Mos (plant)

Mossen
Anomodon viticulosus
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Onderrijk: Embryophyta (Landplanten)
Phylum
Bryophyta Pax (1968)

De mossen oftewel Bryophyta zijn de eenvoudigste landplanten. Ze missen onder meer vaatbundels en wortels. Mossen zijn kleine groenblijvende planten. Ze hechten zich vast met wortelachtige structuren die rhizoïden worden genoemd. In tegenstelling tot de echte wortels van andere planten, worden rhizoïden niet gebruikt voor opname van nutriënten.

Ze worden onderverdeeld in vijf klassen, waaronder de bladmossen, de hauwmossen en twee groepen van levermossen.

Korstmossen behoren niet tot de mossen maar tot de schimmels. Ze bestaan uit schimmeldraden, die in mutualistische symbiose leven met algen.

Evolutie

Mossen zijn primitieve sporenplanten die eerder in de evolutie zijn ontstaan dan varens en paardenstaarten. De eerste landplant wordt verondersteld een levermos te zijn geweest; er zijn fossielen gevonden van levermossen van 475 miljoen jaar geleden.

Generatiewisseling

Bij mossen is de mosplant de gametofyt en vormt de gameten (geslachtscellen). Uit de door de zaadcel bevruchte eicel ontstaat dan een sporogoon (een steel met een doosje), afgedekt met een huikje (een soort mutsje). Het sporogoon of sporekapsel is de sporofyt, dat parasiteert op de mosplant. In het doosje worden de sporen gevormd. Uit zo'n spore ontstaat een draadje, een voorkiem (protonema), waaruit eerst mosknoppen en daaruit weer nieuwe mosplantjes groeien.

Taxonomie

• Phylum: Bryophyta
  • Klasse: Takakiopsida
    • Geslacht: Takakia
  • Klasse: Sphagnopsida
    • Orde: Sphagnales
      • Familie: Sphagnaceae
        • Geslacht: Sphagnum
          • Soort: Gewoon veenmos (Spagnum palustre)
          • Soort: Hoogveen-veenmos (Spagnum magellanicum)
  • Klasse: Bladmossen: Bryopsida = Musci
    • Onderklasse: Hunebedmossen: Andreaeidae (soms als klasse: Andreaeopsida)
    • Onderklasse: Viertandmossen: Tetraphidae
    • Onderklasse: Haarmossen: Polytrichidae (soms als klasse: Polytrichopsida)
    • Onderklasse: Kaboutermossen: Buxbaumiidae
    • Onderklasse: Bryidae
      • Soort: Muurmos of gewoon muursterretje (Tortula muralis)
      • Soort: 'Purpersteeltje (Ceratodon purpureus)
    • Onderklasse: Archidiidae
    • Onderklasse: Andreaeobryopsida
      • Soort: Andreaeobryum macrosporum
  • Klasse: Marchantiopsida (soms met volgende klasse als aparte stam: levermossen, Hepaticae of Marchantiophyta)
  • Klasse: Jungermanniopsida
  • Klasse: Hauwmossen (Anthocerotae) (soms als aparte stam: Anthocerotophyta)
    • Orde: Anthocerotales
    • Orde: Nothothylales

De systematiek van de mossen is nog in beweging. Dit blijkt uit de indelingen met verschillen in niveaus voor de hogere taxa.

Externe links

• Bryologische en Lichenologische Werkgroep (BLWG) met online-verspreidingsatlas en foto's van alle soorten
• Waarnemingen van mossen in Nederland (Waarneming.nl)
• Oud mos (noorderlicht)

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Bryophyta op Wikimedia Commons.

Bibliografie

• Siebel, H.N. & H.J. During (2006). Beknopte mosflora van Nederland en België. KNNV Uitgeverij.
• BLWG (2007). Voorlopige verspreidingsatlas van de Nederlandse mossen. BLWG.
• Bouman, A.C. (2002). De Nederlandse veenmossen. KNNV Uitgeverij.
• Van Dort, K.W., Chr. Buter & P. van Wielink (1996). Veldgids mossen. KNNV Uitgeverij.
• Hans Kruijer, Ben van Zanten Mossen, een vergeten plantengroep