Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Amok: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Geen bewerkingssamenvatting |
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Amok&oldid=64112601 7 apr 2023 De Wikischim) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
<!-- ;Onevenwichtig, clichématig en wazig beschreven. Anekdotisch ook.<br> | <!-- ;Onevenwichtig, clichématig en wazig beschreven. Anekdotisch ook.<br> | ||
Bijvoorbeeld: Een Maleisiër die amok maakt, rent de straat op; soms; die tijd; leggen 'een' verband. Grotendeels gebaseerd op één interview.--> | Bijvoorbeeld: Een Maleisiër die amok maakt, rent de straat op; soms; die tijd; leggen 'een' verband. Grotendeels gebaseerd op één interview.--> | ||
'''Amok''' betekent volgens de [[Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal|Van Dale]]: | '''Amok''' betekent volgens de [[Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal|Van Dale]]: "plotseling onbesuisd optreden, opschudding verwekken". Het woord is afgeleid van het [[Indonesisch]]e/[[Maleis]]ische ''amuk'' en in het Nederlands en veel andere talen overgenomen als ''amok''. | ||
De term ''amok'' kan ook verwijzen naar het zonder provocatie aanvallen van een groep mensen, met het doel dodelijke slachtoffers te maken. | |||
== Oorsprong == | == Oorsprong == | ||
Het woord | Het woord ''amok'' is van oudsher de [[Maleisië|Maleise]] naam voor de moorddadige aanvallen waar Maleisiërs soms onder lijden. Het Maleise ''mengamuk'' is dan ook een bekende term voor "amok maken". Een Maleisiër die amok maakt, rent de straat op met een [[kris (wapen)|kris]] of een ander wapen en begint daarmee iedereen te raken tot hij zelf gedood wordt. | ||
Een Maleisiër die amok maakt, rent de straat op met een [[kris (wapen)|kris]] of een ander wapen en begint daarmee iedereen te raken tot hij zelf gedood wordt. | |||
Dit verschijnsel is in Maleisië is eind 17e eeuw beschreven door [[Reynier Adriaensen]]. Volgens hem werden amokmakers opgehangen. Andere auteurs uit die tijd leggen een verband tussen amok maken en het gebruik van [[opium]]. | |||
Volgens André Tuinier in een artikel in ''[[De Groene Amsterdammer]]'' | Volgens André Tuinier in een artikel in ''[[De Groene Amsterdammer]]'' is de amokmaker van oudsher een soort held. Op de eilanden waar amokmaken voorkwam, de [[Filipijnen]], [[Maleisië]] en de Indische archipel lijkt amok [[Endemie (geneeskunde)|endemisch]] en een vaste plaats in de cultuur te hebben. | ||
De Maleise traditie kende twee gerechtvaardigde manieren om amok te maken: | De Maleise traditie kende twee gerechtvaardigde manieren om amok te maken: | ||
# In dienst treden van een vorst, daar te trainen om in geval van oorlog de voorhoede te vormen. Deze vorm van amok maken is vergelijkbaar met [[kamikaze]]. | # In dienst treden van een vorst, daar te trainen om in geval van oorlog de voorhoede te vormen. Deze vorm van amok maken is vergelijkbaar met [[kamikaze]]. | ||
# Een andere min of meer geaccepteerde manier was als een lager geplaatst persoon amok ging lopen tegen de vorst. Het was een soort grote schoonmaak namens de maatschappij, waarbij iedereen werd aangevallen die de amokmaker voor de voeten liep. | # Een andere min of meer geaccepteerde manier was als een lager geplaatst persoon amok ging lopen tegen de vorst. Het was een soort grote schoonmaak namens de maatschappij, waarbij iedereen werd aangevallen die de amokmaker voor de voeten liep. | ||
== Etymologie == | == Etymologie == | ||
Het Maleise woord ''amok'' of beter ''amuk'' is mogelijk een leenwoord uit het [[Javaans]] ''amuk''. ''Amuk'' gaat terug tot het Oud-Javaans ''amūk'', een afleiding van het grondwoord ''wūk''. ''Wūk'' betekent slecht en is verwant aan het Maleis ''buruk''. Het woord ''amūk'' betekent dus | Het Maleise woord ''amok'' of beter ''amuk'' is mogelijk op zijn beurt een leenwoord uit het [[Javaans]] ''amuk''. ''Amuk'' gaat terug tot het Oud-Javaans ''amūk'', een afleiding van het grondwoord ''wūk''. ''Wūk'' betekent slecht en is verwant aan het Maleis ''buruk''. Het woord ''amūk'' betekent dus "iets slecht doen". | ||
== Inflatie van de betekenis == | == Inflatie van de betekenis == | ||
| Regel 27: | Regel 23: | ||
Een aantal moderne citaten: | Een aantal moderne citaten: | ||
* Uit een artikel uit de ''De Groene Amsterdammer'' uit 1995: | * Uit een artikel uit de ''De Groene Amsterdammer'' uit 1995: "Het stadsdeelbestuur hoopt door samen met de bewoners veel amok te maken hetzelfde te bereiken als eerder het stadsdeel Westerpark..." | ||
* Uit het ''[[Reformatorisch Dagblad]]'' van 2003: | * Uit het ''[[Reformatorisch Dagblad]]'' van 2003: "[[Arabisch-Europese Liga|AEL]]: Zolang we niet tevreden zijn zullen we amok maken". | ||
* Uit een [[horoscoop]] uit 2003: | * Uit een [[horoscoop]] uit 2003: "Uw planeet [[Mercurius (planeet)|Mercurius]] is dit jaar rustelozer dan ooit en in april begint de onvoorspelbare planeet [[Uranus (planeet)|Uranus]] amok te maken." | ||
== | {{Appendix|1=Bronnen|2= | ||
* {{Citeer web |url=http://www.groene.nl/1996/31_32/jn_amok.html |titel=De amokmaker |achternaam=Niemöller |voornaam=Joost |datum=1996-07-31 |bezochtdatum=2023-03-10 |werk=[[De Groene Amsterdammer]] |taal=nl |archiefurl=https://web.archive.org/web/19970327134726/http://www.groene.nl/1996/31_32/jn_amok.html |archiefdatum=1997-03-27 |dodeurl=ja |via=[[Internet Archive]]}} | * {{Citeer web |url=http://www.groene.nl/1996/31_32/jn_amok.html |titel=De amokmaker |achternaam=Niemöller |voornaam=Joost |datum=1996-07-31 |bezochtdatum=2023-03-10 |werk=[[De Groene Amsterdammer]] |taal=nl |archiefurl=https://web.archive.org/web/19970327134726/http://www.groene.nl/1996/31_32/jn_amok.html |archiefdatum=1997-03-27 |dodeurl=ja |via=[[Internet Archive]]}} | ||
* Citaten gevonden door te zoeken naar amok maken met [[Google]] | |||
}} | |||
{{Zusterproject | |||
| commons = | |||
| commonscat = Amok | |||
| wikiatlas = | |||
| wikispecies = | |||
| wiktionary = amok#Nederlands | |||
| wikibooks = | |||
| wikisource = | |||
| wikiquote = | |||
| wikinews = | |||
| wikinewscat = | |||
| wikivoyage = | |||
}} | |||
{{authority control|TYPE=t|Wikisage=Q473814}} | {{authority control|TYPE=t|Wikisage=Q473814}} | ||
[[Categorie:Criminaliteit]] | [[Categorie:Criminaliteit]] | ||
Versie van 21 apr 2023 08:55
Amok betekent volgens de Van Dale: "plotseling onbesuisd optreden, opschudding verwekken". Het woord is afgeleid van het Indonesische/Maleisische amuk en in het Nederlands en veel andere talen overgenomen als amok.
De term amok kan ook verwijzen naar het zonder provocatie aanvallen van een groep mensen, met het doel dodelijke slachtoffers te maken.
Oorsprong
Het woord amok is van oudsher de Maleise naam voor de moorddadige aanvallen waar Maleisiërs soms onder lijden. Het Maleise mengamuk is dan ook een bekende term voor "amok maken". Een Maleisiër die amok maakt, rent de straat op met een kris of een ander wapen en begint daarmee iedereen te raken tot hij zelf gedood wordt.
Dit verschijnsel is in Maleisië is eind 17e eeuw beschreven door Reynier Adriaensen. Volgens hem werden amokmakers opgehangen. Andere auteurs uit die tijd leggen een verband tussen amok maken en het gebruik van opium.
Volgens André Tuinier in een artikel in De Groene Amsterdammer is de amokmaker van oudsher een soort held. Op de eilanden waar amokmaken voorkwam, de Filipijnen, Maleisië en de Indische archipel lijkt amok endemisch en een vaste plaats in de cultuur te hebben.
De Maleise traditie kende twee gerechtvaardigde manieren om amok te maken:
- In dienst treden van een vorst, daar te trainen om in geval van oorlog de voorhoede te vormen. Deze vorm van amok maken is vergelijkbaar met kamikaze.
- Een andere min of meer geaccepteerde manier was als een lager geplaatst persoon amok ging lopen tegen de vorst. Het was een soort grote schoonmaak namens de maatschappij, waarbij iedereen werd aangevallen die de amokmaker voor de voeten liep.
Etymologie
Het Maleise woord amok of beter amuk is mogelijk op zijn beurt een leenwoord uit het Javaans amuk. Amuk gaat terug tot het Oud-Javaans amūk, een afleiding van het grondwoord wūk. Wūk betekent slecht en is verwant aan het Maleis buruk. Het woord amūk betekent dus "iets slecht doen".
Inflatie van de betekenis
In het hedendaags taalgebruik wordt amok maken voor veel zwakkere, maar wel opstandige, handelingen gebruikt dan in de oorspronkelijke betekenis. Amok betekent dan opeens onbesuisd optreden, wild worden.
Een aantal moderne citaten:
- Uit een artikel uit de De Groene Amsterdammer uit 1995: "Het stadsdeelbestuur hoopt door samen met de bewoners veel amok te maken hetzelfde te bereiken als eerder het stadsdeel Westerpark..."
- Uit het Reformatorisch Dagblad van 2003: "AEL: Zolang we niet tevreden zijn zullen we amok maken".
- Uit een horoscoop uit 2003: "Uw planeet Mercurius is dit jaar rustelozer dan ooit en in april begint de onvoorspelbare planeet Uranus amok te maken."
Bronnen
|
