket-weefster op [[Sumatra]]'s Westkust jaar 1890]]
De termijn {{lang|mui|''songket''}} werd dan later aangenomen als "soengkit" of "sangkoet" in beide [[Indonesisch]] en [[Maleis]], wat "haken", "bijten" betekent of "uithollen".<ref>{{cite web |url=https://kbbi.kemdikbud.go.id/entri/menyungkit|title=Sungkit|lang=id|author=<!--Not stated--> |website=kbbi.kemdikbud.go.id |publisher= Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan [Agentschap voor Taalontwikkeling en Ontwikkeling, Ministerie van Onderwijs en Cultuur]|access-date=25 April 2021}}</ref><ref>{{cite web |url=https://kbbi.kemdikbud.go.id/entri/menyangkut|title=Sangkut|lang=id|author=<!--Not stated--> |website=kbbi.kemdikbud.go.id |publisher= Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan [Agentschap voor Taalontwikkeling en Ontwikkeling, Ministerie van Onderwijs en Cultuur]|access-date=25 April 2021}}</ref>
[[File:Siriah gadang songket.jpg|thumb|300px|Het weefproces om Songket van [[Minangkabau]] te maken met het patroon van ''{{lang|min|Siriah Gadang}}'' met behulp van een wever, het hele weefproces wordt handmatig met de hand gedaan]]
Bovendien, in een andere theorie, kan het woord ''songket'' ook komen van de term ''songka'', wat een typische hoofddeksels is [[Palembang]] waarvan wordt aangenomen dat het de eerste keer is dat de gewoonte wordt om met goud te weven draad begon.<ref>{{cite book |last1=Rogers |first1=Susan |last2=Summerfield |first2=Anne |last3=Summerfield |first3=John |title=Gold Cloths of Sumatra: Indonesia's Songkets from Ceremony to Commodity [Gouden doeken van Sumatra: Indonesische Songkets van ceremonie tot grondstof]|lang=en|date=2007 |publisher=Cantor Art Callery |location=Worcester, Massachusetts |isbn=978-9067183123 |url=https://books.google.com/books?id=pgu6c4qZMkYC&q=srivijaya&pg=PA47 |access-date=15 January 2012}}</ref>
[[File:Indonesia 2001 5000r r.jpg|thumb|300px|Songket-weefster op Pandai Sikek, [[West-Sumatra]] afgebeeld op de achterkant van 5000 [[Indonesische roepia]] uitgegeven in 1998-2005, de wever ook afgebeeld in [[Minangkabau]] outfit gemaakt van Songket]]
== Geschiedenis ==
Songket-weeftradities, historisch gezien ontstaan aan het hof van [[Srivijaya]] rijk,<ref>[http://beta.antaranews.com/berita/1279268106/the-ancient-sriwijaya-heritage-tampilkan-kemilau-songket-dan-adat-perkawinan-sumsel "The Ancient Sriwijaya Heritage" Featuring Glimpse of Songket in Traditional Southern Sumatra Wedding Ceremony]</ref><ref name="Sriwijaya Post">{{Cite news | author = Sriwijaya Post | title = Motif Abstrak Songket Palembang | url = http://palembang.tribunnews.com/2011/12/21/motif-abstrak-songket-palembang | publisher = Sriwijaya Post | access-date = 2012-01-16 | language = id }}</ref> een welvarend 7e tot 13e-eeuws maritiem handelsimperium gebaseerd op [[Sumatra]]. [[Palembang]] en [[Minangkabau]]-mensen Pandai Sikek-gebied zijn de beste en beroemdste songketproducenten in [[Indonesië]].
Op basis van archeologische gegevens kan worden vastgesteld dat songket al sinds de 9e eeuw bekend is bij de mensen van [[Zuid-Sumatra]], zoals te zien is in oude beelden, doekenmotieven van de plaats van het Bumiayu tempel-complex in Penukal Abab Lematang Ilir Regentschap, [[Zuid-Sumatra|Provincie Zuid-Sumatra]], [[Indonesië]].<ref name="Retno Purwanti, Sondang Martini Siregar">{{Cite news | author = Ministry of Education and Culture of Indonesia | title = Songket History based on Archaelogical evidences| url = https://siddhayatra.kemdikbud.go.id/index.php/siddhayatra/article/view/22| publisher = Ministry of Education and Culture of Indonesia | access-date = 26 January 2021 | language = id }}</ref>
Songket is een luxe textiel waarvoor een hoeveelheid echte bladgoud en gouddraad nodig was om met de hand te worden geweven tot prachtige stoffen. Historisch gezien bevinden de goudmijnen zich in het achterland van Sumatra; [[Jambi (provincie)|Jambi]] en Minangkabau hooglanden. Gouddraden werden gevonden begraven in de [[Srivijaya]]-ruïnes op [[Sumatra]], samen met ongepolijste robijnen en stukken goudplaat, er is duidelijk bewijs dat de lokale wevers al in de 7e eeuw tot het begin van de 8e eeuw gouddraad gebruikten.<ref name="Cantor Art Callery">{{cite book |last1=Rogers |first1=Susan |last2=Summerfield |first2=Anne |last3=Summerfield |first3=John |title=Gold Cloths of Sumatra: Indonesia's Songkets from Ceremony to Commodity |date=2007 |publisher=Cantor Art Callery |location=Worcester, Massachusetts |isbn=978-9067183123 |url=https://books.google.com/books?id=pgu6c4qZMkYC&q=srivijaya&pg=PA47 |access-date=15 January 2012}}</ref>
In het midden van de 16e eeuw bereikte de Songket-weeftraditie haar hoogtepunt als een van de typische lokale ambachten die oorspronkelijk bloeide binnen de [[Palembang]] mensen dynastie. De stof werd geweven en aanvankelijk gedragen door de plaatselijke adel, die is geërfd door de [[Srivijaya]] rijkstraditie, maar het gebruik ervan is later uitgebreid tot gewone mensen die het droegen op bruiloften en andere traditionele ceremonies.<ref>{{cite book|last=Heringa|first=R.|date=1994|title=Een schitterende geschiedenis|location=Haag, Nederland|publisher=Den Haag Museum}}</ref>
[[Palembang]] is een van de belangrijke handelscentra, vooral tijdens het [[Srivijaya]] rijkstijdperk die agressief een belangrijke rol speelt voor handelsactiviteiten in [[Zuidoost-Azië]].<ref>{{cite book |last=Heringa|first=R.|date=1994|title=Een schitterende geschiedenis|trans-title=A Wonderful History|language=Nederlands|locatie=Den Haag, Nederland|publisher=Den Haag Museum}}</ref> Een deel van de Songket-stof die in Palembang werd geproduceerd, werd geëxporteerd naar enkele aangrenzende regio's op het eiland [[Sumatra]] zelf,<ref>{{cite book |last=Anderson|first=John|date=1971 |title=Missie naar het Oosten Kust van Sumatra in 1823 |location=Kuala Lumpur, Maleisië |publisher=Oxford University Press}}</ref> en het Maleisisch schiereiland. De [[Terengganu]] en [[Kelantan]] van het Maleisische schiereiland (delen van het hedendaagse [[Maleisië]]) hebben geen stevige literatuurverslagen over de Songket-weeftraditie, maar op de een of andere manier beweerden de lokale wevers dat de Songket-traditie in de Maleise rechtbanken van het Sultanaat van Terengganu in de 16e eeuw en het Sultanaat van Kelantan in de 17e eeuw<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=AazYAAAAMAAJ&q=songket+pattani+malaysia|title=Songket|first=Grace Inpam|last=Selvanayagam|date=9 April 1990|publisher=Oxford University Press|isbn=9780195889284|access-date=9 April 2018|via=Google Books}}</ref> zijn afkomstig uit de [[Sumatra]]-regio's van [[Palembang]] en [[Jambi (provincie)|Jambi]].<ref name="Cantor Art Callery"/><ref>{{cite book|last=Heringa|first=R.|date=1994|title=Een schitterende geschiedenis|trans-title=A Wonderful History|language=Dutch|location=Hague, the Netherlands|publisher=The Hague Museum}}</ref>
Enkele van de oude historische [[literatuur]] die de songket beschrijven, zijn:
# Het pre-islamitische kroniek gedichtenboek van ''Syair Bidasari'' ("de Bidasari [[:en:Sha'ir|Sha'ir]]") van [[Palembang]] stad; er is een herhaalde zin van ''berkain songket tekat celari'' ("om songket te dragen, een zijden doek versierd met motieven met gouddraad").<ref>{{cite book |last=Hoëvell|first=W.R. van.|date=1843|title=Sjair Bidasari, een oorspronkelijk Maleische gedicht. Verhande-lingen van het Bataviaasch Genootschap}}</ref><ref>{{cite book |last=Fang|first=Liaw Yok|date=1982|title=Sejarah Kesusastraan Melayu Klasik [De geschiedenis van de klassieke Maleisische literatuur] |language=Maleis|location=Singapore|publisher=Nationale bibliotheek van Singapore}}</ref>
# Het 17e-eeuwse annalenboek van ''Hikayat Aceh'' ("de Atjéh Annalen"); beschrijft de Songket-doek versierd met het gouden [[Minangkabau]]-volk motief van ''pucuak rabuang''<!--Minangkabau taal--> ("de bamboespruiten").<ref>{{cite book |last=Iskandar |first=Teuku|title=De hikajat Atjéh|locatie=Den Haag, Nederland|publisher=Martinus Nijhoff}}</ref>
De [[Nederlanders]] historisch verslag gaven ook zo'n belangrijke informatie over de geschiedenis van de Songket-traditie in [[Zuidoost-Azië]]. Een van de vroegste Nederlandse literatuurdocumentaires over Songket kon in 1823 worden getraceerd door [[Van Sevenhoven]], hij beschreef Songket als:
{{cquote|... de beste zijden doek verweven met gouddraad werd gemaakt in Palembang en werd overal geëxporteerd...}}
Hij meldde ook dat Songket Palembang duur was vergeleken met naar andere goederen.<ref>Sevenhoven, Van, 1823, p. 117–22</ref> [[W.L. De Sturler]], een [[Nederland]]se officier die van 1821 tot 1824 in [[Palembang]] stad verbleef, schreef en beschreef Songket als een geweven doek met de verscheidenheid aan producttypes:<ref>Sturler, De, 1843, p. 153</ref>
{{cquote|...[[sarong]]s, hoofddoek en zakdoeken waren verweven met goud, en de duurzaamheid, het materiaal en de kleur van deze stof waren opperste...}} [[C.F.G. Praetorius]] vermeldde in zijn boek "''Eenige Bijzonderheden Omtrent Palembang''" uit 1843 dat de Songket-traditie zijn oorsprong heeft in [[Palembang]], er wordt ook beschreven dat Songket geweven stof werd geproduceerd en aanvankelijk gedragen voor de koninklijke dynastie van Palembang en zijn kwaliteit bekend als de beste in [[Indonesische Archipel|Nusantara]] en sprankelender dan de [[Javanen|Java]]anse mensen productie.<ref>{{cite book |last=Praetorius|first=CFG|date=1843| title=Eenige Bijzonderheden Omtrent Palembang|location=Leyden, Nederland|quote=...van de rijke Songket zijn...dit zijn zijden met gouddraad doorweven kleedjes en Palembangsch muntjes ten deze boven Javaaschi maaksel uit...}}</ref> [[C.L. Blume]] ondersteunde deze stelling ook in zijn boek "''De Indische Bij, Tijdschrift Ter Bevordering van de Kennis der Nederlandsche Volkplantingen en Derzelver Belangen''" gedateerd 1848<ref>{{cite book |last1=Blume|first1=C.L.|last2= Deel|first2=Eerste|last3=Platen|first3=Met|date=1848|title=De Indische Bij, Tijdschrift Ter Bevordering van de Kennis der Nederlandsche Volkplantingen en Derzelver Belangen|location=Leyden, Nederland}}</ref> Tot op de dag van vandaag staat de Songket Palembang (samen met Songket Minangkabau) nog steeds bekend om zijn kwaliteit, en een van de prijzige in vergelijking met de andere Songkets.
Tegenwoordig is de functie van Songket veranderd van een exclusieve statusmarkering van de adel naar een symbool van rijkdom in de koloniale periode, en meer recentelijk is het in toenemende mate een belangrijke identiteitsmarkering van ''Wong Palembang'' geworden ([[Palembang]] term voor "Palembang mensen") en [[Sumatra]] mensen in het algemeen of in ruimere mate in [[Indonesische Archipel|Nusantara]] als geheel. Tegelijkertijd, songket-stijlen, kleuren en patronen zijn gediversifieerd omdat het cruciaal is om een breed productaanbod om aan verschillende eisen te voldoen. De Songket Palembang-industrie is getransformeerd tot een internationaal bedrijf dat werkgelegenheid biedt in de stad. De mensen hebben erkend dat aanhoudende inspanningen de Palembang Songket-cultuur in stand houden. Als de thuisbasis van de grootste verscheidenheid aan Songket ter wereld, is [[Indonesië]] het enige land in Zuidoost-Azië dat zulke belangrijke stappen zet om de Songket-industrie te behouden, beschermen en ondersteunen voor de lokale Songket-weversgemeenschap in de [[Indonesië|Indonesische archipel]] en internationaal gebied.<ref>{{Cite web|title=Warisan Budaya Takbenda, Penetapan|url=https://warisanbudaya.kemdikbud.go.id/?penetapan&&list&tab=1&vieww=per10&limitto&keywords=songket#|access-date=14 december 2020|work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref><ref>{{Cite web|title=Songket Palembang |url=https://warisanbudaya.kemdikbud.go.id/?newdetail&detailTetap= 9|access-date=14 december 2020|work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref><ref>{{Cite web|title=Songket Sambas|url=https://warisanbudaya.kemdikbud .go.id/?newdetail&detailTetap=36|access-date=2020-12-14|work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref><ref>{{Cite web|title=Songket Pandai S ikek |url=https://warisanbudaya.kemdikbud.go.id/?newdetail&detailTetap=92|access-date=14 december 2020|work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref><ref>{{Cite web|title=Songket Beratan |url=https://warisanbudaya.kemdikbud.go.id/?newdetail&detailTetap=743|access-date=14 december 2020|work=Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref><ref>{{Cite web|title=Songket Silungkang |url=https://warisanbudaya.kemdikbud.go.id/?newdetail&detailTetap=872|access-date=14 december 2020|work=Cultureel erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië}}</ref>


== Afbeeldingen ==
== Afbeeldingen ==
Regel 12: Regel 45:
Hoofddoek Setangan lepus limar, AK-MAK-1742-97.jpg|Hoofddoek, Rijksmuseum Amsterdam
Hoofddoek Setangan lepus limar, AK-MAK-1742-97.jpg|Hoofddoek, Rijksmuseum Amsterdam
Heupdoek Kain songket, saput, AK-MAK-1742-12.jpg|Heupdoek, Rijksmuseum Amsterdam
Heupdoek Kain songket, saput, AK-MAK-1742-12.jpg|Heupdoek, Rijksmuseum Amsterdam
Bamboofabric.png|Songket (detail)
Bamboofabric.png|Songket Minangkabau
</gallery>
</gallery>


{{Commonscat|Songket}}
{{Commonscat|Songket}}
 
== Referenties ==
{{references}}
{{authority control|TYPE=|Wikidata=Q589421}}
[[Categorie:Stofsoort]]
[[Categorie:Stofsoort]]
[[Categorie:Sumatra]]
[[Categorie:Sumatra]]

Versie van 27 sep 2021 22:51

Bestand:KITLV - 10843 - Kurkdjian - Soerabaja - Female Lancé weaver from Silungkang on Sumatra's west coast at the pasar malam in Surabaya - 1905-1906.tif
Weefster op Sumatra's Westkust
Bestand:Songket-weefster op Sumatra's Westkust KITLV 84856.tiff
Songket-weefsters op Sumatra's Westkust

Songket is een brokaattechniek die oorspronkelijk afkomstig is van het eiland Sumatra, Indonesië.[1][2][3][4][5][6][7] Op een ondergrond van katoen of zijde worden reliëfpatronen van goud- of zilverdraad aangebracht. De draden worden van papier met een dun laagje bladgoud of -zilver gemaakt, of (iets minder fijn) van verguld of verzilverd koper- of bronsdraad.

Songket-textiel werd tot het begin van de 20e eeuw op vier plaatsen geweven: Kota Badang, Padang Panjang, Payakumbuh en Silungkang. Tegenwoordig worden de ceremoniële doeken in slechts enkele dorpen vervaardigd en één soort, de kain balapak, alleen nog maar in Pandai Sikat (Pandai Sikek, in het regentschap Tanah Datar, bij Padang Panjang en twaalf kilometer zuidelijk van Bukittinggi, zie ook Padri-oorlogen).

Er schijnen meer dan honderd traditionele motieven bestaan te hebben, bestaande uit plant- en dierfiguren en geometrische patronen. De oorspronkelijke betekenissen van de motieven zijn verloren gegaan na de bekering tot de islam van de Minangkabau in de 15e eeuw.

In Indonesië, worden vijf Songket-tradities erkend als Nationaal Immaterieel Cultureel Erfgoed door het Indonesisch Ministerie van Onderwijs en Cultuur.[8] Het zijn Songket-tradities van Palembang[9] en Sambas,[10] beide benoemd in 2013; Pandai Sikek Songket van West-Sumatra,[11] benoemd in 2014; Songket-traditie van Beratan, Bali benoemd in 2018;[12] en Silungkang Songket-traditie van West-Sumatra, benoemd in 2019.[13]

Etymologie

Bestand:KITLV - 10836 - Kurkdjian - Soerabaja - Female songket weaver from Surabaya at the pasar malam in Surabaya - 1905-1906.tif
Songket-weefster op de avondmarkt Soerabaja jaar 1905-1906

Etymologisch komt de term "songket" van samentrekking woord binnenin Palembang taal, namelijk "songsong" + "teket" wat respectievelijk "verheffen" en "borduurwerk" betekent, dit heeft betrekking op of verwijst naar de methode om Songket te weven zelf; dat wil zeggen, door een stuk geweven stof vast te haken en te nemen, en dan de gouddraad in te stoppen.[14][15]

Bestand:Songket-weefster op Sumatra's Westkust KITLV 84856.tiff
Songket-weefster op Sumatra's Westkust jaar 1890

De termijn songket werd dan later aangenomen als "soengkit" of "sangkoet" in beide Indonesisch en Maleis, wat "haken", "bijten" betekent of "uithollen".[16][17]

Bestand:Siriah gadang songket.jpg
Het weefproces om Songket van Minangkabau te maken met het patroon van Siriah Gadang met behulp van een wever, het hele weefproces wordt handmatig met de hand gedaan

Bovendien, in een andere theorie, kan het woord songket ook komen van de term songka, wat een typische hoofddeksels is Palembang waarvan wordt aangenomen dat het de eerste keer is dat de gewoonte wordt om met goud te weven draad begon.[18]

Bestand:Indonesia 2001 5000r r.jpg
Songket-weefster op Pandai Sikek, West-Sumatra afgebeeld op de achterkant van 5000 Indonesische roepia uitgegeven in 1998-2005, de wever ook afgebeeld in Minangkabau outfit gemaakt van Songket

Geschiedenis

Songket-weeftradities, historisch gezien ontstaan aan het hof van Srivijaya rijk,[19][20] een welvarend 7e tot 13e-eeuws maritiem handelsimperium gebaseerd op Sumatra. Palembang en Minangkabau-mensen Pandai Sikek-gebied zijn de beste en beroemdste songketproducenten in Indonesië.

Op basis van archeologische gegevens kan worden vastgesteld dat songket al sinds de 9e eeuw bekend is bij de mensen van Zuid-Sumatra, zoals te zien is in oude beelden, doekenmotieven van de plaats van het Bumiayu tempel-complex in Penukal Abab Lematang Ilir Regentschap, Provincie Zuid-Sumatra, Indonesië.[21]

Songket is een luxe textiel waarvoor een hoeveelheid echte bladgoud en gouddraad nodig was om met de hand te worden geweven tot prachtige stoffen. Historisch gezien bevinden de goudmijnen zich in het achterland van Sumatra; Jambi en Minangkabau hooglanden. Gouddraden werden gevonden begraven in de Srivijaya-ruïnes op Sumatra, samen met ongepolijste robijnen en stukken goudplaat, er is duidelijk bewijs dat de lokale wevers al in de 7e eeuw tot het begin van de 8e eeuw gouddraad gebruikten.[22]

In het midden van de 16e eeuw bereikte de Songket-weeftraditie haar hoogtepunt als een van de typische lokale ambachten die oorspronkelijk bloeide binnen de Palembang mensen dynastie. De stof werd geweven en aanvankelijk gedragen door de plaatselijke adel, die is geërfd door de Srivijaya rijkstraditie, maar het gebruik ervan is later uitgebreid tot gewone mensen die het droegen op bruiloften en andere traditionele ceremonies.[23]

Palembang is een van de belangrijke handelscentra, vooral tijdens het Srivijaya rijkstijdperk die agressief een belangrijke rol speelt voor handelsactiviteiten in Zuidoost-Azië.[24] Een deel van de Songket-stof die in Palembang werd geproduceerd, werd geëxporteerd naar enkele aangrenzende regio's op het eiland Sumatra zelf,[25] en het Maleisisch schiereiland. De Terengganu en Kelantan van het Maleisische schiereiland (delen van het hedendaagse Maleisië) hebben geen stevige literatuurverslagen over de Songket-weeftraditie, maar op de een of andere manier beweerden de lokale wevers dat de Songket-traditie in de Maleise rechtbanken van het Sultanaat van Terengganu in de 16e eeuw en het Sultanaat van Kelantan in de 17e eeuw[26] zijn afkomstig uit de Sumatra-regio's van Palembang en Jambi.[22][27]

Enkele van de oude historische literatuur die de songket beschrijven, zijn:

  1. Het pre-islamitische kroniek gedichtenboek van Syair Bidasari ("de Bidasari Sha'ir") van Palembang stad; er is een herhaalde zin van berkain songket tekat celari ("om songket te dragen, een zijden doek versierd met motieven met gouddraad").[28][29]
  2. Het 17e-eeuwse annalenboek van Hikayat Aceh ("de Atjéh Annalen"); beschrijft de Songket-doek versierd met het gouden Minangkabau-volk motief van pucuak rabuang ("de bamboespruiten").[30]

De Nederlanders historisch verslag gaven ook zo'n belangrijke informatie over de geschiedenis van de Songket-traditie in Zuidoost-Azië. Een van de vroegste Nederlandse literatuurdocumentaires over Songket kon in 1823 worden getraceerd door Van Sevenhoven, hij beschreef Songket als:

... de beste zijden doek verweven met gouddraad werd gemaakt in Palembang en werd overal geëxporteerd...

Hij meldde ook dat Songket Palembang duur was vergeleken met naar andere goederen.[31] W.L. De Sturler, een Nederlandse officier die van 1821 tot 1824 in Palembang stad verbleef, schreef en beschreef Songket als een geweven doek met de verscheidenheid aan producttypes:[32]

...sarongs, hoofddoek en zakdoeken waren verweven met goud, en de duurzaamheid, het materiaal en de kleur van deze stof waren opperste...

C.F.G. Praetorius vermeldde in zijn boek "Eenige Bijzonderheden Omtrent Palembang" uit 1843 dat de Songket-traditie zijn oorsprong heeft in Palembang, er wordt ook beschreven dat Songket geweven stof werd geproduceerd en aanvankelijk gedragen voor de koninklijke dynastie van Palembang en zijn kwaliteit bekend als de beste in Nusantara en sprankelender dan de Javaanse mensen productie.[33] C.L. Blume ondersteunde deze stelling ook in zijn boek "De Indische Bij, Tijdschrift Ter Bevordering van de Kennis der Nederlandsche Volkplantingen en Derzelver Belangen" gedateerd 1848[34] Tot op de dag van vandaag staat de Songket Palembang (samen met Songket Minangkabau) nog steeds bekend om zijn kwaliteit, en een van de prijzige in vergelijking met de andere Songkets.

Tegenwoordig is de functie van Songket veranderd van een exclusieve statusmarkering van de adel naar een symbool van rijkdom in de koloniale periode, en meer recentelijk is het in toenemende mate een belangrijke identiteitsmarkering van Wong Palembang geworden (Palembang term voor "Palembang mensen") en Sumatra mensen in het algemeen of in ruimere mate in Nusantara als geheel. Tegelijkertijd, songket-stijlen, kleuren en patronen zijn gediversifieerd omdat het cruciaal is om een breed productaanbod om aan verschillende eisen te voldoen. De Songket Palembang-industrie is getransformeerd tot een internationaal bedrijf dat werkgelegenheid biedt in de stad. De mensen hebben erkend dat aanhoudende inspanningen de Palembang Songket-cultuur in stand houden. Als de thuisbasis van de grootste verscheidenheid aan Songket ter wereld, is Indonesië het enige land in Zuidoost-Azië dat zulke belangrijke stappen zet om de Songket-industrie te behouden, beschermen en ondersteunen voor de lokale Songket-weversgemeenschap in de Indonesische archipel en internationaal gebied.[35][36][37][38][39][40]

Afbeeldingen

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Songket op Wikimedia Commons.

rel=nofollow

Referenties

  1. º Iskandar, Teuku, De Hikajat Atjéh (nl). Martinus Nijhoff, Den Haag, Nederland (1958)
  2. º Gold Cloths of Sumatra: Indonesia's Songkets from Ceremony to Commodity (en). Iris and B. Gerald Cantor Art Gallery, College of the Holy Cross, Worcester, Massachusetts (2007)
  3. º Sturler, W.L. de, Proeve eener beschrijving van het gebiied van Palembang (nl). J.Oomrens, Groningen, Belanda (1843)
  4. º Hoëvell, W.R. van, Sjair Bidasari, een oorspronkelijk Maleische gedicht. Verhande-lingen van het Bataviaasch Genootschap (nl) (1843), p. 1-421
  5. º De Indische Bij, Tijdschrift Ter Bevordering van de Kennis der Nederlandsche Volkplantingen en Derzelver Belangen (nl), Leiden, Nederland (1848)
  6. º Praetorius, C.F.G., Eenige Bijzonderheden Omtrent Palembang (nl), Leiden, Nederland (1843)
  7. º Sevenhoven, J.I. van, Beschrijving van de Hoofdplaats van Palembang (nl) (1823), p. 41-126
  8. º Immateriële Cultureel Erfgoed, Bepaling. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  9. º Songket Palembang. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  10. º .kemdikbud.go.id/?newdetail&detailTetap=36 Songket Sambas. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  11. º 92 Songket Pandai Sikek. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  12. º =743 Songket Beratan. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  13. º Songket Silungkang. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  14. º (2018)Bungo Pacik Motief op Palembang Songket Weven. Sitakara Jurnal Pendidikan Seni dan Budaya [Sitakara Tijdschrift voor kunst- en cultuureducatie].
  15. º National Geographic Traveller Indonesia, Vol 1, No 6, 2009, Jakarta, Indonesia, page 63
  16. º Sungkit. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan [Agentschap voor Taalontwikkeling en Ontwikkeling, Ministerie van Onderwijs en Cultuur].
  17. º Sangkut. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan [Agentschap voor Taalontwikkeling en Ontwikkeling, Ministerie van Onderwijs en Cultuur].
  18. º Gold Cloths of Sumatra: Indonesia's Songkets from Ceremony to Commodity [Gouden doeken van Sumatra: Indonesische Songkets van ceremonie tot grondstof]. Cantor Art Callery, Worcester, Massachusetts (2007)
  19. º "The Ancient Sriwijaya Heritage" Featuring Glimpse of Songket in Traditional Southern Sumatra Wedding Ceremony
  20. º Sriwijaya Post. "Motif Abstrak Songket Palembang", Sriwijaya Post. (Id)
  21. º Ministry of Education and Culture of Indonesia. "Songket History based on Archaelogical evidences", Ministry of Education and Culture of Indonesia. (Id)
  22. ↑ 22,0 22,1 Gold Cloths of Sumatra: Indonesia's Songkets from Ceremony to Commodity. Cantor Art Callery, Worcester, Massachusetts (2007)
  23. º Heringa, R., Een schitterende geschiedenis. Den Haag Museum, Haag, Nederland (1994)
  24. º Heringa, R., Een schitterende geschiedenis (Nederlands). Den Haag Museum (1994)
  25. º Anderson, John, Missie naar het Oosten Kust van Sumatra in 1823. Oxford University Press, Kuala Lumpur, Maleisië (1971)
  26. º Selvanayagam, Grace Inpam, Songket. Oxford University Press (9 April 1990)
  27. º Heringa, R., Een schitterende geschiedenis (Dutch). The Hague Museum, Hague, the Netherlands (1994)
  28. º Hoëvell, W.R. van., Sjair Bidasari, een oorspronkelijk Maleische gedicht. Verhande-lingen van het Bataviaasch Genootschap (1843)
  29. º Fang, Liaw Yok, Sejarah Kesusastraan Melayu Klasik [De geschiedenis van de klassieke Maleisische literatuur] (Maleis). Nationale bibliotheek van Singapore, Singapore (1982)
  30. º Iskandar, Teuku, De hikajat Atjéh. Martinus Nijhoff
  31. º Sevenhoven, Van, 1823, p. 117–22
  32. º Sturler, De, 1843, p. 153
  33. º Praetorius, CFG, Eenige Bijzonderheden Omtrent Palembang, Leyden, Nederland (1843) “...van de rijke Songket zijn...dit zijn zijden met gouddraad doorweven kleedjes en Palembangsch muntjes ten deze boven Javaaschi maaksel uit...”
  34. º De Indische Bij, Tijdschrift Ter Bevordering van de Kennis der Nederlandsche Volkplantingen en Derzelver Belangen, Leyden, Nederland (1848)
  35. º Warisan Budaya Takbenda, Penetapan. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  36. º 9 Songket Palembang. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  37. º .go.id/?newdetail&detailTetap=36 Songket Sambas. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  38. º Songket Pandai S ikek. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  39. º Songket Beratan. Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
  40. º Songket Silungkang. Cultureel erfgoed, Ministerie van Onderwijs en Cultuur van Indonesië.
rel=nofollow
  Authority control    (type ontbreekt): Bekijkt de gegevens op Wikidata  Q589421 (reasonator)
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Songket&oldid=328977"