Ignaz Semmelweis

Ignaz Philipp Semmelweis (of, Hongaars: Ignác Fülöp Semmelweis) was een Hongaars arts.

Hij werd geboren op 1 juli 1818 (de Duitse naam van een stadsdeel van Buda, (in het huidige Boedapest), deeldistrict Tabán, in het Oostenrijks-Hongaarse rijk, nu Hongarije. Hij overleed op 13 augustus 1865 in Oberdöbling bij Wenen (Oostenrijk).

Levensloop

Semmelweis studeerde geneeskunde aan de universiteiten van Pest en Wenen en ontving in 1844 de doctortitel aan de universiteit van Wenen.

In 1947 deed Semmelweis een ontdekking in een Weens ziekenhuis. In die tijd overleed een op vier kraamvrouwen aan koorts. Het viel Semmelweis op dat er veel minder vrouwen in het kraam bed stierven wanneer ze behandeld werden door een arts die zijn handen had gewassen met bleekwater, en wanneer een arts dus niet rechstreeks van de snijkamer naar de verloskamer kwam. Semmelweis vermoedde dat ’minuscule partikels’ een dodelijke uitwerking hadden.

Hij kon dit echter niet met bewijzen aantonen. Toch eiste hij dat studenten die verloskundige werkzaamheden verrichtten, eerst hun handen in gechloreerd water zouden wassen. Het aantal sterfgevallen daalde sterk in deze kraamkliniek, met een verhouding van ongeveer één sterfgeval op elke tachtig vrouwen, in de plaats van één op vier.

Semmelweis’ theorieën werden echter weggehoond en hij werd ontslagen.

Later werkte Semmelweis in zijn geboorteland, Hongarije. Daar werd de waarde van zijn methode door de regering erkend. De medische stand in de rest van Europa was echter gekant tegen het wassen van handen.

In 1861 publiceerde Semmelweis een verslag van zijn observaties en methoden, en stuurde dit naar vooraanstaande verloskundigen en medische genootschappen. De medische wereld reageerde ongunstig. Op een conferentie van Duitse artsen en natuurkundigen verwierpen de meeste sprekers de medische mening van Semmelweis.

Dood

Semmelweis werd psychisch ziek en in juli 1865 wed hij zonder diagnose door drie artsen naar de instelling Irrenanstalt Döbling, bij Wenen, gebracht. Volgens sommige bronnen zou Semmelweis’ opname in een instelling voor krankzinnigen te wijten zijn aan een intrige. Hij had in 1862 in een open brief gedreigd de artsen die zijn hygiënevoorschriften nog steeds niet gebruikten, als moordenaars aan te klagen.

Op 13 augustus 1865, twee weken nadat hij in de instelling was opgenomen, overleed hij op 47-jarige leeftijd aan een bloedvergiftiging, het gevolg van een kleine verwonding die hij had opgelopen tijdens een strijd met het personeel. Volgens anderen zou hij door verplegers geslagen zijn. (Bij een exhumatie werden fracturen aan handen, armen en borstbeen vastgesteld.) In de overlijdensakte stond „hersenverlamming” als reden van het overlijden.

Bevestiging

Pas tientallen jaren na zijn dood, bevestigde men het bestaan van deze ’minuscule partikels’, en noemde deze bacterieën. Semmelweis’ voorstellen voor een betere hygiëne werden algemeen ingevoerd.

Werken (selectie)

• Zwei offene Briefe an Hofrath Dr. von Siebold und Hofrath Dr. Scanzoni. Pest 1861 (online)
• Die Ätiologie, der Begriff und die Prophylaxe des Kindbettfiebers. 1861.
• Offener Brief an sämtliche Professoren der Geburtshilfe von Ignaz Semmelweis. Königl. ungar. Universitäts-Buchdruckerei, Ofen 1862 (online)
• Tiberius von Györy (Uitg.), Semmelweis’ gesammelte Werke. VDM Verlag Dr. Müller, Saarbrücken 2007, ISBN 978-3-8364-0692-5.

Noten en verwijzingen

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Ignaz Semmelweis op Wikimedia Commons.