John Napier

John Napier (ook gelatiniseerd: Neper), Laird of Merchiston (Merchiston Castle nabij Edinburgh, 1 februari 1550 – Merchiston Castle, 4 april 1617) was een Schotse wiskundige, natuurwetenschapper en protestants theoloog.

Leven

Er zijn geen gegevens over de vroege opleiding van Napier, maar men neemt aan dat hij in zijn vroege kinderjaren privéles zou hebben gekregen. Op 13-jarige leeftijd werd hij ingeschreven aan het St. Salvator’s College, St. Andrews. Tegen de tijd dat hij zich inschreef, was de kwaliteit van het universitair onderwijs slecht, door de onenigheden tussen de katholieken en het groeiende aantal protestanten als gevolg van de Reformatie. Er zijn geen gegevens waaruit blijkt dat John Napier zijn opleiding in St. Andrews heeft voltooid. Er wordt aangenomen dat hij Schotland verliet om zijn opleiding op het vasteland van Europa voort te zetten, nadat zijn oom Adam Bothwell een brief schreef aan John Napiers vader, met het verzoek om hem naar scholen in Frankrijk of Vlaanderen te sturen, want „thuis kan hij niets leren”. Het is niet bekend welke universiteit Napier in Europa bezocht, maar toen hij in 1571 terugkeerde naar Schotland sprak hij vloeiend Grieks, een taal die destijds niet algemeen werd onderwezen op Europese universiteiten. Er zijn ook geen gegevens waaruit blijkt dat hij zich in deze periode aan de belangrijkste universiteiten van Parijs of Genève had ingeschreven.

Op de leeftijd van 21 jaar keerde Napier in 1571 terug naar Schotland en kocht in 1574 een kasteel in Gartness. Nadat zijn vader in 1608 was overleden, verhuisden Napier en zijn gezin naar Merchiston Castle in Edinburgh, waar hij de rest van zijn leven bleef zonen. Hij had ook een landgoed in de stad Edinburgh, aan Borthwick’s Close bij de Royal Mile. Hij nam de taak om zijn landgoederen te besturen erg serieus en experimenteerde met ’zouten’ om de velden te verbeteren en te bemesten en zo de opbrengst te vergroten.

Theoloog

Vanaf zijn studententijd aan St. Andrews was Napier een hevig protestant. Na zijn studie theologie werkte hij ook als protestantse predikant. In het religieus verdeelde Schotland viel hij herhaaldelijk de Katholieke Kerk aan en zag hij de paus als de antichrist. Hij schreef The Plaine Discovery of the Whole Revelation of St. John, dat in 1593 werd gepubliceerd. Volges het voorwoord was een van de doelen ervan om diegenen die overwogen Schotland ’terug te brengen naar het rooms-katholicisme’ van hun plan af te brengen. Er waren wel degelijk redenen om te denken dat de religieuze situatie in Schotland zou kunnen veranderen, want er waren al enige tijd geruchten in omloop dat koning Filips van Spanje Schotland zou binnenvallen.

Napier stelde in het boek dat het blazen op de zevende trompet van de Openbaring had plaatsgevonden in 1541, en dat de wereld ten einde zou komen in 1688 of 1700. Het boek bezorgde hem een behoorlijke reputatie in Schotland, maar ook op het vasteland, nadat het werk in het Nederlands, Frans en Duits was vertaald.

Wiskundige

In zijn vrije tijd studeerde Napier wiskunde. Hij beschrijft in zijn wiskundige werken dat het vaak moeilijk was om hiervoor tussendoor de tijd te vinden. Hij is vooral bekend vanwege zijn uitvinding van logaritmen. Hij en de Zwitser Jost Bürgi ontwikkelden deze ongeveer gelijktijdig (1614, 1620) maar onafhankelijk van elkaar. Logaritmen bleven als rekenhulpmiddel dat eeuwenlang in gebruik. In tegenstelling tot de weinig opgemerkte logaritmen van Bürgi, werd de uitvinding van Napier gretig bestudeerd door geleerden en vooral snel verder ontwikkeld door Henry Briggs (1556–1630). Napiers verdere wiskundige bijdragen omvatten een ezelsbruggetje voor formules die worden gebruikt bij het oplossen van boldriehoeken, twee formules die bekend staan als ’Napiers analogieën’, die worden gebruikt bij het oplossen van boldriehoeken. Hij ontwierp ook een rekensysteem met ivoren staafjes waarop getallen stonden, bekend als ’Napier’s bones’ of ’botten’. Deze voorloper van de rekenliniaal was bruikbaar voor het mechanisch vermenigvuldigen, delen en nemen van vierkantswortels en derdemachtswortels. Hij vond ook exponentiële uitdrukkingen voor trigonometrische functies en introduceerde de decimale notatie voor breuken.

Familie

In 1572 trouwde Napier met de 16-jarige Elizabeth, dochter van James Stirling, vierde Laird of Keir and of Cadder. Zij hadden twee kinderen. Nadat Elizabeth in 1579 was overleden, trouwde Napier met Agnes Chisholm, met wie hij nog tien kinderen had.

Werken

• A Plaine Discovery of the Whole Revelation of St. John. Edinburgh 1593.
• Mirifici logarithmorum canonis descriptio ejusque usus in utraque trigonometria etc. Edinburgh 1614.
• Rabdologiae seu numerationis per virgulas libri duo. Edinburgh 1617 (Duitse bewerking door D. Bayr en Franz Kessler: Künstliche Rechenstäblein zu vortheilhafftiger und leichter mannifaltigung, Straßburg 1618, digitqql).
• Logarithmorum canonis descriptio; Tabula canonis logarithmorum; Mirifici logarithmorum canonis constructio. Bartholome’e Vincent, Lyon 1620. (Geschreven vóór de Descriptio, maar postuum uitgegeven door zijn zoon Robert.)
  • Engelse vertaling door Ian Bruce, van Napiers Mirifici Logarithmorum Canonis Descriptio e. a.

Verwijzingen

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met John Napier op Wikimedia Commons.

 

artikelkiem