Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Teamim: verschil tussen versies
(indeling 2 systemen) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 3: | Regel 3: | ||
==Twee systemen== | ==Twee systemen== | ||
De cantillatietekens die voorkomen in de Hebreeuwse Masoretische tekst, heten ook de ’Tiberiaanse’ cantillatietekens. Deze naam is afgeleid van de schriftgeleerden uit Tiberias in Galilea, die deze tekens gebruikten. | |||
* Het ene systeem wordt beschreven als het ''' | |||
De tekens kunnen worden ingedeeld in twee systemen: | |||
* Het ene systeem wordt beschreven als het '''prosodische''' (soms: '''prozaïsche'') systeem en is het meest voorkomende. Deze tekens worden gebruikt in eenentwintig boeken van de {{Heb|תנ״ך}}, de [[Hebreeuwse Bijbel]]. | |||
* Een ander systeem, het '''poëtische''' systeem, komt voor in de boeken van de [[Psalmen]], de [[Spreuken]] en het boek [[Job (boek)|Job]]. | * Een ander systeem, het '''poëtische''' systeem, komt voor in de boeken van de [[Psalmen]], de [[Spreuken]] en het boek [[Job (boek)|Job]]. | ||
| Regel 12: | Regel 14: | ||
De teamim en de klinkertekens werden in de middeleeuwen door de [[Masoreten]] vastgelegd (zie ook [[Hebreeuws alfabet]]). Sommige van deze tekens werden in de middeleeuwse handschriften van de [[Misjna]] gebruikt. Er zijn in totaal 48 verschillende teamim-tekens. | De teamim en de klinkertekens werden in de middeleeuwen door de [[Masoreten]] vastgelegd (zie ook [[Hebreeuws alfabet]]). Sommige van deze tekens werden in de middeleeuwse handschriften van de [[Misjna]] gebruikt. Er zijn in totaal 48 verschillende teamim-tekens. | ||
==Het | ==Het prosodische systeem: de teamim kaf-alef== | ||
De cantillatietekens van het prosodische systeem worden ook de ''teamim kaf-alef'' genoemd. De letters ''kaf'' en ''alef'' hebben samen de getalwaarde 21. Dit systeem wordt gebruikt in 21 van de boeken van de Hebreeuwse Bijbel (volgens de Hebreeuwse indeling). | |||
Bijna alle teamim staan bij de beklemtoonde lettergrepen, zodat ze ook het woordaccent aangeven. | Bijna alle teamim staan bij de beklemtoonde lettergrepen, zodat ze ook het woordaccent aangeven. | ||
| Regel 19: | Regel 23: | ||
De belangrijkste teamim voor de weergave van de interpunctie zijn de „keizers” (''sof pasoek'' aan het einde van een vers; ''atnach'' of ''etnachta'' in het midden van een vers) en de „koningen” (de eerste daarvan in het halfvers is meestal een ''saqef qaton'' en geeft het midden van het halfvers aan). | De belangrijkste teamim voor de weergave van de interpunctie zijn de „keizers” (''sof pasoek'' aan het einde van een vers; ''atnach'' of ''etnachta'' in het midden van een vers) en de „koningen” (de eerste daarvan in het halfvers is meestal een ''saqef qaton'' en geeft het midden van het halfvers aan). | ||
== Het poëtische cantillatiesysteem == | == Het poëtische cantillatiesysteem: ''teamim emet'' == | ||
Het poëtische systeem heet ook de ''teamim emet''. Emet (emeth) betekent ’waarheid’ en is een acroniem van de Hebreeuwse woorden voor de boeken [[Job (boek)|Job]], [[Psalmen]], [[Spreuken]]. | |||
De meeste tekens van het poëtische cantillatiesysteem lijken identiek aan de tekens van het prosodische systeem, maar hun functie is helemaal verschillend. Slechts enkele tekens worden op dezelfde manier gebruikt als in de rest van de Hebreeuwse Tenach. De verhalende delen aan het begin en het einde van het boek Job gebruiken het ’normale’, ’prosodische’ systeem, maar het hoofddeel van het boek gebruikt de poëtische cantillatie. | |||
== Zie ook == | == Zie ook == | ||
| Regel 32: | Regel 38: | ||
* {{fr}}[http://fr.wikipedia.org/wiki/Cantillation_h%C3%A9bra%C3%AFque Franse] Wikipedia | * {{fr}}[http://fr.wikipedia.org/wiki/Cantillation_h%C3%A9bra%C3%AFque Franse] Wikipedia | ||
{{Appendix}} | {{Appendix}} | ||
* {{en}} {{Aut|John H. Wheeler}}, [http://www.bibal.net/04/musico/psalms-iii/pdf/wheeler_accents-a.pdf The Hebrew musical accents (te`amim)] | |||
* {{en}} {{Aut|Helmut Richter}}, [http://www.mechon-mamre.org/c/hr/ Hebrew Cantillation Marks And Their Encoding] | |||
[[Categorie:Thora]] | [[Categorie:Thora]] | ||
[[Categorie:Hebreeuws]] | [[Categorie:Hebreeuws]] | ||
[[Categorie:Joodse muziek]] | [[Categorie:Joodse muziek]] | ||
Versie van 1 dec 2012 19:48
Teamim (Hebreeuws: טעמי המקרא ta‘amei ha-mikra of kortweg טעמים te‘amim; in het Jiddisch en Engels: trope) zijn tekens in de masoretische tekst van de Hebreeuwse Bijbel (Tenach), die aanvullend op de klinkertekens (nikoed) aan de consonanten worden toegevoegd om de muzikale voordracht of cantillatie van de Bijbeltekst in de Joodse synagogediensten aan te geven. Ze heten daarom ook of cantillatietekens.
Twee systemen
De cantillatietekens die voorkomen in de Hebreeuwse Masoretische tekst, heten ook de ’Tiberiaanse’ cantillatietekens. Deze naam is afgeleid van de schriftgeleerden uit Tiberias in Galilea, die deze tekens gebruikten.
De tekens kunnen worden ingedeeld in twee systemen:
- Het ene systeem wordt beschreven als het prosodische' (soms: prozaïsche) systeem en is het meest voorkomende. Deze tekens worden gebruikt in eenentwintig boeken van de תנ״ך, de Hebreeuwse Bijbel.
- Een ander systeem, het poëtische systeem, komt voor in de boeken van de Psalmen, de Spreuken en het boek Job.
Hoewel de tekens van beide systemen identiek lijken, hebben ze een verschillende functie.
Geschiedenis
De teamim en de klinkertekens werden in de middeleeuwen door de Masoreten vastgelegd (zie ook Hebreeuws alfabet). Sommige van deze tekens werden in de middeleeuwse handschriften van de Misjna gebruikt. Er zijn in totaal 48 verschillende teamim-tekens.
Het prosodische systeem: de teamim kaf-alef
De cantillatietekens van het prosodische systeem worden ook de teamim kaf-alef genoemd. De letters kaf en alef hebben samen de getalwaarde 21. Dit systeem wordt gebruikt in 21 van de boeken van de Hebreeuwse Bijbel (volgens de Hebreeuwse indeling).
Bijna alle teamim staan bij de beklemtoonde lettergrepen, zodat ze ook het woordaccent aangeven.
De teamim dienden oorspronkelijk als interpunctietekens en zijn daardoor ook voor het begrijpen van de tekst van belang. Door een verbindende of een scheidende betekenis geven ze de logische (syntactische) relaties in de zin aan, zoals komma’s, puntkomma’s en punten. Dikwijls gaat dat gepaard met een verandering van de klemtoon en de uitspraak van het woord waarbij deze tekens staan. Dit werd daarom eveneens schriftelijk vastgelegd, bijvoorbeeld door verlengde klinkers bij sterk scheidende teamim. Deze vormen worden pausale vormen genoemd, omdat zij tot verandering van de spreekpauzes leiden, bijvoorbeeld aan het einde van een zin.[1]
De belangrijkste teamim voor de weergave van de interpunctie zijn de „keizers” (sof pasoek aan het einde van een vers; atnach of etnachta in het midden van een vers) en de „koningen” (de eerste daarvan in het halfvers is meestal een saqef qaton en geeft het midden van het halfvers aan).
Het poëtische cantillatiesysteem: teamim emet
Het poëtische systeem heet ook de teamim emet. Emet (emeth) betekent ’waarheid’ en is een acroniem van de Hebreeuwse woorden voor de boeken Job, Psalmen, Spreuken.
De meeste tekens van het poëtische cantillatiesysteem lijken identiek aan de tekens van het prosodische systeem, maar hun functie is helemaal verschillend. Slechts enkele tekens worden op dezelfde manier gebruikt als in de rest van de Hebreeuwse Tenach. De verhalende delen aan het begin en het einde van het boek Job gebruiken het ’normale’, ’prosodische’ systeem, maar het hoofddeel van het boek gebruikt de poëtische cantillatie.
Zie ook
Weblinks
- (en) http://bible.ort.org/books/cant4.asp biedt een inleiding tot de in de Asjkenazische ritus gebruikelijke muzikale voordracht in de synagogedienst.
- (en) Cantillation, Engels Wikipedia-artikel
- (fr) Franse Wikipedia
Bronnen, noten en/of referenties
|
- (en) John H. Wheeler, The Hebrew musical accents (te`amim)
- (en) Helmut Richter, Hebrew Cantillation Marks And Their Encoding