Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Bovenstem (psalmberijming): verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
(Willinks, wat andere zinsbouw) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De '''bovenstem''' is een vierstemmige psalmberijming. | De '''bovenstem''' is een vierstemmige psalmberijming. | ||
Na de komst van het zogenaamde [[Geneefse psalmen|Geneefse Psalter]] in 1562, aangezet, of in opdracht van Johannes Calvijn, werd deze berijming door een vriend van Calvijn in 1565 bewerkt voor het zingen op vier stemmen. Deze ritmische homofone berijming op vier stemmen kwam later naar Nederland, samen met de berijming van [[Datheen]]. In deze uitgave was de zetting van [[Claude | Na de komst van het zogenaamde [[Geneefse psalmen|Geneefse Psalter]] in 1562, aangezet, of in opdracht van [[Johannes Calvijn]], werd deze berijming door een vriend van Calvijn in 1565 bewerkt voor het zingen op vier stemmen. Deze ritmische homofone berijming op vier stemmen kwam later naar Nederland, samen met de berijming van [[Petrus Datheen]]. In deze uitgave was de zetting van [[Claude Goudimel]] zodanig bewerkt, dat de hoge mannenstemmen de alt zongen en de sopraan partij een octaaf lager werd gezongen. Van deze vierstemmige bewerking is één druk bekend uit de achttiende eeuw met de berijming van Datheen. Waarschijnlijk is deze uitgave in de achttiende eeuw niet veel in gebruik geweest. | ||
Dat veranderde toen de berijming van 1773 verscheen. In orthodoxe kringen was groot verzet tegen de nieuw zingtrant, en men bleef de psalmen op hele noten zingen. Maar in kleine zanggroepen werden de psalmen | Dat veranderde toen de [[psalmberijming van 1773|berijming van 1773]] verscheen. In protestants orthodoxe kringen was groot verzet tegen de nieuw zingtrant, en men bleef de psalmen op hele noten zingen. Maar in kleine zanggroepen in orthodoxe kringen werden de psalmen wel degelijk vierstemmig ritmisch gezongen, naar de zetting van Goudimel en alleen voor mannen. Naar aanleiding van deze vierstemmige psalmzang werd getracht om ook de zogenaamde evangelische gezangen van 1805 op vier stemmen te introduceren. Ook hier verscheen een zetting van, met een bijzondere druk waarbij, net als bij de vierstemmige psalmen, allevier de stemmen op iedere twee pagina's afzonderlijk zijn weergegeven. Van deze uitgave is maar één exemplaar bekend. Dat exemplaar is ingebonden bij een bundel van de vierstemmige psalmen. | ||
In de loop van de negentiende eeuw verscheen een nieuwe evangelische liedbundel van de hand van Johannes Hazeu. Ook deze bundel in drie delen, verscheen op vier stemmen voor mannen en deze bundel werd wel samen met de psalmberijming op vier stemmen gezongen. Er verschenen in de loop van de negentiende eeuw verschillende uitgaven van | In de loop van de negentiende eeuw verscheen een nieuwe evangelische liedbundel van de hand van [[Johannes Hazeu]]. Ook deze bundel in drie delen, verscheen op vier stemmen voor mannen en deze bundel werd wel samen met de psalmberijming op vier stemmen gezongen. Er verschenen in de loop van de negentiende eeuw verschillende uitgaven van zowel de vierstemmige psalmen alsook van de vierstemmige Hazeuliederen. | ||
Het is bijzonder interessant om kennis te nemen van de traditie waarin vanaf ongeveer 1840 deze psalmen en Hazeuliederen werden gezongen. Dat gebeurde met name op Urk, in de diverse buurtschappen rondom Zwolle en in Zeeland. Vissers zongen in het weekend op de schepen en boeren en boerenknechts zongen op de lange winteravonden. Men kwam bij elkaar op een schip, of op de deel van een boerderij en een ervaren zanger gaf alle partijen de toon aan met behulp van een stemfluitje, volgens het do re mi fa sol. Met een hamertje werd de maat geslagen. Men zong ritmisch, maar zeer langzaam. | Het is bijzonder interessant om kennis te nemen van de traditie waarin vanaf ongeveer 1840 deze psalmen en Hazeuliederen werden gezongen. Dat gebeurde met name op [[Urk]], in de diverse buurtschappen rondom [[Zwolle]] en in [[Zeeland]]. Vissers zongen in het weekend op de schepen en boeren en boerenknechts zongen op de lange winteravonden. Men kwam bij elkaar op een schip, of op de deel van een boerderij en een ervaren zanger gaf alle partijen de toon aan met behulp van een stemfluitje, volgens het do re mi fa sol. Met een hamertje werd de maat geslagen. Men zong ritmisch, maar zeer langzaam. | ||
Ervaren zangers, die gewend waren om de alt partij te zingen, deden dat ook wel eens tijdens het zingen in de gewone kerkdiensten. | Ervaren zangers, die gewend waren om de alt partij te zingen, deden dat ook wel eens tijdens het zingen in de gewone kerkdiensten. Dit gebeurde bijvoorbeeld in [[Genemuiden]] en op andere plaatsen. Dat is dus afkomstig vanuit deze zanggroepen en is weer afkomstig uit de oude berijming met de zetting van Goudimel, bewerkt voor vierstemmig zingen door mannen. | ||
Na de stormramp van 1953 werden nieuwe bundels van Hazeu en nieuwe psalmboeken op vier stemmen vanuit de groepen te Urk en te Zwolle (Nieuwleusen) verzonden naar Zeeland. | Na de [[stormramp van 1953]] werden nieuwe bundels van Hazeu en nieuwe psalmboeken op vier stemmen vanuit de groepen te Urk en te Zwolle (Nieuwleusen) verzonden naar Zeeland. | ||
* destentor.nl, [http://www.destentor.nl/regio/zwartewaterland/genemuider-bovenstem-immaterieel-erfgoed-1.4110696 Genemuider bovenstem immaterieel erfgoed] | * destentor.nl, [http://www.destentor.nl/regio/zwartewaterland/genemuider-bovenstem-immaterieel-erfgoed-1.4110696 Genemuider bovenstem immaterieel erfgoed] | ||
* radio1.nl, [http://www.radio1.nl/item/167902-Psalmzingen%20met%20bovenstem%20is%20erfgoed.html Psalmzingen met bovenstem is erfgoed] | * radio1.nl, [http://www.radio1.nl/item/167902-Psalmzingen%20met%20bovenstem%20is%20erfgoed.html Psalmzingen met bovenstem is erfgoed] | ||
{{nocat}} | {{nocat}} | ||
Versie van 11 dec 2013 18:02
De bovenstem is een vierstemmige psalmberijming.
Na de komst van het zogenaamde Geneefse Psalter in 1562, aangezet, of in opdracht van Johannes Calvijn, werd deze berijming door een vriend van Calvijn in 1565 bewerkt voor het zingen op vier stemmen. Deze ritmische homofone berijming op vier stemmen kwam later naar Nederland, samen met de berijming van Petrus Datheen. In deze uitgave was de zetting van Claude Goudimel zodanig bewerkt, dat de hoge mannenstemmen de alt zongen en de sopraan partij een octaaf lager werd gezongen. Van deze vierstemmige bewerking is één druk bekend uit de achttiende eeuw met de berijming van Datheen. Waarschijnlijk is deze uitgave in de achttiende eeuw niet veel in gebruik geweest.
Dat veranderde toen de berijming van 1773 verscheen. In protestants orthodoxe kringen was groot verzet tegen de nieuw zingtrant, en men bleef de psalmen op hele noten zingen. Maar in kleine zanggroepen in orthodoxe kringen werden de psalmen wel degelijk vierstemmig ritmisch gezongen, naar de zetting van Goudimel en alleen voor mannen. Naar aanleiding van deze vierstemmige psalmzang werd getracht om ook de zogenaamde evangelische gezangen van 1805 op vier stemmen te introduceren. Ook hier verscheen een zetting van, met een bijzondere druk waarbij, net als bij de vierstemmige psalmen, allevier de stemmen op iedere twee pagina's afzonderlijk zijn weergegeven. Van deze uitgave is maar één exemplaar bekend. Dat exemplaar is ingebonden bij een bundel van de vierstemmige psalmen.
In de loop van de negentiende eeuw verscheen een nieuwe evangelische liedbundel van de hand van Johannes Hazeu. Ook deze bundel in drie delen, verscheen op vier stemmen voor mannen en deze bundel werd wel samen met de psalmberijming op vier stemmen gezongen. Er verschenen in de loop van de negentiende eeuw verschillende uitgaven van zowel de vierstemmige psalmen alsook van de vierstemmige Hazeuliederen.
Het is bijzonder interessant om kennis te nemen van de traditie waarin vanaf ongeveer 1840 deze psalmen en Hazeuliederen werden gezongen. Dat gebeurde met name op Urk, in de diverse buurtschappen rondom Zwolle en in Zeeland. Vissers zongen in het weekend op de schepen en boeren en boerenknechts zongen op de lange winteravonden. Men kwam bij elkaar op een schip, of op de deel van een boerderij en een ervaren zanger gaf alle partijen de toon aan met behulp van een stemfluitje, volgens het do re mi fa sol. Met een hamertje werd de maat geslagen. Men zong ritmisch, maar zeer langzaam.
Ervaren zangers, die gewend waren om de alt partij te zingen, deden dat ook wel eens tijdens het zingen in de gewone kerkdiensten. Dit gebeurde bijvoorbeeld in Genemuiden en op andere plaatsen. Dat is dus afkomstig vanuit deze zanggroepen en is weer afkomstig uit de oude berijming met de zetting van Goudimel, bewerkt voor vierstemmig zingen door mannen.
Na de stormramp van 1953 werden nieuwe bundels van Hazeu en nieuwe psalmboeken op vier stemmen vanuit de groepen te Urk en te Zwolle (Nieuwleusen) verzonden naar Zeeland.
- destentor.nl, Genemuider bovenstem immaterieel erfgoed
- radio1.nl, Psalmzingen met bovenstem is erfgoed