Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Energietransitie wereldwijd: verschil tussen versies
| Regel 77: | Regel 77: | ||
De kooldioxide uitstoot in Rusland was in de periode 2005-2017 ongeveer constant 1,7 gigaton (12 ton per persoon) per jaar.<ref name="emit" />(p.183) | De kooldioxide uitstoot in Rusland was in de periode 2005-2017 ongeveer constant 1,7 gigaton (12 ton per persoon) per jaar.<ref name="emit" />(p.183) | ||
Elektriciteit opwekking was in | Elektriciteit opwekking was in 2017 voor 64% fossiel, 19% nucleair en 17% met waterkracht.<ref name="balances" />(p.391) Windenergie is nauwelijks ontwikkeld maar er is een begin: Siemens Gamesa Renewable Energy zal in 2020 een paar grote windparken bouwen in zuid-Rusland.<ref>https://w3.windfair.net/wind-energy/news/29610-siemens-gamesa-russia-enel-wind-farm-wind-energy-wind-power</ref> | ||
Rusland heeft zelfs nog niet zijn plan ingediend om de uitstoot te verminderen volgens het Klimaatakkoord.<ref name="FEU" /> | Rusland heeft zelfs nog niet zijn plan ingediend om de uitstoot te verminderen volgens het Klimaatakkoord.<ref name="FEU" /> | ||
Versie van 6 jan 2020 08:59
Energietransitie is een langdurig proces waarbij structurele veranderingen in energieopwekking en energiegebruik optreden. De huidige en in de komende decennia verwachte veranderingen betreffen onder andere de overgang van fossiele brandstof naar duurzame energiebronnen, kooldioxide-afvang en -opslag, energiebesparing, energieopslag en elektrisch vervoer. Het beleidsdoel daarbij is door de internationale gemeenschap neergelegd in het Klimaatverdrag van Parijs: de toename van de wereldgemiddelde temperatuur beperken tot ruim onder 2°C boven het pre-industriële niveau.[1] Het verdrag betekende een doorbraak.[2] De uitwerking ervan verschilt echter sterk per land, en niet alle landen onderkennen de urgentie van een energietransitie. Er is veel debat en ongerustheid over de effecten en vormgeving van de energietransitie die sterk verschilt per land en in veel landen nog nauwelijks is begonnen. Uit een analyse van de huidige toezeggingen om de uitstoot tussen 2020 en 2030 te verminderen, blijkt dat bijna 75 procent van de klimaatbeloften gedeeltelijk of volledig onvoldoende zijn om bij te dragen aan het verminderen van broeikasgas uitstoot met 50 procent tegen 2030, en sommige van deze toezeggingen zullen waarschijnlijk niet worden gerealiseerd.[3]
In 2017 was het brandstofgebruik in de wereld 15% hernieuwbaar[4] met grote verschillen tussen landen. In Rusland 1%, Nederland 3%, de VS 8%, India 36%, Nigeria 84%. Het elektriciteitsgebruik was in de wereld 21% duurzaam, in Zuid-Korea 3%, Nederland 15%, de EU 30%, Brazilië 74%, Noorwegen 98%.[5] De CO2 uitstoot verschilt ook sterk per land en per persoon: China 11 gigaton, 7,7 ton pp; de VS 5 Gt, 16 ton pp; Duitsland 0,8 Gt, 10 ton pp; India 2,5 Gt, 1,8 ton pp; Nigeria 0,1 Gt, 0,5 ton pp.[6]
Energie- en klimaatonderzoekers van o.a. het Internationaal Energieagentschap hebben scenario's geschreven die een basis voor beleidskeuzes kunnen vormen omdat ze een beeld schetsen van verschillende denkbare ontwikkelingen, de maatregelen die daarvoor nodig zijn en de organisatie van nieuwe energiesystemen. In 2050 zou in een scenario van het IEA het aandeel van koolstofarme bronnen (duurzaam en nucleair) in de energieproductie 60% kunnen bedragen. In een alternatief scenario kan de energieproductie ca 70% duurzaam zijn in 2040 en bijna 100% in 2050. Beide scenario's voldoen aan het akkoord van Parijs en zijn gebaseerd op uitgebreide computersimulaties.
Redenen voor alternatieven
| Land/Regio | Gton | ton/cap |
|---|---|---|
| WERELD | 37.1 | 4,9 |
| China | 10,9 | 7,7 |
| Verenigde Staten | 5,1 | 15,7 |
| Europese Unie | 3,5 | 7,0 |
| India | 2,5 | 1,8 |
| Rusland | 1,8 | 12,3 |
| Japan | 1,3 | 10,4 |
| S-Korea | 0,7 | 13,2 |
| Iran | 0,7 | 8,3 |
| Saudi Arabië | 0,6 | 19,4 |
| Canada | 0,6 | 16,6 |
Er zijn enkele redenen om over te schakelen op alternatieven. Ten eerste zijn fossiele brandstoffen schadelijk voor het milieu door de koolstofdioxide die uitgestoten wordt bij verbranding. Wereldwijd was dat 32 gigaton (4,4 ton per persoon) in 2015. De mondiale temperatuur kan stijgen naar 1,5 tot 2 C boven het pre-industriële niveau door verdere emissie in de komende decennia van totaal ca 500 tot 1000 Gt (het koolstof budget).[7](zie § 2.1.2). In 2018 was de emissie gestegen tot 33 Gt.[8]
Niet alleen bij verbranding, ook bij het winnen en raffineren van aardolie en zuiveren van aardgas komt kooldioxide vrij, en methaan dat een sterk broeikasgas is. Inclusief deze "indirecte" uitstoot was de wereldwijde emissie 37 Gt. De tabel toont landen/regio's met de meeste broeikasgas emissie in 2017, in gigaton en in ton per persoon.[6] De "indirecte" uitstoot is inbegrepen in de verder in dit artikel vermelde kooldioxide emissies.
Ten tweede raken olie en gas langzaam uitgeput, en bovendien moeten ze geïmporteerd worden uit landen zoals Saudi-Arabië en Rusland die de levering (dreigen te) verminderen om politiek druk uit te oefenen. Dit argument weegt voor veel West-Europese landen vooral zwaar sinds Rusland begin 2006 en 2009 de gaskraan naar Oekraïne dichtdraaide na wanbetalingen.
Ten derde wordt door verbranding van kolen, hout en afval ook roet en fijnstof uitgestoten. Deze luchtverontreiniging veroorzaakt jaarlijks miljoenen doden. In China is dit een belangrijke reden voor schone energiebronnen.
Kosten
De gemiddelde productie kosten van duurzame elektriciteit in de wereld waren in 2018, in dollarcent per kWh[9] (Table 1):
Waterkracht 4,7; Zonnepanelen 8,5; Wind op zee 12,7; Wind op land 5,6.
Meer dan driekwart van de wind- en vier vijfde van de zonne-energie die in 2020 in gebruik wordt genomen, zou goedkoper elektriciteit moeten produceren dan met fossiele brandstof. Cruciaal is dat ze dit doen zonder subsidie (blz.3).
De kosten van integratie in het energiesysteem (opslag, extra transmissie) zijn niet inbegrepen.
Opslag
Energieopslag wordt gebruikt om vraag en aanbod van elektriciteit in het elektriciteitsnet te balanceren. De energiebronnen zon en wind zijn onregelmatig beschikbaar zodat veel energieopslag nodig is. Pompcentrales (waterkracht) worden hiervoor het meest gebruikt. Ook accu's, zoals de Vanadium-redox-accumulator, zie Oplaadbare_batterij#Vanadium_redox.
Maar elektriciteit opslaan en later weer gebruiken gaat niet zonder verlies. Er zijn andere manieren om elektriciteitsvraag en -aanbod te balanceren zoals reguleren van de vraag (smart grid) en uitwisselen van aanbod met andere landen of gebieden. Het weer is niet overal hetzelfde dus er kan daar tekort zijn als er hier overschot is, of omgekeerd. Er is dan minder opslag nodig.
Elektrische aandrijving en verwarming
De transportsector in de wereld gebruikte in 2017 48% van de fossiele brandstof en maar 2% van de elektriciteit.[5](p.60) Elektrificering van het vervoer kan de kooldioxide uitstoot sterk verminderen mits ook elektriciteit duurzamer opgewekt wordt. In het wegtransport groeit het aantal EVs (elektrische voertuigen) sterk, in 2018 tot 5 miljoen waarvan bijna de helft in China. Dit is nog niet 1% van het totale aantal voertuigen. Consumentenvoorkeuren voor SUV's kunnen de voordelen van elektrische auto's neutraliseren. Het aantal elektrische tweewielers groeide tot 300 milioen, bijna allemaal in China. In lucht- en scheepvaart is het percentage elektrisch vrijwel nul.[10]
Industrie en landbouw in de wereld gebruikte in 2015 33% van de fossiele brandstof voor motoren en verwarming. In gebouwen werd 13% verstookt.[5] Elektromotoren en elektrische warmtepompen zijn veel efficiënter.
Energietransitie in Europa en Rusland
In de EU28 is de kooldioxide uitstoot afgenomen van 4,2 Gt in 2005 tot 3,5 Gt in 2017 (7 ton per persoon). In vergelijking met 1990 is de emissie in 2017 met 20% afgenomen.[6](p.29) Verwacht wordt dat de EU ook twee andere doelstellingen voor 2020 zal halen: tenminste 20% hernieuwbare energie en 20% energiebesparing. Het doel is om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 met 80-95% te verminderen met mijlpalen van 40% en 60% reducties in 2030 en 2040.[11] (blz.9).
Landen in volgorde van kooldioxide emissie in 2017:
in Rusland
De kooldioxide uitstoot in Rusland was in de periode 2005-2017 ongeveer constant 1,7 gigaton (12 ton per persoon) per jaar.[6](p.183)
Elektriciteit opwekking was in 2017 voor 64% fossiel, 19% nucleair en 17% met waterkracht.[5](p.391) Windenergie is nauwelijks ontwikkeld maar er is een begin: Siemens Gamesa Renewable Energy zal in 2020 een paar grote windparken bouwen in zuid-Rusland.[12]
Rusland heeft zelfs nog niet zijn plan ingediend om de uitstoot te verminderen volgens het Klimaatakkoord.[3]
in Duitsland
De energietransitie in Duitsland, ook wel de Energiewende genoemd, is het plan om in Duitsland over te schakelen op betaalbare hernieuwbare energie. Hierbij worden ook alle kerncentrales uiterlijk tegen 2022 buiten dienst gesteld.
De jaarlijkse kooldioxide emissie daalde in de periode 2005-2017 van 840 tot 800 megaton (9,7 ton per persoon).[6](p.104) De daling was groter geweest als in die periode de elektriciteitsopwekking met kerncentrales niet sterk gedaald was.
Het aandeel van duurzame bronnen in het elektriciteitsgebruik in Duitsland steeg van 6% in 2000 tot 36% in 2017.[13] In het eerste kwartaal van 2019 was het aandeel 45%.[14] Eind februari stond 47 GW PV vermogen opgesteld volgens het Bundesnetzagentur.[15]
Het doel is, in vergelijking met 1990, broeikas-gasemissie tenminste 55% te verminderen in 2030, 70% in 2040 en meer dan 80% in 2050. Het energie eindgebruik moet 30% duurzaam zijn in 2030, 45% in 2040 en 60% in 2050. Voor het elektriciteits eindgebruik zijn de streefcijfers minstens 50% in 2030, 65% in 2040 en 80% in 2050.[16]
Probleem is vooralsnog het energietransport. Windenergie wordt hoofdzakelijk opgewekt in het noorden, en zonne-energie in het oosten. Het industriële energieverbruik concentreert zich echter in het zuiden. De vier geplande gelijkstroom hoogspanningslijnen, die ondergronds worden gelegd om weerstand van de bevolking langs de trajecten te verminderen, zijn niet toereikend voor het duurzame elektriciteit transport voorzien in 2050.[17]
in het Verenigd Koninkrijk
De kooldioxide emissie daalde in de periode 2005-2017 van 560 naar 380 megaton (6 ton per persoon) per jaar.[6] In 1990 was de kooldioxide uitstoot 590 Mt. De Climate Change Act 2008 introduceerde de wettelijke bindende doelstelling voor 2050 om broeikasgasemissies met ten minste 80% te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990.[18]
Kernenergie leverde in 2018 bijna een vijfde van de Britse elektriciteit, maar op één na zijn alle huidige kerncentrales tegen 2030 met pensioen. Slechts één nieuwe nucleaire centrale is in aanbouw. Elektriciteit werd voor 35% duurzaam en voor maar 5% met kolen opgewekt; de regering wil stoppen met kolen tegen 2025.[8]
in Italië
De kooldioxide uitstoot is in de periode 2005-2017 gedaald van 500 naar 360 megaton (6 ton per persoon) per jaar.[6] Elektriciteit opwekking was in 2017 voor 64% fossiel, 12% waterkracht en 24% overig duurzaam.[5]
De regering streeft naar verhoging van zonnestroom van 23 TWh in 2015 naar 74 TWh in 2030.[19]
in Frankrijk
De kooldioxide uitstoot is in de periode 2005-2017 gedaald van 410 naar 340 megaton (5 ton per persoon) per jaar.[6] Elektriciteit opwekking was in 2017 voor 11% fossiel, 70% nucleair en 17% duurzaam.[5]
Frankrijk heeft 58 kernreactoren met totaal 63 GW elektrisch vermogen.[20] De meeste zijn aan het eind van hun levensduur. Het nucleaire aandeel in de elektriciteit zal volgens plan in 2035 verminderen tot 50%. De capaciteit van duurzame elektriciteit zal 74 GW in 2023 zijn en meer dan 100 GW in 2028.[21] Het doel is 32% hernieuwbare elektriciteit opwekking in 2030.[22]
in Polen
De kooldioxide uitstoot was in de periode 2005-2017 steeds rond 320 megaton (8 ton per persoon) per jaar.[6] Elektriciteit opwekking was in 2017 voor 78% met kolen, 6% met gas en 14% duurzaam.[5]
in Spanje
De kooldioxide uitstoot is in de periode 2005-2017 gedaald van 370 naar 280 megaton (6 ton per persoon) per jaar.[6] Elektriciteit opwekking was in 2017 voor 46% fossiel, 21% nucleair, 7% waterkracht en 26% overig duurzaam.[5]
Zonnestroom werd goedkoop in 2015 en in eigen beheer gebruikt en opgeslagen omdat levering aan het elektriciteitsnet zwaar belast werd. Deze "sun tax" is eind 2018 afgeschaft.[23] Het doel is 42% hernieuwbare energie in 2030.[24]
in Nederland
In de periode 2005-2017 bleef de kooldioxide emissie rond 180 megaton per jaar (10 ton per persoon). In 1990 was het minder, 160 Mt.[6](p.161) In 2020 moet 14% van alle gebruikte energie in Nederland uit duurzame bronnen komen, in 2023 moet dat 16% zijn, maar in 2017 was het pas 7%, het na Luxemburg laagste percentage in de Europese Unie.[25] De Klimaatwet (mei 2019) bepaalt dat de uitstoot van broeikasgassen in 2030 minstens 49% en in 2050 95% vermindert ten opzichte van 1990.[2][26] Ook de 49% reductie zal niet gehaald worden volgens het Planbureau voor de Leefomgeving.[27]
Windenergie is een belangrijke vorm van duurzame energie om deze doelen te halen. In 2019 stond ca 1 GW windturbine capaciteit in zee. Voor de Zuid-Hollandse kust komen in 2023 windparken die zonder subsidie geëxploiteerd worden door Vattenfall.[28] Er moet dan voor minimaal 4,5 GW vermogen aan windparken op zee staan die dan 3,3% van alle energie leveren. In 2030 zal dit groeien tot ca 11 GW. De bijdrage van de windturbines in zee is dan substantieel, namelijk ca 8,5% van alle energie en ca 40% van het huidige elektriciteitsverbruik.[29]
In februari 2018 besloot het kabinet-Rutte III om de winning van aardgas in Noordoost-Groningen af te bouwen en rond 2030 te staken. Daarnaast bepaalde het op 18 mei 2018, dat de twee oudste kolengestookte elektriciteitscentrales in het land, de Amercentrale en de Hemwegcentrale, uiterlijk in 2024 moeten overschakelen op een duurzame brandstof, bijvoorbeeld houtsnippers. Voor de nieuwgebouwde kolencentrales op de Maasvlakte en in de Eemshaven geldt hetzelfde per 2029.[30] Op 21 dec 2019 werd bekend dat de Centrale Hemweg 8 binnen enkele dagen wordt gesloten.[31]
Volgens het nationale Klimaatakkoord[32] (juni 2019) wil de regering in Europa pleiten voor 55% minder broeikasgas uitstoot in 2030, meer dan volgens het 49% basispakket. Dit betekent dat deze emissie dan niet 165 Mt maar 123 Mt zal zijn inclusief indirecte uitstoot, als volgt verdeeld per sector[33] (Tabel 3.2):
Voor gebouwen is het doel in 2030 de broeikasgas uitstoot te reduceren tot 16 Mt door betere isolatie en vervanging van aardgas door warmtepompen, aardwarmte of industriële restwarmte. In het verkeer is het streven naar 26 Mt uitstoot: uiterlijk in 2030 alle nieuwe auto’s emissieloos, elektrisch of op waterstof. Voor de industrie is het doel 40 Mt emissie. Daarvoor komt een CO2-heffing die weer benut wordt voor vergroening van de industrie. In de landbouw zal het 28 Mt worden. Bij elektriciteit productie wordt gestreefd naar 13 Mt uitstoot. Daarvoor moet 120 TWh duurzaam opgewekt worden (gelijk aan het totale elektriciteitsgebruik in 2015).
in België
In de periode 2005-2017 daalde De kooldioxide emissie daalde van 120 naar 100 megaton (9 ton per persoon) per jaar.[6]
België heeft zich geëngageerd om tegen 2020 13% van alle energie uit hernieuwbare bronnen te halen. Voor de jaren daarna werkt de regering-Michel aan een Energiepact. Daarin moet ook de voorgenomen kernuitstap een plaats krijgen. Maar regeringspartij de Nieuw-Vlaamse Alliantie verzet zich tegen de sluiting van de jongste kerncentrales.
In 2019 staan voor de Noordzeekust windparken met samen 1556 MW vermogen. In 2020 wordt dit 2262 MW dat 8 TWh per jaar opwekt, ongeveer 10% van de totale elektriciteitsvraag.[34]
Gas moet kernenergie vervangen nadat deze in 2025 is uitgefaseerd. Verwacht wordt dat hernieuwbaar vermogen (exclusief waterkracht) zijn capaciteit zal verdubbelen van 9,5 GW in 2019 tot 18,1 GW tegen 2030.[35]
in Oostenrijk
De kooldioxide uitstoot daalde in de periode 2005-2017 van 80 naar 70 megaton (8 ton per persoon) per jaar.[6] Elektriciteit opwekking was in 2015 voor 21% fossiel, 62% waterkracht, 7% wind en 9% overig duurzaam.[5]
De regering streeft naar 100% duurzame elektriciteit in 2030.[36]
in Portugal
De kooldioxide uitstoot daalde in de periode 2005-2017 van 68 naar 57 megaton (5,5 ton per persoon) per jaar.[6] Elektriciteit opwekking was in 2017 voor 60% fossiel, 10% waterkracht en 30% duurzaam.[5]
De regering streeft naar 80% duurzame elektriciteit in 2030, en 100% in 2050, met een leidende rol van zonne-energie.[37] Een veiling van 24 licenties brak een wereldrecord, een van de 24 licenties werd verkocht voor 1,5 ct per kWh.[38] Het totale vermogen van zonnepanelen, 572 MW in 2018, zal in 2021 toegenomen zijn tot bijna 1600 MW.[39]
in Zweden
De kooldioxide uitstoot in de periode 2005-2017 gedaald van 56 naar 51 megaton (5 ton per persoon) per jaar.[6] In 2016 was 54% van het energiegebruik hernieuwbaar, het hoogste percentage in de EU. Het land streeft naar 100% hernieuwbare elektriciteitsproductie in 2040.[40]
Elektriciteit opwekking was in 2017 voor 1% fossiel, 40% nucleair, 39% waterkracht en 20% overig duurzaam.[5] De kernreactoren zijn oud; operationeel sinds 1974-1985.[41]
in Finland
De kooldioxide uitstoot is in de periode 2005-2017 gedaald van 58 naar 47 megaton (8 ton per persoon) per jaar.[6] Elektriciteit opwekking was in 2017 voor 18% fossiel, 33% nucleair, 22% met waterkracht en 26% overig duurzaam.[5] Turf speelt een belangrijke rol en er is veel discussie over het milieueffect en de classificatie: is turf biomassa of fossiele brandstof of een langzaam hernieuwbare energiebron?[42]
Er zijn vier kerncentrales en er is nationale consensus om door de bouw van twee nieuwe kerncentrales de verbranding van turf uit te faseren. De bouw van kerncentrales is ernstig vertraagd en veel duurder dan verwacht.[43] Het land heeft in zijn granietrotsen een permanente bewaarplaats ingericht voor kernafval.[44]
In 2018 produceerde windturbines 6,7% van het elektriciteitsgebruik.[45]
in Noorwegen
Met waterkracht genereert het land meer elektriciteit dan het zelf gebruikt. In 2015 was het eindgebruik 80% van de totale productie van elektriciteit. Noorwegen exporteert elektriciteit naar o.a. Denemarken en Nederland, en importeert ook voor opslag in pompcentrales.
Het eindgebruik van fossiele brandstof gaat grotendeels naar de transport sector. Het energiegebruik in die sector is voor meer dan 90% fossiel[5] hoewel bijna 40% van het wagenpark elektrisch kan rijden.[10] Daardoor is de jaarlijkse kooldioxide uitstoot vrij hoog, 45 miljoen ton (9 ton per persoon).[6]
Noorwegen was het eerste land dat op industriële schaal een koolstofafvang- en opslagproject uitvoerde, op het olieveld Sleipner. Het project is beëindigd in 2002.[46]
in Denemarken
De jaarlijkse kooldioxide emissie daalde van 51 megaton in 2005 naar 34 Mt (6 ton per persoon) in 2017.[6]
In 1985 werd na hevig debat besloten geen kerncentrales te bouwen in Denemarken. Het land koos in plaats daarvan voor duurzame energie. In 2017 werd 73% van de elektriciteit duurzaam opgewekt, vooral met wind.[5] Een robuuste verbinding tussen de waterkrachtturbines van Noorwegen en de windturbines van West-Denemarken is de sleutel tot succesvolle exploitatie van wind voor Denemarken. Ook energieuitwisseling met andere buurlanden is van groot belang. 17% van de tijd overtrof windproductie de vraag; het overschot werd geëxporteerd naar Noorwegen, Zweden en Duitsland.[47]
Het land streeft naar 100% duurzame elektriciteit en verwarming in 2035.[48]
Energietransitie in Amerika
in de Verenigde Staten
In de periode 2005-2017 daalde de kooldioxide emissie van 6 naar 5 gigaton (16 ton per persoon) per jaar.[6](p.229)
Van 2015 tot 2018 is windstroom verder toegenomen van 191 tot 275 TWh en PV stroom van 36 tot 93 TWh.[49] Totaal leverden deze bronnen 9% van het 3946 TWh elektriciteitsgebruik in 2018.[50]
Het energiebeleid van de VS is herhaaldelijk mislukt.[51] De VS heeft het klimaatakkoord opgezegd in 2017 maar veel staten, 25 in juli 2019, hebben beloofd zich wel aan het akkoord te zullen houden: de United States Climate Alliance.[52] Maar de FEU[3] verwacht dat totdat het 80% aandeel van fossiele brandstoffen in de energiemix van de VS aanzienlijk is verminderd, deze inspanningen het gebrek aan beslissende federale actie om de uitstoot te verminderen niet zullen compenseren.
in Canada
Elektriciteit opwekking was in 2017 voor 19% fossiel, 15% nucleair, 60% met waterkracht en 6% overig duurzaam.[5] Het land exporteert elektriciteit naar de VS.
In de periode 2005-2017 steeg de kooldioxide emissie iets van 580 naar 620 megaton (17 ton per persoon) per jaar.[6] Er is gebrek aan consistentie in de energie en klimaat strategie.[53]
in Brazilië
In de periode 2005-2017 steeg de kooldioxide emissie van 0,38 gigaton naar 0,49 Gt (2,3 ton per persoon) per jaar.[6]
Volgens het Plano Decenal de Expansão de Energia (Tien jaar energie-uitbreidingsplan) genereerden niet-fossiele bronnen in 2016 80% van de elektriciteit: waterkracht 65%, andere duurzame bronnen 12% en kerncentrales 3%. In de periode 2016-2026 groeit zonne- en windstroom van 6% naar 14%.[54]
Energietransitie in Azië
In Azië is sinds 2000 het energiegebruik verdubbeld en elektriciteit opwekking bijna verdrievoudigd. In 2017 werd elektriciteit voor 76% met fossiele brandstof en 20% hernieuwbaar gegenereerd.[5]
in China
In China is sinds 2000 het energiegebruik meer dan verdubbeld en elektriciteit opwekking vervijfvoudigd. In 2017 werd elektriciteit voor 68% met kolen en 18% met waterkracht gegenereerd. China investeert veel in zonne- en windenergie, het aandeel van deze bronnen in het elektriciteitsgebruik stijgt snel, maar het was in 2016 pas 6%.[5]
De kooldioxide emissie steeg van 6 gigaton in 2005 naar 11 Gt in 2017 (7,7 ton per persoon) per jaar. In 1990 was het nog maar 2,4 Gt.[6](p.70)
Volgens de Energie Productie en Consumptie Revolutie Strategie 2016-2030 zal tegen 2030 de helft van de elektriciteit opgewekt worden door niet-fossiele bronnen, duurzame en nucleaire. In 2017 werd RMB 765 miljard (USD 113 miljard) geïnvesteerd in de elektriciteitssector waarvan 85% in duurzame energie, grotendeels in zonne-energie.[55] Maar een groot deel van de daarmee op te wekken elektriciteit werd dat jaar niet gebruikt door gebrekkige regelgeving.[56]
Volgens de FEU[3] zal de CO2-emissie tot 2030 blijven toenemen door economische groei en gebrek aan actie om het kolenverbruik te verminderen.
in India
Het gebruik van energie (TPES) en van elektriciteit is sinds 2000 verdubbeld. In 2017 werd elektriciteit voor 74% met kolen en 9% met waterkracht gegenereerd. India investeert veel in zonne- en windenergie, het aandeel van deze bronnen in het elektriciteitsgebruik stijgt snel, maar het was in 2017 pas 5%.[5]
De kooldioxide emissie steeg van 1,2 gigaton in 2005 naar 2,5 Gt in 2017 (1,8 ton per persoon) per jaar[6] veroorzaakt door stijgend gebruik van kolen en gas. In 1990 was het nog 0,6 Gt.
Van 2015 tot 2018 is het geïnstalleerde windvermogen gestegen van 23 tot 34 GW en het PV vermogen van 4 tot 22 GW.[57] India wil 175 GW duurzaam elektrisch vermogen hebben in 2022 en 500 GW in 2030, dat is dan 40% van het totale geïnstalleerde vermogen..[58]
Volgens de FEU[3] zal de CO2-emissie tot 2030 niet afnemen door economische groei.
in Japan
Het nucleaire aandeel in de elektriciteitsopwekking daalde in 2011-2013 van 25% naar 1% als gevolg van de kernramp van Fukushima. In 2017 werd elektriciteit voor 71% met kolen en gas en 8% met waterkracht gegenereerd.[5]
De kooldioxide emissie is ongeveer 1,3 gigaton (10 ton per persoon) per jaar.[6] Japan bevordert zonne-energie en investeert in drijvende windturbines op zee. Volgens het Energieplan 2015 zal in 2030 na herstart van kerncentrales elektriciteit 21% nucleair en 23% duurzaam zijn.[59]
in Zuid-Korea
De kooldioxide emissie was in 1990 nog 270 megaton (6,3 ton per persoon). Het steeg van 510 Mt in 2005 naar 670 Mt in 2017 (13 ton pp).[6] Toen genereerde hernieuwbare bronnen nog maar 3% van het elektriciteitsgebruik.[5]
De regering wil het aandeel duurzame elektriciteit verhogen tot 20% in 2030 en 35% in 2040, en stoppen met het verlengen van de levensduur van verouderde kerncentrales.[60]
in het Midden-Oosten
De Perzische Golfstaten en Jordanië, Libanon, Syrië, Oman en Jemen.
De energie vraag is snel toegenomen van 365 Mtoe in 2000 tot 763 Mtoe in 2018 en zal verder groeien tot 1206 Mtoe in 2040 volgens verklaard beleid.[61]
Jordanië en de Verenigde Arabische Emiraten zijn begonnen met grote zonne-energie projecten.[62] In de afgelopen zes jaar zijn in Saoedi-Arabië investeringen aangekondigd van meer dan $ 350 miljard, gericht op hernieuwbare energie. Maar er is nog vrijwel geen constructie begonnen.[63]
Energietransitie in Afrika
De kooldioxide emissie was in 2018 maar 1,2 gigaton (1 ton pp). De enorme natuurlijke hulpbronnen van Afrika betekenen dat goedkope schone energietechnologieën genoeg potentieel hebben. In Noord-Afrika heeft bijna iedereen elektriciteit maar ten zuiden van de Sahara hebben 600 miljoen mensen, de helft van de bevolking, geen elektriciteit. De verwachting is dat dit aantal in 2030 zal afnemen tot 530 miljoen en daarna weer zal toenemen door sterke bevolkingsgroei.[61]
In 2017 genereerde waterkracht 15% en andere hernieuwbare bronnen 3% van de elektriciteit. Biomassa en afval leverden 60% van het brandstofgebruik.[5]
De Wereldbank financiert mini-grids: kleine zonne- en windenergie projecten.[64]
in Zuid-Afrika
In Afrika stoot Zuid-Afrika de meeste kooldioxide uit per jaar: 0,45 Gt, 8 ton per persoon. Van 2005 tot 2017 is dat weinig veranderd.[6] Oorzaak is elektriciteitsopwekking, voor meer dan 90% met kolen[5] door Eskom, eigendom en de grootste onderneming van de staat. De overheid moedigt ontwikkeling van zonne- en windenergie aan maar is ook afhankelijk van de inkomsten van Eskom dat bijna bankroet is.[65] Het streven is naar veel meer waterkracht en CSP (Concentrating solar power) in 2040.[61](section 12.11).
in Egypte
De kooldioxide emissie groeide van 0,18 gigaton in 2005 tot 0,26 Gt in 2017 (2,7 ton per persoon).[6] Elektriciteit werd in 2015 voor 8% hernieuwbaar opgewekt, grotendeels met waterkracht.[5] Het doel is het percentage duurzame stroom in 2025 te verhogen tot 42% door in de woestijn van 's werelds grootste PV zonnepark te bouwen.[66]
in Marokko
De kooldioxide emissie groeide van 44 megaton in 2005 tot 62 Mt in 2017 (1,7 ton per persoon).[6] Elektriciteit werd in 2015 voor 15% hernieuwbaar opgewekt.[5] Marokko is van plan om in 2020 42% van zijn elektriciteit hernieuwbaar te genereren, en in 2030 52%, waarbij zon, wind en waterkracht elk een derde van het totaal leveren. Bij Ouarzazate kwam in 2018 de 580 MW CSP (concentrated solar power) zonnecentrale in bedrijf, kosten $9 miljard.[67]
Energietransitie in Australië
De kooldioxide emissie was in 1990 nog 0,28 gigaton (16 ton per persoon). In de periode 2005-2017 bleef het ongeveer constant 0,4 Gt.[6] In 2015 genereerde waterkracht 6% en andere hernieuwbare bronnen 10% van het elektriciteitsgebruik.[5]
Het nationale energiebeleid is een mislukking.[68] De meeste regeringen van de deelstaten hebben echter gezorgd dat Australië in 2019 21% van zijn elektriciteit uit duurzame bronnen krijgt.[69] De ontwikkeling van zonne- en windenergie gaat snel. Met dit tempo ligt Australië op schema om 50% hernieuwbare elektriciteit te bereiken in 2024 en 100% in 2032. Inzet van opslag (pompcentrales en accu's) en sterkere hoogspanningsleidingen tussen deelstaten kunnen worden gebruikt om een 100% hernieuwbaar energienet te stabiliseren tegen bescheiden kosten.[70]
Energietransitie in lucht- en scheepvaart
De kooldioxide uitstoot van lucht- en scheepvaart wordt niet meegenomen in de uitstoot statistiek van landen en regio's. Wereldwijd was het voor de scheepvaart 0,7 Gt en voor luchtvaart 0,5 Gt in 2017.[6] Dat zijn maar enkele procenten van de totale uitstoot van kooldioxide, maar verwacht wordt dat het tegen 2050 zal oplopen tot bijna 40%, tenzij verdere mitigerende maatregelen worden genomen.[71]
Elektrificering en het gebruik van biobrandstof zijn nog in de ontwikkelingsfase.[10][72]
Redersverenigingen willen dat er via een toeslag op de brandstofprijs een inovatiefonds komt voor verduurzaming van de zeescheepvaart.[73] Volgens critici is dit plan zonder uitstootreductie doelstelling niet effectief.[74]
Energietransitie scenario's
In het Stated Policies (Verklaard beleid) scenario beoordeelt het IEA de waarschijnlijke effecten van aangekondigd beleid, zoals uitgedrukt in officiële doelstellingen en plannen. Tegen 2040 zal de wereldwijde vraag naar energie een kwart toenemen. Wereldwijde energiegerelateerde CO2 emissies zullen blijven stijgen, voortijdige sterfgevallen als gevolg van luchtvervuiling zullen toenemen en in 2030 zouden er nog steeds ongeveer 620 miljoen mensen zijn zonder toegang tot elektriciteit. Dit scenario zou een grote druk leggen op alle aspecten van het wereldwijde energiesysteem.
Het Sustainable Development (Duurzame Ontwikkeling) IEA Scenario is bedoeld om universele toegang tot energie voor 2030 te garanderen; om de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen sterk te verminderen; en om wereldwijde klimaatdoelstellingen te bereiken in overeenstemming met de Overeenkomst van Parijs.[61] (See section 2.1).
In 2030 kan de totale vraag naar primaire energie onder het huidige niveau worden gehouden door verhoging van de efficiëntie, koolstofarme bronnen (hernieuwbaar en nucleair) kunnen hun aandeel tot 30% verhogen, aardgas en olie nemen toe, steenkool daalt snel (zie tabel 2.1, 3.1, 4.1 en 5.1). De uitstoot van CO2 kan worden gereduceerd tot 25 Gt, voornamelijk door de efficiëntie en het aandeel van hernieuwbare energie te vergroten. In 2040 kan 67% van de elektriciteit duurzaam worden opgewekt, 11% nucleair en 21% met olie en gas, waarvan 5% met behulp van kooldioxide-afvang (zie figuur 6.4). In 2050 zou het aandeel van koolstofarme bronnen in de primaire energievoorziening 60% kunnen bedragen en de CO2 uitstoot 10 Gt (tabel 2.1).
De wereldwijde gemiddelde jaarlijkse energie investering in de periode 2020-40 zou kunnen stijgen van $2,7 tot $3,9 biljoen, waarvan $0,5 tot $0,7 biljoen voor hernieuwbare energiebronnen (tabel 1.7).
Vele scenario's zijn mogelijk. De acties van regeringen zullen beslissend zijn voor het te volgen pad. Vanaf 2019 is er nog steeds een kans om de opwarming van de aarde onder de 1,5 ° C te houden als er geen fossiele brandstofcentrales meer worden gebouwd en sommige bestaande fossiele brandstofcentrales vroegtijdig worden gesloten, samen met andere maatregelen zoals herbebossing.[75]
Onder redactie van Sven Teske zijn scenario's gemaakt door een team van 20 wetenschappers aan de University of Technology Sydney, het Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt, en de University of Melbourne[7] met IEA data, maar gericht op overgang naar bijna 100% duurzame energie in 2050, en met o.a. herbebossing, maar zonder de risico's van kernenergie, kooldioxide-afvang en niet-duurzaam biomassagebruik (Chapter 1). De kosten zouden veel minder zijn dan de 5 biljoen dollar per jaar die regeringen nu besteden aan subsidies voor de fossiele brandstof industrie die verantwoordelijk is voor klimaat verandering (blz.ix).
In het +2.0 C (opwarming) Scenario kan de wereldwijde primaire energie productie in 2040 450 EJ = 10755 Mtoe zjn, of 400 EJ = 9560 Mtoe in het +1.5 Scenario, veel lager dan nu. Duurzame bronnen kunnen hun aandeel vergroten tot 300 EJ in het +2.0 C Scenario of 330 PJ in het +1.5 Scenario in 2040. In 2050 kan duurzame energie bijna alle energievraag dekken. Niet-energetisch gebruik zal nog fossiele brandstof nodig hebben. Zie Fig.5 op p.xxvii in het Executive Summary.
Duurzame energie bronnen zullen in de wereld 88% van de elektriciteit opwekken in 2040 en 100% in 2050 in de alternatieve scenarios. “Nieuwe” duurzamen — grotendeels wind, zon en geothermie — zullen 83% bijdragen aan alle electriciteitsopwekking (p.xxiv). De gemiddelde jaarlijkse investering die is vereist tussen 2015 en 2050, inclusief kosten voor extra energiecentrales voor de productie van waterstof en synthetische brandstoffen en voor vervanging van centrales, zal ongeveer $ 1,4 biljoen bedragen (p.182).
Verschuivingen zijn nodig van de binnenlandse luchtvaart naar het spoor en van weg naar spoor. Personenauto gebruik moet in de OESO-landen na 2020 afnemen (maar zal toenemen in ontwikkelingslanden). De afname van personenauto gebruik zal gedeeltelijk worden gecompenseerd door een sterke toename van het openbaar vervoer per spoor en bussystemen. Zie Fig.4 on p.xxii.
CO2 emissie kan verminderen van 32 Gt in 2015 tot 7 Gt (+2.0 Scenario) of 2.7 Gt (+1.5 Scenario) in 2040, en tot nul in 2050 (p.xxviii).