Burgerlijke religie

Civiele religie (Engels: civil religion) is het concept van een algemene religiositeit die de burgers in een samenleving samenbindt.

Oorsprong van het begrip

Jean-Jacques Rousseau gebruikte het begrip voor het eerst in hoofdstuk 8, boek 4 van Du Contrat Social (1762) om te beschrijven wat hij zag als de morele en spirituele basis voor elke moderne samenleving. Voor Rousseau was het een vorm van sociale verbondenheid, een hulpmiddel om de staat te verenigen door het te voorzien van een gewijde autoriteit. Volgens Rousseau zijn er een aantal vaste elementen die behoren tot het civil religion: het geloof in een God, in een leven na de dood, geloven dat er een beloning is voor mensen die geen misdaden hebben gepleegd en een straf voor wie die dit wel deden. Als laatste belangrijk element vermeldt hij dat godsdienst geen reden is om met elkaar in oorlog te gaan.

Het doel

Vele politici maken gebruik van civil religion met als doel de samenleving rustig te houden. Binnen een land is er namelijk één godsdienst met verschillende deelreligies, maar er is slechts één god die over het hele land waakt.

Het is een mengvorm tussen volksreligie en de kerkelijke instellingen. Het houdt rekening met de volkse rituelen maar ook met de kerkelijke voorschriften.

Waar?

Civil religion vind je terug in verschillende landen. Onder het bewind van keizer Augustus was er een grote vorm van Civil Religion terug te vinden in de staatsvorm het Principaat. Op deze manier probeerde keizer Augustus zijn rijk te verenigen. Dezer dagen bevindt Civil Religion zich vooral in Amerika, specifiek in de V.S. Het werd voor wereldoorlog twee gezien als een protestantse godsdienst. Later werd Civil Religion ook gebruikt door Katholieken en Joden. George Washington was niet alleen president, maar in hun ogen ook een priester. Civil Religion wordt in Amerika geuit aan de hand van de rituelen van Memorial Day. Niet alleen in Amerika, maar ook in Frankrijk is Civil Religion terug te vinden. Het monument Arc de Triomphe in Parijs helpt de Fransen de slachtoffers te herdenken die gestorven zijn in naam van de natie. Ook hun nationale feestdag op 14 juli is een seculiere gebeurtenis. In België is het belangrijkste voorbeeld van Civil Religion het Te Deum. Deze Latijnse lofzang wordt elke koningsdag gezongen en is van zeer groot belang.

Voordelen en nadelen

Voordelen

Het doel van civil religion is in de eerste plaats mensen verenigen. Het is immers een waarborg voor de sociale band, aangezien dit het samenleven van de burgerlijke gemeenschap bevordert. Bovendien is civil religion tolerant voor andere godsdiensten. Men kan namelijk verschillende meningen hebben in de maatschappij, zonder daarvoor veroordeeld te worden. Civil religion verenigt bevolkingen zonder taalgebonden, religieuze of culturele eenheid.

Nadelen

Civil religion wordt op politiek vlak misbruikt. Sommige politici betrekken civil religion bij politieke zaken, hoewel ze zelf niet altijd gelovig zijn in de zin van het woord. In sommige gevallen kan dit dus als manipulatietechniek gebruikt worden. Daarbij worden al hun politieke en militaire acties goedgepraat door het geloof, hoewel de echte, dikwijls negatieve, intenties verzwegen worden. Verder kan civil religion problematisch zijn vanuit theologisch perspectief. In die zin dat het tussen de profetische missie van het geloof kan komen en voor onduidelijkheid kan zorgen. Hierdoor gaat het echte geloof verloren.

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)