Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
IJsselvliedt: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=IJsselvliedt&oldid=45271251 7 nov 2015 80.65.103.177 7 nov 2015) |
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=IJsselvliedt&oldid=45351089 18 nov 2015) |
||
| Regel 2: | Regel 2: | ||
==Geschiedenis== | ==Geschiedenis== | ||
Het landgoed behoort tot de erfenis van de in 1948 overleden mr. J.P. graaf Van Limburg Stirum. Hij was getrouwd met jonkvrouw C.M.R. van Sminia. Zij hadden geen kinderen. Hij heeft het landgoed ondergebracht in een Stichting, de Stichting IJsselvliedt. met als voornaamste taak het landgoed in stand te houden. Het particuliere landgoed IJsselvliedt wordt beheerd door een bestuur, een beperkt aantal medewerkers en vrijwilligers. De inkomsten uit de exploitatie van het landgoed komen enerzijds ten goede aan deze instandhouding en anderzijds aan zaken van maatschappelijk nut. Het grote huis wordt gebruikt door de Stichting Groepshotel IJsselvliedt die daar bijzondere vakantieweken voor mensen voor wie het lastig of onmogelijk is om zelfstandig op vakantie te gaan organiseert. | Het [[landgoed]] behoort tot de [[erfenis]] van de in 1948 overleden mr. J.P. graaf [[Van Limburg Stirum]]. Hij was getrouwd met jonkvrouw C.M.R. van Sminia. Zij hadden geen kinderen. Hij heeft het landgoed ondergebracht in een Stichting, de Stichting IJsselvliedt. met als voornaamste taak het landgoed in stand te houden. Het particuliere landgoed IJsselvliedt wordt beheerd door een bestuur, een beperkt aantal medewerkers en vrijwilligers. De inkomsten uit de exploitatie van het landgoed komen enerzijds ten goede aan deze instandhouding en anderzijds aan zaken van maatschappelijk nut. Het grote huis wordt gebruikt door de Stichting Groepshotel IJsselvliedt die daar bijzondere vakantieweken voor mensen voor wie het lastig of onmogelijk is om zelfstandig op vakantie te gaan organiseert. | ||
==Gebouwen en park== | ==Gebouwen en park== | ||
===Huis=== | ===Huis=== | ||
Volgens overlevering werd het huidige huis in 1824 gebouwd. Het bestond toen uit een ondiep gebouw van vijf [[traveeën]] breed en van twee bouwlagen en een kap hoog. In het laatste kwart van de 19de eeuw werd het pand naar achter toe met een fors blok vergroot. De voornaamste kamers op de begane grond werden opnieuw gedecoreerd. In de 20ste eeuw volgden nog meer uitbreidingen. Deze maken geen deel uit van het beschermde monument. | |||
Het is een gebouw van twee bouwlagen en een kap op onregelmatige plattegrond. De muren zijn witgepleisterd. Het heeft een grijs geschilderde plint. Het voorste en oudste deel ligt onder een schilddak met hoekschoorstenen. Het daaraan gebouwde deel onder een omlopend schilddak. De voorgevel is naar de weg gericht. In het begin van de 20ste eeuw kwam een vierkant [[portiek]] voor de ingang tot stand met gekleurd glas in het plafond. | |||
In het interieur zijn vermeldenswaard: de middengang in het voorste deel met plafond uit de bouwtijd, de kamer en suite met schouwen in neo [[Lodewijk XV]]-vormen, betimmeringen en plafonds uit het eind van de 19de eeuw aan de rechterzijde, de daar achter liggende bibliotheek met schouw en lambrisering in neorenaissancevormen, de kamer met schouw en stucwerk uit 1824 aan de linkerzijde en de kamer met neorococo plafond daarachter. | |||
Het gebouw is van cultuurhistorisch belang: wegens de ouderdom; wegens de herkenbare bouwfasen, gelijke tred houdend met de uitbreidingen aan de tuin en het park; wegens een aantal met name genoemde interieuronderdelen; wegens de functionele en visuele relatie met de overige onderdelen van de buitenplaats.<ref.>www.monumentenregister.cultuureelerfgoed.nl</ref.>. | |||
===Tuinmanswoning=== | ===Tuinmanswoning=== | ||
De tuinmanswoning of portierswoning is gebouwd in 1845 en wordt toegeschreven aan architect [[Nicolaas Plomp]] die in die tijd stadsarchitect van het nabijgelegen [[Kampen]] was.<ref.>v d Vlis, J Noldus JWHJM, DE TUIN VAN KAMPEN...,Kok, Kampen,1978 ISBN 9024211514</ref.>. Het huis is links van de ingang van de buitenplaats gelegen. Nicolaas Plomp bouwde meest in de stijl van het [[classicisme]]en was daarmee een navolger van de Venetiaanse architect [[Andrea Palladio]]. | |||
Hij bleek echter ook in staat te zijn in de [[gotische stijl]] te werken. Deze vrij liggende woning is met de aan de achterzijde aanwezige houten neogotische [[loggia]] naar de weg gericht. Het huis is opgetrokken op een nagenoeg vierkante plattegrond onder een iets ingezwenkt met riet gedekt schilddak met dakkapellen. Het heeft gepleisterde gevels met een gecementeerde plint en een kelderlicht in de zijgevels. Onder de dakrand is een omlopende gestucte lijst met bloktandmotief. De ingangsgevel is van drie traveeën breed met een [[symmetrische]] indeling. Boven de voordeur is een afdak dat steunt op kolommen die op muurtjes staan. Er zijn vensters met [[vorktracering]] in het bovenlicht. In het midden van de linkerzijgevel zijn twee halfronde venstertjes met ter weerszijden vensters als naast de ingang. Er is een gevelsteen met de tekst: 'De eerste steen gelegd / door Mevr Arnoldina / Johanna Gockinga Wed / Nobel 25 Junij 1845'. De rechterzijgevel heeft twee stolpramen met paneelluiken en tweeruits bovenlichten. De naar de weg gericht gevel is het rijkst van uitvoering door de aanwezigheid van een houten veranda met gekoppelde in paren opgestelde [[zuiltjes]], spitse bogen, rijk gedecoreerde velden, alles van hout. | |||
Het interieur heeft de oorspronkelijke indeling bewaard met een centrale middengang. | |||
De woning is van architectonisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang: wegens de ouderdom; wegens de rijk uitgevoerde loggia in neogotische stijl; wegens het type; wegens de ligging bij de voormalige moestuin van de buitenplaats. | |||
<ref.>www.monumentenregister.cultuureelerfgoed.nl</ref.>. | |||
===Mausoleum=== | ===Mausoleum=== | ||
Het echtpaar mr. J.P. graaf Van Limburg Stirum en jonkvrouw C.M.R. van Sminia werden na het overlijden respectievelijk in 1948 en 1955 bijgezet in het door hen laten bouwen mausoleum op de grafkelder gelegen aan het eind van de IJsselvliedtlaan. Hij was van 1916 tot 1921 gouverneur-generaal van Nederlands- Indië. Waarschijnlijk heeft hij het mausoleum laten bouwen ter nagedachtenis aan zijn tijd in Nederlands-Indië, waar het wel gebruikelijk was dat stoffelijke overschotten in een mausoleum werden bijgezet. In 2005 is het mausoleum ter gelegenheid van het vijftig jarig bestaan van de Stichting gerestaureerd. De muren zijn gerepareerd, het is opnieuw geschilderd en er is een nieuwe dakbedekking opgebracht. | Het echtpaar mr. J.P. graaf Van Limburg Stirum en jonkvrouw C.M.R. van Sminia werden na het overlijden respectievelijk in 1948 en 1955 bijgezet in het door hen laten bouwen [[mausoleum]] op de [[grafkelder]] gelegen aan het eind van de IJsselvliedtlaan. Hij was van 1916 tot 1921 [[gouverneur-generaal]] van [[Nederlands-Indië]]. Waarschijnlijk heeft hij het mausoleum laten bouwen ter nagedachtenis aan zijn tijd in Nederlands-Indië, waar het wel gebruikelijk was dat stoffelijke overschotten in een mausoleum werden bijgezet. In 2005 is het mausoleum ter gelegenheid van het vijftig jarig bestaan van de Stichting gerestaureerd. De muren zijn gerepareerd, het is opnieuw geschilderd en er is een nieuwe dakbedekking opgebracht. | ||
===Pinetum=== | ===Pinetum=== | ||
Een Pinetum | Een Pinetum is een gespecialiseerd [[arboretum]] waarin een verzameling [[naaktzadigen]] [[(coniferen)]] is aangeplant. Men spreekt "pinetum" uit als: pieneetum. Het meervoud van pinetum is: pineta. Allereerst: de term "pinetum" zelf is een [[neologisme]] van Pinus of Pinaceae (of wellicht het Engelse “pine" of "pine-tree") en arboretum. In het Nederlands zou men in plaats van over een "naaldbomentuin" op wetenschappelijke gronden eigenlijk beter over een "coniferentuin" kunnen spreken. | ||
Een opvallende boom in het pinetum is de mammoetboom ( Sequoiadendron Gigateum). Deze is afkomstig uit Californië. De soort is qua volume de grootste boom ter wereld en hij kan een leeftijd bereiken van wel 3500 jaar. Een mammoetboom kan zo’n honderd meter hoog worden. Het pinetum ligt achter het arboretum aan de Zuiderzeestraatweg. | Een opvallende boom in het pinetum is de [[mammoetboom]] (Sequoiadendron Gigateum). Deze is afkomstig uit Californië. De soort is qua volume de grootste boom ter wereld en hij kan een leeftijd bereiken van wel 3500 jaar. Een mammoetboom kan zo’n honderd meter hoog worden. Het pinetum ligt achter het arboretum aan de Zuiderzeestraatweg. | ||
===Duiventil=== | ===Duiventil=== | ||
De duiventil is in 1824 gebouwd is. Het gebouw staat op een gemetselde fundering met hier bovenop natuursteen. Hierop staan vier houten staanders en een opbouw van gemetselde muren voorzien van een | De [[duiventil]] is in 1824 gebouwd is. Het gebouw staat op een gemetselde fundering met hier bovenop natuursteen. Hierop staan vier houten staanders en een opbouw van gemetselde muren voorzien van een stuclaag. De bovenzijde bestaat uit een vrij vlak tentdak met hierop een torentje voorzien van vlieggaten en een windwijzer met een windvaan waarop een familiewapen is aangebracht. Het torentje en de voorzijde van de til zijn voorzien van invlieggaten. Het gehele complex is in 2010 volledig gerestaureerd. | ||
Duivenmest werd vroeger vaak gebruikt om de grond te bemesten. Men reed een boerenkar onder de duiventil trok het luik open en kon zo heel eenvoudig de mest verwijderen om deze vervolgens te verspreiden over het land. | [[Duivenmest]] werd vroeger vaak gebruikt om de grond te [[bemesten]]. Men reed een boerenkar onder de duiventil trok het luik open en kon zo heel eenvoudig de mest verwijderen om deze vervolgens te verspreiden over het land. | ||
In de wintermaanden werden de duiven ook gegeten als vers vlees tussen al het ingezouten vlees door dat men veelal in die maanden at | In de wintermaanden werden de [[duiven]] ook gegeten als vers vlees tussen al het ingezouten vlees door dat men veelal in die maanden at | ||
In de oorlog gold het als belangrijk oriëntatiepunt voor de verzetslieden die onderduikers hielpen de IJssel over te steken. | In de [[oorlog]] gold het als belangrijk oriëntatiepunt voor de [[verzetslieden]] die onderduikers hielpen de IJssel over te steken.De verzetslieden brachten de [[onderduikers]] naar Huize IJsselvliedt, waar ze in de keuken wat te eten en te drinken kregen voordat ze verder trokken. De onderduikers werden soms dezelfde nacht nog weggebracht naar een onderduikadres als “Het verscholen dorp” in [[Vierhouten]]. Anderen bleven enkele dagen ondergedoken op het landgoed voordat ze verder werden vervoerd. | ||
De verzetslieden brachten de onderduikers naar Huize IJsselvliedt, waar ze in de keuken wat te eten en te drinken kregen voordat ze verder trokken. De onderduikers werden soms dezelfde nacht nog weggebracht naar een onderduikadres als “Het verscholen dorp” in Vierhouten. Anderen bleven enkele dagen ondergedoken op het landgoed voordat ze verder werden vervoerd. | |||
===Sterrenbos=== | ===Sterrenbos=== | ||
Een [[sterrenbos]] is een bos met paden die vanuit een middelpunt straalsgewijs naar de uiteinden lopen en die daarmee een ster vormen. | |||
Sterrenbossen vormen een element uit de [[barokke tuinarchitectuur]] en raakten in de achttiende eeuw in zwang. Ze waren bij uitstek geschikt voor de jacht, omdat vanuit het middelpunt het overstekend wild op alle paden kon worden waargenomen. Een sterrenbos is bij voorkeur aangelegd op een glooiend terrein. Vanuit het midden kon men aan het eind van de lanen de hemel zien. Veel sterrenbossen hebben hun oorspronkelijke opzet verloren, maar hebben de naam Sterre(n)bos behouden Op IJsselvliedt komen een achttal bomenlanen samen in een middelpunt. Op het middelpunt staat een boom vanwaar alle lanen van het sterrenbos ingekeken wordt<ref.>[http://www.stichtingijsselvliedt.nl Stichtingijsselvliedt.nl]</ref.> | |||
{{Bron|bronvermelding= {{References}} {{Wikidata|}}}} | |||
[[Categorie:Wezep]] | |||
[[Categorie:buitenplaats]] | |||
Versie van 20 nov 2015 22:55
'IJsselvliedt' is een buitenplaats in Wezep in 't Harde [1] aan de rand van de Veluwe, gelegen tussen Hattemerbroek en 't Loo, in de Nederlandse provincie Gelderland.
Geschiedenis
Het landgoed behoort tot de erfenis van de in 1948 overleden mr. J.P. graaf Van Limburg Stirum. Hij was getrouwd met jonkvrouw C.M.R. van Sminia. Zij hadden geen kinderen. Hij heeft het landgoed ondergebracht in een Stichting, de Stichting IJsselvliedt. met als voornaamste taak het landgoed in stand te houden. Het particuliere landgoed IJsselvliedt wordt beheerd door een bestuur, een beperkt aantal medewerkers en vrijwilligers. De inkomsten uit de exploitatie van het landgoed komen enerzijds ten goede aan deze instandhouding en anderzijds aan zaken van maatschappelijk nut. Het grote huis wordt gebruikt door de Stichting Groepshotel IJsselvliedt die daar bijzondere vakantieweken voor mensen voor wie het lastig of onmogelijk is om zelfstandig op vakantie te gaan organiseert.
Gebouwen en park
Huis
Volgens overlevering werd het huidige huis in 1824 gebouwd. Het bestond toen uit een ondiep gebouw van vijf traveeën breed en van twee bouwlagen en een kap hoog. In het laatste kwart van de 19de eeuw werd het pand naar achter toe met een fors blok vergroot. De voornaamste kamers op de begane grond werden opnieuw gedecoreerd. In de 20ste eeuw volgden nog meer uitbreidingen. Deze maken geen deel uit van het beschermde monument. Het is een gebouw van twee bouwlagen en een kap op onregelmatige plattegrond. De muren zijn witgepleisterd. Het heeft een grijs geschilderde plint. Het voorste en oudste deel ligt onder een schilddak met hoekschoorstenen. Het daaraan gebouwde deel onder een omlopend schilddak. De voorgevel is naar de weg gericht. In het begin van de 20ste eeuw kwam een vierkant portiek voor de ingang tot stand met gekleurd glas in het plafond. In het interieur zijn vermeldenswaard: de middengang in het voorste deel met plafond uit de bouwtijd, de kamer en suite met schouwen in neo Lodewijk XV-vormen, betimmeringen en plafonds uit het eind van de 19de eeuw aan de rechterzijde, de daar achter liggende bibliotheek met schouw en lambrisering in neorenaissancevormen, de kamer met schouw en stucwerk uit 1824 aan de linkerzijde en de kamer met neorococo plafond daarachter.
Het gebouw is van cultuurhistorisch belang: wegens de ouderdom; wegens de herkenbare bouwfasen, gelijke tred houdend met de uitbreidingen aan de tuin en het park; wegens een aantal met name genoemde interieuronderdelen; wegens de functionele en visuele relatie met de overige onderdelen van de buitenplaats.<ref.>www.monumentenregister.cultuureelerfgoed.nl</ref.>.
Tuinmanswoning
De tuinmanswoning of portierswoning is gebouwd in 1845 en wordt toegeschreven aan architect Nicolaas Plomp die in die tijd stadsarchitect van het nabijgelegen Kampen was.<ref.>v d Vlis, J Noldus JWHJM, DE TUIN VAN KAMPEN...,Kok, Kampen,1978 ISBN 9024211514</ref.>. Het huis is links van de ingang van de buitenplaats gelegen. Nicolaas Plomp bouwde meest in de stijl van het classicismeen was daarmee een navolger van de Venetiaanse architect Andrea Palladio. Hij bleek echter ook in staat te zijn in de gotische stijl te werken. Deze vrij liggende woning is met de aan de achterzijde aanwezige houten neogotische loggia naar de weg gericht. Het huis is opgetrokken op een nagenoeg vierkante plattegrond onder een iets ingezwenkt met riet gedekt schilddak met dakkapellen. Het heeft gepleisterde gevels met een gecementeerde plint en een kelderlicht in de zijgevels. Onder de dakrand is een omlopende gestucte lijst met bloktandmotief. De ingangsgevel is van drie traveeën breed met een symmetrische indeling. Boven de voordeur is een afdak dat steunt op kolommen die op muurtjes staan. Er zijn vensters met vorktracering in het bovenlicht. In het midden van de linkerzijgevel zijn twee halfronde venstertjes met ter weerszijden vensters als naast de ingang. Er is een gevelsteen met de tekst: 'De eerste steen gelegd / door Mevr Arnoldina / Johanna Gockinga Wed / Nobel 25 Junij 1845'. De rechterzijgevel heeft twee stolpramen met paneelluiken en tweeruits bovenlichten. De naar de weg gericht gevel is het rijkst van uitvoering door de aanwezigheid van een houten veranda met gekoppelde in paren opgestelde zuiltjes, spitse bogen, rijk gedecoreerde velden, alles van hout. Het interieur heeft de oorspronkelijke indeling bewaard met een centrale middengang.
De woning is van architectonisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang: wegens de ouderdom; wegens de rijk uitgevoerde loggia in neogotische stijl; wegens het type; wegens de ligging bij de voormalige moestuin van de buitenplaats. <ref.>www.monumentenregister.cultuureelerfgoed.nl</ref.>.
Mausoleum
Het echtpaar mr. J.P. graaf Van Limburg Stirum en jonkvrouw C.M.R. van Sminia werden na het overlijden respectievelijk in 1948 en 1955 bijgezet in het door hen laten bouwen mausoleum op de grafkelder gelegen aan het eind van de IJsselvliedtlaan. Hij was van 1916 tot 1921 gouverneur-generaal van Nederlands-Indië. Waarschijnlijk heeft hij het mausoleum laten bouwen ter nagedachtenis aan zijn tijd in Nederlands-Indië, waar het wel gebruikelijk was dat stoffelijke overschotten in een mausoleum werden bijgezet. In 2005 is het mausoleum ter gelegenheid van het vijftig jarig bestaan van de Stichting gerestaureerd. De muren zijn gerepareerd, het is opnieuw geschilderd en er is een nieuwe dakbedekking opgebracht.
Pinetum
Een Pinetum is een gespecialiseerd arboretum waarin een verzameling naaktzadigen (coniferen) is aangeplant. Men spreekt "pinetum" uit als: pieneetum. Het meervoud van pinetum is: pineta. Allereerst: de term "pinetum" zelf is een neologisme van Pinus of Pinaceae (of wellicht het Engelse “pine" of "pine-tree") en arboretum. In het Nederlands zou men in plaats van over een "naaldbomentuin" op wetenschappelijke gronden eigenlijk beter over een "coniferentuin" kunnen spreken. Een opvallende boom in het pinetum is de mammoetboom (Sequoiadendron Gigateum). Deze is afkomstig uit Californië. De soort is qua volume de grootste boom ter wereld en hij kan een leeftijd bereiken van wel 3500 jaar. Een mammoetboom kan zo’n honderd meter hoog worden. Het pinetum ligt achter het arboretum aan de Zuiderzeestraatweg.
Duiventil
De duiventil is in 1824 gebouwd is. Het gebouw staat op een gemetselde fundering met hier bovenop natuursteen. Hierop staan vier houten staanders en een opbouw van gemetselde muren voorzien van een stuclaag. De bovenzijde bestaat uit een vrij vlak tentdak met hierop een torentje voorzien van vlieggaten en een windwijzer met een windvaan waarop een familiewapen is aangebracht. Het torentje en de voorzijde van de til zijn voorzien van invlieggaten. Het gehele complex is in 2010 volledig gerestaureerd. Duivenmest werd vroeger vaak gebruikt om de grond te bemesten. Men reed een boerenkar onder de duiventil trok het luik open en kon zo heel eenvoudig de mest verwijderen om deze vervolgens te verspreiden over het land. In de wintermaanden werden de duiven ook gegeten als vers vlees tussen al het ingezouten vlees door dat men veelal in die maanden at In de oorlog gold het als belangrijk oriëntatiepunt voor de verzetslieden die onderduikers hielpen de IJssel over te steken.De verzetslieden brachten de onderduikers naar Huize IJsselvliedt, waar ze in de keuken wat te eten en te drinken kregen voordat ze verder trokken. De onderduikers werden soms dezelfde nacht nog weggebracht naar een onderduikadres als “Het verscholen dorp” in Vierhouten. Anderen bleven enkele dagen ondergedoken op het landgoed voordat ze verder werden vervoerd.
Sterrenbos
Een sterrenbos is een bos met paden die vanuit een middelpunt straalsgewijs naar de uiteinden lopen en die daarmee een ster vormen. Sterrenbossen vormen een element uit de barokke tuinarchitectuur en raakten in de achttiende eeuw in zwang. Ze waren bij uitstek geschikt voor de jacht, omdat vanuit het middelpunt het overstekend wild op alle paden kon worden waargenomen. Een sterrenbos is bij voorkeur aangelegd op een glooiend terrein. Vanuit het midden kon men aan het eind van de lanen de hemel zien. Veel sterrenbossen hebben hun oorspronkelijke opzet verloren, maar hebben de naam Sterre(n)bos behouden Op IJsselvliedt komen een achttal bomenlanen samen in een middelpunt. Op het middelpunt staat een boom vanwaar alle lanen van het sterrenbos ingekeken wordt<ref.>Stichtingijsselvliedt.nl</ref.>
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Bijhouwer J.T.P. (1977). Het Nederlandse Landschap. Amsterdam: Kosmos.
