Voormalige Nederlandse gemeenten X Y Z

	Werk in uitvoering
	Iemand is nog met dit artikel bezig. Kom later terug om het resultaat te bekijken.

Voormalige Nederlandse gemeenten Op alfabet

A - B - C - D - E - F

G - H - I - J - K - L

M - N - O - P - R - S

T - U - V - W - X Y Z

Per Provincie

Flevoland Friesland (Fryslân) Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland

Dit is een lijst van voormalige Nederlandse gemeenten die welke begint met de letter X Y Z. De lijst is bijgewerkt tot 1 januari 2012.

Zie ook het overzicht van naamswijzigingen en opheffingen van Nederlandse gemeenten per provincie.

Inleiding

Tot 1795 kende Nederland, destijds de Republiek, sterk uiteenlopende vormen van lokaal bestuur. Tijdens de Bataafse Republiek (1795-1806) werden naar Frans voorbeeld dorpen en steden gelijkgesteld in een nieuwe bestuursvorm met de naam gemeente. In de Staatsregeling des Bataafschen Volks van 1 mei 1798 werd de term gemeente voor het eerst gebruikt als aanduiding voor de plaatselijke besturen. Dit zorgde echter nog niet direct voor een systematische organisatie van het gemeentewezen of voor een systematische verdeling van het land in gemeenten. Het duurde tot in de loop van 1811 voordat de rechtspraak, de notariële taken en de waterschapstaken afzonderlijk waren georganiseerd. Pas vanaf toen kregen de gemeenten de plaats in het openbaar bestuur die ze nu ook nog hebben, zij het met aanvankelijk minder taken en bevoegdheden. Op 1 januari 1812 werd de eerste systematische indeling van kracht. In onderstaand overzicht zijn alle gemeenten opgenomen die op of na dat moment in Nederland hebben bestaan en die inmiddels niet meer als zelfstandige gemeente bestaan.

Overzicht

A'dam code	CBS code	Provincie	Gemeente	Alternatieve namen	Burge mees ters	Bestaan vanaf	Ontstaan uit	Bestaan tot	Opgegaan in	Opmerkingen
11247	0729	Zeeland	Yerseke	Ierseke; IJerseke	Lijst			01-01-1970	Reimerswaal
11173	0731	Zeeland	Zaamslag		Lijst			01-04-1970	Terneuzen	Viel van 14-02-1814 tot 28-04-1814 onder speciaal bestuur, daarna tot 19-09-1814 onder Brabant
11044	0471	Noord-Holland	Zaandam		Lijst	1811	Oost- en Westzaandam	01-01-1974	Zaanstad
11404	0472	Noord-Holland	Zaandijk		Lijst			01-01-1974	Zaanstad
10633	1232	Overijssel	Zalk en Veecaten	Zalk; Zalk en Veekaten	Lijst			01-01-1937	IJsselmuiden
10956	0054	Groningen	Zandt, 't 't Zandt	't Zand	Lijst			01-01-1990	Loppersum
10003		Gelderland	Zeddam		Lijst			01-01-1821	Bergh
10759	0877	Noord-Brabant	Zeeland (Noord-Brabant)		Lijst			01-01-1994	Landerd
10096	1233	Noord-Brabant	Zeelst		Lijst			01-05-1921	Veldhoven
10949	0354	Utrecht	Zegveld		Lijst			01-01-1989	Woerden	Viel van 19-09-1814 tot 01-04-1817 onder twee provincies (gebied Rietveld viel onder Zuid-Holland)
10185	1234	Zuid-Holland	Zegwaart	Zegwaard	Lijst			01-05-1935	Zoetermeer
11159	0298	Gelderland	Zelhem		Lijst			01-01-2005	Bronckhorst
10329	1235	Noord-Brabant	Zesgehuchten	Zes Gehuchten	Lijst			01-05-1921	Geldrop
10046	0878	Noord-Brabant	Zevenbergen		Lijst			01-04-1998	Moerdijk (naamswijziging)
11151	1399	Utrecht	Zevender		Lijst	01-04-1817	Polsbroek (Oud)	08-09-1857	Willige Langerak	Viel tot 01-01-1821 onder Zuid-Holland
11317	0635	Zuid-Holland	Zevenhoven	Zevenhoven en half Noorden; Zevenhoven en Noorden	Lijst			01-01-1991	Nieuwveen	Viel tot 19-09-1814 onder Utrecht
11377	0636	Zuid-Holland	Zevenhuizen		Lijst			01-01-1991	Moerhuizen
11377	1666	Zuid-Holland	Zevenhuizen-Moerkapelle		Lijst	01-02-1992	Moerhuizen (naamswijziging)	01-01-2010	Zuidplas
10843	0732	Zeeland	Zierikzee	Zieriksee	Lijst			01-01-1997	Schouwen-Duiveland
10897	0300	Gelderland	Zoelen		Lijst			01-01-1978	Buren
10040	1236	Zeeland	Zonnemaire	Zonnemere	Lijst			01-01-1961	Brouwershaven
10779	1237 (733)	Zeeland	Zoutelande	Zoutelande c.a.; Zoutelande, Sintjanskerke en Boudewijnskerke	Lijst			01-07-1966	Valkenisse (Walcheren)
11231	1400	Zuid-Holland	Zouteveen		Lijst	01-04-1817	Vlaardingen	01-09-1855	Vlaardinger-Ambacht
11311	0474	Noord-Holland	Zuid- en Noord-Schermer	Noord- en Zuid-Schermer; Schermer; Zuid en Noord Schermer; Zuid- en Noordschermer	Lijst			01-08-1970	Schermer
10917	0639	Zuid-Holland	Zuid-Beijerland	Zuid Beijerland; Zuidbeierland; Zuidbeijerland	Lijst			01-01-1984	Korendijk
11282	1240	Groningen	Zuidbroek (Groningen)		Lijst			01-07-1965	Oosterbroek
10751	1402	Zuid-Holland	Zuidbroek (Zuid-Holland)		Lijst	01-04-1817	Berkenwoude	19-08-1857	Bergambacht
11087	0734	Zeeland	Zuiddorpe		Lijst			01-04-1970	Axel	Viel van 14-02-1814 tot 28-04-1814 onder speciaal bestuur, daarna tot 19-09-1814 onder Brabant
10018	0996	Geen	Zuidelijke IJsselmeerpolders, Openbaar Lichaam		Lijst	10-11-1955	Inpoldering	01-01-1984	Almere; Zeewolde
10316	0640	Zuid-Holland	Zuidland	Zuidland en Velgersdijk	Lijst			01-01-1980	Bernisse
10002	0136	Drenthe	Zuidlaren		Lijst			01-12-1999	Tynaarlo (naamswijziging)
10229	1401	Utrecht	Zuid-Polsbroek	Zuid Polsbroek	Lijst	01-04-1817	Polsbroek (Oud)	08-09-1857	Polsbroek
11394	1241	Noord-Holland	Zuidschalkwijk	Zuid Schalkwijk; Zuid-Schalkwijk; Zuid-Schalkwijk c.a.; Zuidschalkwijk, Vijfhuizen en Nieuwerkerk aan den Drecht	Lijst	01-05-1817	Spaarnwoude	22-09-1863	Haarlemmerliede en Spaarnwoude
10159	1238	Noord-Holland	Zuid-Scharwoude	Zuid Scharwoude; Zuidscharwoude	Lijst	01-05-1817	Scharwoude (Langendijk)	01-08-1941	Langedijk
10081	1239	Zuid-Holland	Zuid-Waddinxveen	Zuid Waddinxveen; Zuidwaddinxveen	Lijst	01-04-1817	Waddinxveen (Oud)	01-07-1870	Waddinxveen
10343	1403	Zuid-Holland	Zuidwijk		Lijst	01-04-1817	Boskoop	01-01-1846	Boskoop
10262	0137	Drenthe	Zuidwolde		Lijst			01-01-1998	Wolden, De De Wolden
10437	0735	Zeeland	Zuidzande		Lijst			01-04-1970	Oostburg	Viel van 14-02-1814 tot 28-04-1814 onder speciaal bestuur, daarna tot 19-09-1814 onder Brabant
10059	1242	Utrecht	Zuilen	Zuijlen; Zuilen en de Eng	Lijst			01-01-1954	Utrecht
11036	1243	Gelderland	Zuilichem	Zuylichem	Lijst			01-07-1955	Brakel
10218	0475	Noord-Holland	Zwaag	Zwaag en Hoog- en Laag-Zwaagdijk	Lijst			01-01-1979	Hoorn
10675	1244	Zuid-Holland	Zwammerdam		Lijst			01-02-1964	Alphen aan den Rijn; Bodegraven
10703	0641	Zuid-Holland	Zwartewaal		Lijst			01-01-1980	Brielle
10303	0192	Overijssel	Zwartsluis		Lijst			01-01-2001	Zwartewaterland
10872	0138	Drenthe	Zweeloo	Zweelo	Lijst			01-01-1998	Coevorden
10654	1245 (194)	Overijssel	Zwollerkerspel		Lijst			01-08-1967	Zwolle

Toelichting

Bovenstaand overzicht bevat de volgende kolommen:

• Amsterdamse code

Hier staat de Amsterdamse code vermeld die is toegekend aan de gemeente. Deze codering van gemeenten is ontwikkeld ten behoeve van historisch onderzoek.

• CBS-code.

Hier staat de CBS code vermeld die is toegekend aan de gemeente. Deze codering van gemeenten is initieel in 1966 door het CBS ontwikkeld en wordt onder meer toegepast in de Gemeentelijke basisadministratie van persoonsgegevens.

Er zijn 37 gemeenten aan welke voor hun opheffing een driecijferige code is toegekend en aan welke later, na hun opheffing, een viercijferige code is toegekend. De driecijferige code staat bij deze gemeenten tussen haakjes vermeld achter de nieuwere viercijferige code.

• Provincie

Hier staat de provincie vermeld waartoe de gemeente behoorde op dag vóór haar opheffing. Bij de gemeenten die zijn opgeheven in de periode dat Nederland in departementen was opgedeeld, dat wil zeggen vóór mei 1814 resp. wat betreft Limburg vóór oktober 1815, is de provincie vermeld waartoe de gemeente zou hebben behoord als deze in mei 1814 resp. oktober 1815 nog zou hebben bestaan. Wanneer een gemeente in de loop van de tijd ook tot andere provincies heeft behoord, dan staan in de kolom opmerkingen hierover nadere details.

• Gemeente

Hier staat de naam van de gemeente vemeld zoals deze in de opheffingswet was opgenomen (op enkele duidelijke fouten na), dan wel formeel of min of meer officieel gewijzigde gemeentenamen (waarbij de gemeente bleef bestaan).

Wanneer een gemeente is opgeheven en later onder dezelfde naam weer is opgericht (al dan niet hetzelfde grondgebied beslaand), komt deze gemeente twee maal voor, waarbij de naam voor de eerste bestaansperiode het achtervoegsel '(Oud)' heeft.

Wanneer een gemeentenaam in de loop van de tijd gebruikt is voor twee geheel verschillende gemeenten (al dan niet op hetzelfde moment), dan wordt deze gevolgd door een niet officiële nadere aanduiding ter onderscheid (vaak, maar niet altijd, de provincienaam) die niet behoort tot de officiële naam. Bijv. Aalst (Noord-Brabant) ter onderscheid van Aalst (Gelderland).

• Alternatieve namen

Hier staat een opsomming van naamsvarianten vermeld die in de loop van de tijd in diverse bronnen met betrekking tot de gemeente zijn gehanteerd.

• Burgemeesters

Hier staat een verwijzing vermeld naar een eventuele lijst van burgemeesters van de betreffende gemeente.

• Bestaan vanaf

Hier staat de datum vermeld waarop de gemeente is ontstaan. Wanneer deze kolom leeg is, wil dat zeggen dat deze datum ligt vóór 1 januari 1812.

• Ontstaan uit

Hier staat vermeld uit welke gemeente(n) de nieuwe gemeente is ontstaan, als dit heeft plaatsgevonden ná 1 januari 1812.

Toevoegingen nadien worden hier niet vermeld.

• Bestaan tot

Hier staat de datum vermeld van de eerste dag waarop de gemeente met deze naam niet meer bestond.

• Opgegaan in

Hier staat de naam vermeld van de (reeds bestaande of nieuwe) gemeente waarin de gemeente opging. Bij opsplitsingen staan meerdere namen vermeld.

• Opmerkingen

Hier staan eventuele aanvullende opmerkingen vermeld.

Zie ook

• Lijst van huidige Nederlandse gemeenten
• Lijst van huidige Nederlandse gemeenten per provincie
• Gemeentelijke herindeling in Nederland
• Lijst van voormalige Nederlandse gemeenten per provincie

Bronnen

• KNAW, Repertorium van Nederlandse gemeenten 1812–2006 (PDF, 1,4 MB)
• KNAW, Lijst met enkele errata en aanvullingen op het repertorium t/m 1-1-2009 PDF, 12 kB

Bronnen, noten en/of referenties

Noten