Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Wereldenergievoorziening: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Geen bewerkingssamenvatting
 
(72 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
'''Wereldenergievoorziening''' bestaat uit het winnen en gebruiksklaar maken van [[brandstof]], het opwekken van elektriciteit, en het energietransport in de hele wereld. De huidige energievoorziening maakt ca 10% uit van alle bestedingen in de wereld<ref>http://www.leonardo-energy.org/blog/world-energy-expenditures</ref> en is van groot belang voor economie en leefbaarheid.  
'''Wereldenergievoorziening en -verbruik''' is de wereldwijde productie en bereiding van [[brandstof]], opwekking van elektriciteit, energietransport en energieverbruik. Het is een fundamenteel onderdeel van de economische activiteit. Het omvat warmte,<ref>{{cite web |title=Heating – Analyse |url=https://www.iea.org/reports/heating |access-date=2022-05-25 |website=IEA |language= nl-NL}}</ref> maar geen energie uit voedsel. Veel landen publiceren statistieken over de energievoorziening en het energieverbruik van hun eigen land, van andere interessante landen of van alle landen samen in één grafiek. Een van de grootste organisaties op dit gebied, het [[Internationaal Energieagentschap]] (IEA), verkoopt jaarlijks uitgebreide energiegegevens.<ref name="balances">[https://www.iea.org/data-and-statistics/data-tables?country=WORLD&energy=Balances&year=2018 Data and Statistics.] 2018. International Energy Agency. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210806060631/https://www.iea.org/data-and-statistics/data-tables?country=WORLD&energy=Balances&year=2018|date=6 August 2021}}</ref> Enerdata publiceert een gratis Jaarboek.<ref name="Enerdata"> {{cite web|url=https://yearbook.enerdata.net/ |title=World Energy Statistics &#124; Enerdata |publisher=Yearbook.enerdata.net |date= |accessdate=2022-08-26}}</ref>
Dit artikel geeft een korte beschrijving van het aanbod en het verbruik van energie, aan de hand van in tabellen samengevatte statistieken, van de landen en regio's die het meest produceren en verbruiken. Recente energiedata, bijv van het eindgebruik, zijn soms niet beschibaar.<ref>https://ourworldindata.org/energy-missing-data</ref>


Energieproductie is 80% fossiel. De helft daarvan wordt geproduceerd door China, de Verenigde Staten en de Arabische staten van de Perzische Golf. Deze Golfstaten en Noorwegen exporteren het grootste deel van hun productie, grotendeels naar de Europese Unie en Japan, waar niet genoeg energie wordt geproduceerd om hun gebruikers tevreden te stellen. Het energieverbruik per persoon in N-Amerika is zeer hoog, terwijl het in ontwikkelingslanden laag en meer hernieuwbaar is. De energieproductie neemt langzaam toe, behalve voor zonne- en windenergie die meer dan 20% per jaar groeit.
De energieproductie is voor 80% fossiel.<ref name="Enerdata" /> De helft daarvan wordt geproduceerd door China, de Verenigde Staten en de Arabische staten van de Perzische Golf. De Golfstaten en Rusland exporteren het grootste deel van hun productie, grotendeels naar de Europese Unie en China, waar niet genoeg energie wordt geproduceerd om aan de vraag te voldoen. De energieproductie stijgt 1 tot 2% per jaar,<ref>{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |last2=Roser |first2=Max |last3=Rosado |first3=Pablo |date=2020-11-28 |title=Energie |url=https://ourworldindata.org/energy-production-consumption |journal=Our World in Data |quote=Het wereldwijde energieverbruik blijft groeien, maar lijkt wel te vertragen – gemiddeld rond de 1% tot 2% per jaar.}}</ref> behalve zonne- en windenergie, die in de jaren 2010 gemiddeld 20% per jaar bedroegen.<ref>{{Cite news |date=2022-03-31 |title=Wereldwijde wind- en zonnegroei op schema om klimaatdoelstellingen te halen |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/sustainable-business/global-wind-solar-growth-track-meet-climate-targets-2022 -03-30/ |access-date=2022-09-16}}</ref><ref>{{Cite web |date=2022-03-29 |title=Global Electricity Review 2022 |url=https:// ember-climate.org/insights/research/global-electricity-review-2022/ |access-date=2022-09-16 |website=Ember |language=en-US}}</ref>


Betrekkelijk weinig van de meer dan 190 landen in de wereld produceren het overgrote deel van de energie. Veel landen moeten energie importeren. De geproduceerde energie, bijv. aardolie, moet nog geconverteerd worden voor het geschikt is voor eindgebruik. Tussen productie en eindgebruik vindt dus veel conversie en handel plaats. Conversie en transport kost veel energie zodat uiteindelijk maar ca 60% beschikbaar komt voor de eindgebruikers.
{| class="wikitable sortable" style="float:right;"
|+ Wereld wind- en zonne-energie (GW) <ref>https://www.irena.org/-/media/Files/IRENA/Agency/Publication/2022/Apr/IRENA_RE_Capacity_Statistics_2022.pdf p.25 en 32</ref >
! Jaar || Wind || Zon
|-
| 2012 || 267 || 104
|-
| 2015 || 416 || 228
|-
| 2018 || 563 || 489
|-
| 2021 || 825 || 849
|}
 
Hernieuwbare elektriciteitsbronnen zullen in 2024 en 2025 snel toenemen. De hoeveelheid elektriciteit die wereldwijd door hernieuwbare energiebronnen wordt opgewekt, ligt in 2025 op koers om voor het eerst de hoeveelheid elektriciteit die door steenkool wordt opgewekt te overtreffen. Er wordt verwacht dat zonne-energie alleen al in 2024 en 2025 zal voorzien in ongeveer de helft van de groei van de mondiale vraag naar elektriciteit.<ref>https://www.iea.org/reports/electricity-mid-year-update-july-2024/executive-summary</ref>
 
Geproduceerde energie, bijvoorbeeld ruwe olie, wordt verwerkt om deze geschikt te maken voor consumptie door eindgebruikers. De toeleveringsketen tussen productie en eindverbruik omvat veel conversieactiviteiten en veel handel en transport tussen landen, waardoor een kwart van de energie verloren gaat voordat deze wordt verbruikt.


Wereldwijd was de uitstoot van kooldioxide door brandstofverbranding 32 gigaton in 2015. <ref> http://www.iea.org/clasicstats/statisticssearch/report/?year=2015&country=WORLD&product=Indicators </ref> Gezien het hedendaagse energiebeleid van de landen verwacht het IEA dat het wereldwijde energieverbruik in 2040 meer dan een kwart zal zijn gestegen en dat het doel, vastgelegd in het [[Klimaatverdrag]] van Parijs, helemaal niet zal worden bereikt. Er zijn verschillende scenario's ontwikkeld om het doel wel te bereiken, zie [[Energietransitie]].
Het energieverbruik per persoon in Noord-Amerika is erg hoog, terwijl het in ontwikkelingslanden laag is en meer hernieuwbaar.<ref name="balances" /> Er was wereldwijd een aanzienlijke daling van het energieverbruik als gevolg van de COVID-19-pandemie , met name in de ijzer- en staalindustrie, aangezien de vraag naar nieuwbouw afnam. Om een niveau te bereiken dat vergelijkbaar is met dat in 2019, zou de wereldwijde vraag naar gefabriceerde goederen door de IJzer- en staalindustrie in de Verenigde Staten|ijzer- en staalindustrie moeten toenemen.<ref>{{cite web |last=Alvik |first=Sverre |date=2020 |title=De impact van COVID op de energietransitie |url=https://www.dnv.com/energy-transition/impact-of-covid19-on-the- energy-transition.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/202111108202843/https://www.dnv.com/energy-transition/impact-of-covid19- on-the-energy-transition.html |archive-date=8 november 2021 |access-date=8 november 2021 |website=[[Det Norske Veritas]]}}</ref>


== Energieproductie ==
Wereldwijd kooldioxide-emissies van [[fossiele brandstof]]s was 38 gigaton in 2019.<ref>{{cite web|title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research|url=https://edgar. jrc.ec.europa.eu/report_2020|access-date=2021-06-09|website=edgar.jrc.ec.europa.eu|language=en|archive-date=31 mei 2021|archive-url=https: //web.archive.org/web/20210531025125/https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2020|url-status=live}}</ref> Het doel, gesteld in de Akkoord van Parijs ter beperking van de klimaatverandering, zal lang niet worden bereikt.<ref>https ://feu-us.org/our-work/behind-the-climate-pledges/</ref> Er worden verschillende scenario's ontwikkeld om het doel te bereiken.


Wereldwijd wordt primaire energie gewonnen uit fossiele, nucleaire en duurzame bronnen. Primair betekent: direct gewonnen uit natuurlijke bronnen, niet geraffineerd of geconverteerd. Vooral in China is de energieproductie sterk toegenomen.
== Primaire energieproductie ==


* Fossiel: [[Steenkool|steen-]] en bruinkool, aardolie en [[aardgas]]
Dit is de wereldwijde productie van energie, direct gewonnen of gewonnen uit natuurlijke bronnen. In energiestatistieken verwijst primaire energie (PE) naar de eerste fase waarin energie de toeleveringsketen binnenkomt vóór een verder conversie- of transformatieproces.
* Nucleair: uranium
* Duurzaam: onder andere [[waterkracht]], biomassa, [[Windenergie|wind-]] en [[zonne-energie]]


De statistiek van primaire energie volgt bepaalde regels<ref>[https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/statistics_manual.pdf IEA Statistics manual, chapter 7]
Energieproductie wordt meestal geclassificeerd als:
* Fossiel: gebaseerd op netto calorische waarde.
* Nucleair: warmte geproduceerd door kernreacties, 3 maal de elektrische energie, gebaseeerd op 33% rendement van kerncentrales. Deze productie wordt toegerekend aan het land waar de kerncentrales staan - dat is vaak niet het land waar het uraniumerts gedolven is.
* Duurzaam: biomassa gebaseerd op netto calorische waarde. Elektriciteit geproduceerd met waterkracht, [[windturbine]]s en [[Zonnepaneel|zonnepanelen]]. Geothermische warmte die in centrales gebruikt wordt, 10 maal de opgewekte elektriciteit, gebaseerd op 10% rendement.
De stromingsenergie van water en lucht die hydraulische en wind turbines aandrijft, en het licht dat op zonnepanelen schijnt, wordt in energie statistieken niet als primair opgenomen.
</ref> die gericht zijn op eenvoudige meetbaarheid en vergelijkbaarheid van energie soorten.


In de tabel staat de wereld-energieproductie en de landen/regio's die het grootste deel (92%) daarvan winnen.
* fossiel, gebruikmakend van [[steenkool]], ruwe olie (aardolie) en [[aardgas]];
In dit artikel zijn in Europa aan de oostkant Rusland en Turkije niet inbegrepen.
* nucleair, gebruikmakend van uranium;
* hernieuwbaar, gebruikmakend van [[biomassa]], geothermie, [[waterkracht]], zonne-energie, getijdenenergie, golfkracht, windkracht, onder andere.


De hoeveelheden zijn uitgedrukt in miljoen ton olie equivalent per jaar (1 Mtoe/a = 11,63 [[terawattuur]] per jaar = 1,327 gigawatt). De data zijn van 2017.<ref name="Balances">https://webstore.iea.org/world-energy-balances-2019</ref><ref>Het [[Internationaal Energieagentschap]] gebruikt de energie eenheid Mtoe. Vergelijkbare data zijn te vinden bij de Energy Information Administration van de VS http://www.eia.doe.gov/ uitgedrukt in quads. 1 quad = 10<sup>15</sup> [[Btu]] = 25,2 Mtoe.</ref>
Waardering van primaire energie door IEA volgt bepaalde regels:<ref>[https://iea.blob.core.windows.net/assets/dbc69ca6-bbbe-4fde-8cfa-81e4abe02b8b/statistics_manual.pdf], hoofdstuk 7</ref>


Klik op een kolomkop om landen/regio's te rangschikken naar dat soort energie.
* Fossiel: gebaseerd op lagere stookwaarde.
* Nucleair: warmte geproduceerd door kernreacties, 3 keer de elektrische energie, gebaseerd op 33% efficiëntie van [[kerncentrale]]s.
* Hernieuwbaar:
** Biomassa op basis van lagere stookwaarde.
** Elektrische energie geproduceerd door [[waterkracht]], [[windturbine]]s en [[zonnepaneel|zonnepanelen]].
** Geothermische energie is gesteld op meer dan 10 keer de elektrische energie vanwege het zeer lage rendement van deze centrales.


{| class="wikitable sortable"
Deze regels zijn controversieel. Water- en luchtstroomenergie die waterkracht- en windturbines aandrijft, en zonlicht dat zonnepanelen aandrijft, worden niet als PE genomen, wat is ingesteld op de geproduceerde elektrische energie. Maar fossiele en nucleaire energie zijn ingesteld op de reactiewarmte die ongeveer 3 keer de elektrische energie is. Dit meetverschil kan ertoe leiden dat de economische bijdrage van hernieuwbare energie wordt onderschat.<ref>{{cite web|last1=Sauar|first1=Erik|title=IEA onderrapporteert bijdrage zon en wind met een factor drie in vergelijking met fossiele brandstoffen|url= http://energypost.eu/iea-underreports-contribution-solar-wind-factor-three-compared-fossil-fuels/|website=energypost.eu|date=31 augustus 2017|publisher=Energy Post|access-date= 22 april 2018|archive-date=22 april 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180422202221/http://energypost.eu/iea-underreports-contribution-solar-wind-factor-three-compared-fossil-fuels/|url-status=live}}</ref>
! width="30%" | || width="15%" |Total || width="15%" | Kolen || width="15%" | Olie & Gas || width="15%" | Nucleair || width="15%" | Hernieuwbaar
 
Enerdata<ref name="Enerdata" /> toont:
* TOTALE ENERGIE / PRODUCTIE: Kolen, Olie, Gas, Biomassa, Warmte en Elektriciteit.
* HERNIEUWBAAR / % IN ELEKTRICITEITSPRODUCTIE: Hernieuwbaar, niet-hernieuwbaar.
 
De tabel geeft een overzicht van de wereldwijde PE en de landen die in 2021 het meeste (76%) produceren. De bedragen zijn afgerond en weergegeven in miljoen ton olie-equivalent per jaar (1 Mtoe = 11,63 TWh, 1 TWh = 10<sup>9</sup> kWh) en % van het totaal. Hernieuwbaar is biomassa plus warmte plus hernieuwbaar percentage van elektriciteitsproductie (waterkracht, wind, zon). Nucleair is een niet-hernieuwbaar percentage van de elektriciteitsproductie. De bovengenoemde onderschatting van waterkracht-, wind- en zonne-energie ten opzichte van kern- en fossiele energie geldt ook voor Enerdata.
 
{| class="wikitable sortable" style="text-align:right"
|+ Grootste PE-producenten (76%)
! !! Totaal!! Steenkool !! Olie gas !! Hernieuwbaar !! Nucleair
|-
| '''China'''|| 2950 || 71% || 13% || 10% || 6%
|-
| '''Verenigde Staten'''|| 2210 || 13% || 69% || 8% || 10%
|-
| '''Rusland'''|| 1516 || 16% || 78% || 2% || 4%
|-
| '''Saoedi-Arabië'''|| 610 || 0 || 100% || 0 || 0
|-
|-
| '''WERELD''' ||align="right"| 14000 ||align="right"| 3770 ||align="right"| 7650 ||align="right"| 677 ||align="right"| 1932
| '''Iran'''|| 354 || 0 || 99% || 0 || 1%
|-
|-
| China ||align="right"| 2450 ||align="right"| 1786 ||align="right"| 316 ||align="right"| 65 ||align="right"| 283
| '''Verenigde Arabische Emiraten'''|| 218 || 0 || 99% || 0 || 1%
|-
|-
| Verenigde Staten ||align="right"| 1993 ||align="right"| 373 ||align="right"| 1233 ||align="right"| 219 ||align="right"| 169
| '''India'''|| 615 || 50% || 11% || 33% || 6%
|-
|-
| Midden-Oosten ||align="right"| 2030 ||align="right"| 1 ||align="right"| 2026 ||align="right"| 1 ||align="right"| 2
| '''Canada'''|| 536 || 5% || 81% || 10% || 4%
|-
|-
| Rusland ||align="right"| 1430 ||align="right"| 222 ||align="right"| 1130 ||align="right"| 53 ||align="right"| 24
| '''Indonesië'''|| 451 || 69% || 17% || 14% || 0
|-
|-
| Afrika ||align="right"| 1135 ||align="right"| 157 ||align="right"| 590 ||align="right"| 4 ||align="right"| 385
| '''Australië'''|| 423 || 64% || 33% || 3% || 0
|-
|-
| Europa ||align="right"| 1070 ||align="right"| 159 ||align="right"| 400 ||align="right"| 244 ||align="right"| 266
| '''Brazilië'''|| 325 || 1% || 55% || 42% || 2%
|-
|-
| India ||align="right"| 554 ||align="right"| 270 ||align="right"| 68 ||align="right"| 10 ||align="right"| 206
| '''Nigeria'''|| 249 || 0 || 47% || 53% || 0
|-
|-
| Canada ||align="right"| 510 ||align="right"| 31 ||align="right"| 402 ||align="right"| 26 ||align="right"| 51
| '''Algerije'''|| 150 || 0 || 100% || 0 || 0
|-
|-
| Indonesië ||align="right"| 448 ||align="right"| 263 ||align="right"| 105 ||align="right"| 0 ||align="right"| 80
| '''Zuid-Afrika'''|| 151 || 91% || 1% || 8% || 0
|-
|-
| Australië ||align="right"| 405 ||align="right"| 293 ||align="right"| 103 ||align="right"| 0 ||align="right"| 8
| '''Noorwegen'''|| 214 || 0 || 93% || 7% || 0
|-
|-
| Brazilië ||align="right"| 293 ||align="right"| 2 ||align="right"| 163 ||align="right"| 4 ||align="right"| 123
| '''Frankrijk'''|| 128 || 0 || 1% || 34% || 65%
|-
|-
| Kazakhstan ||align="right"| 180 ||align="right"| 49 ||align="right"| 130 ||align="right"| 0 ||align="right"| 1
| '''Duitsland'''|| 102 || 27% || 3% || 47% || 23%
|-
|-
| Mexico ||align="right"| 165 ||align="right"| 7 ||align="right"| 140 ||align="right"| 3 ||align="right"| 16
! Wereld || 14800 || 27% || 53% || 13% || 7%
|}
|}


In het Midden-Oosten produceren de Perzische Golfstaten Iran, Irak, Koeweit, Oman, Qatar, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten het meest. In mindere mate ook Bahrein, Jordanië, Libanon, Syrië en Jemen in deze regio.
Van 's werelds hernieuwbare energievoorziening wordt 68% opgewekt met biobrandstof en afval, voornamelijk in ontwikkelingslanden, 18% wordt opgewekt met waterkracht en 14% met andere hernieuwbare energiebronnen.<ref>{{cite web | url=https://webstore.iea.org/renewables-information-2019-overview | title=Informatie over hernieuwbare energie 2019: Overzicht | access-date=8 juni 2021 | archive-date=4 februari 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200204085123/https://webstore.iea.org/renewables-information-2019-overview | url-status=live }}</ref>
 
De grootste producenten in Afrika zijn Nigeria (249), Z-Afrika (158), Algerije (153) en Angola (92).
 
In de Europese Unie produceren Frankrijk (130, vooral nucleair), Duitsland (115), Ver. Koninkrijk (120), Polen (64, vooral kolen) en Nederland (42, vooral aardgas) het meest.


Van de duurzame productie in de wereld is 68% biobrandstof en afval, grotendeels in ontwikkelingslanden, 18% is gegenereerd met waterkracht en 14% met de overige duurzame bronnen.<ref>http://https://webstore.iea.org/renewables-information-2019-overview</ref>
== Energieconversie en handel ==


=== Trend ===
[[File:Different energy forms (PES).png|thumb|Primaire energiebronnen worden door de energiesector getransformeerd om energiedragers te genereren.]]
Van 2010 tot 2015 steeg de wereldwijde productie met 8%, met grote verschillen tussen regio's. De EU produceerde 9% minder, Afrika 5% minder, China 12% meer, de VS 17% meer. Een klein deel van de hernieuwbare energiebronnen, zonne- en windenergie, verdrievoudigde. In China namen niet alleen zonne-energie en wind vijf keer toe, maar ook de nucleaire productie met 130%.<ref>[http://www.iea.org/classicstats/statisticssearch/ IEA Statistics search], select Country/Region, Balances or Electricity and Heat.</ref>


Van 2015 tot 2017 nam de wereldwijde productie 2% toe, vooral in Rusland 7%, het Midden-Oosten 8% en India 5%, terwijl China 3% minder en de EU 2% minder produceerden. In 2018 steeg de wereld energie 3%, vooral in de VS, +8%.<ref>https://www.enerdata.net/publications/world-energy-statistics-supply-and-demand.html</ref>
Primaire energie wordt op vele manieren omgezet in energiedragers, ook wel secundaire energie genoemd.<ref>Encyclopaedia Britannica, vol.18, Energy Conversion, 15th ed., 1992</ref>
Van 2015 tot 2017 groeide windenergie 37% en zonne-energie 73%.<ref>https://www.irena.org/publications/2019/Jul/Renewable-energy-statistics-2019</ref>


== Energie conversie en handel ==
* Kolen gaan voornamelijk naar elektriciteitscentrales. Cokes wordt verkregen door destructieve destillatie van bitumineuze steenkool.
* Ruwe olie gaat voornamelijk naar olieraffinaderijen
* Aardgas gaat naar aardgasverwerking installaties om verontreinigingen zoals water, kooldioxide en waterstofsulfide te verwijderen en de stookwaarde aan te passen. Het wordt gebruikt als stookgas, ook in thermische centrales.
* Kernreactiewarmte wordt gebruikt in thermische centrales.
* [[Biomassa]] wordt direct gebruikt of omgezet in [[biobrandstof]].


{| class="wikitable sortable" width="20%" style="float:right;"
{| class="wikitable sortable" style="width:20%; float:right;"
! || Export minus Import
! || Export minus Import in 2021<ref name=":1">{{cite web | url=https://yearbook.enerdata.net/total-energy/world-import-export-statistics.html | title=Saldo van de wereldhandel in energie &#124; Wereldwijde energiehandel &#124; Enerdata }}</ref>
|-
|-
| Midden-Oosten ||align="right"| 1243
| Rusland ||align="right"| 682
|-
|-
| Rusland ||align="right"| 664
| Saoedi-Arabië ||align="right"| 388
|-
|-
| Afrika || align="right"| 309
| Australië || align="right"| 296
|-
|-
| Australië || align="right"| 269
| Canada ||align="right"| 245
|-
|-
| Canada ||align="right"| 217
| Indonesië ||align="right"| 226
|-
|-
| Indonesië ||align="right"| 201
| Noorwegen ||align="right"| 185
|-
|-
| Noorwegen ||align="right"| 185
| Italië ||align="right"| -114
|-
|-
| Verenigde Staten ||align="right"| -174
| Turkije ||align="right"| -118
|-
|-
| Zuid-Korea ||align="right"| -267
| Duitsland ||align="right"| -187
|-
|-
| India ||align="right"| -330
| Zuid-Korea ||align="right"| -239
|-
|-
| Japan ||align="right"| -400
| India ||align="right"| -323
|-
|-
| China ||align="right"| -632
| Japan ||align="right"| -357
|-
|-
| Europa ||align="right"| -849
| China ||align="right"| -803
|}
|}


De primaire energie wordt op vele manieren geconverteerd voor het geschikt is voor eindgebruik.
Elektriciteit wordt opgewekt met
* Bruin- en steenkool gaat grotendeels naar elektriciteitscentrales. Kolen gaan ook naar een cokesfabriek.
* Aardolie wordt geraffineerd, zie [[Aardoliedestillaat]].
* Nucleaire reactie hitte wordt gebruikt in [[kerncentrale]]s.
* Biomassa wordt verwerkt tot biobrandstof, zoals biodiesel.
 
Elektriciteit wordt opgewekt met een wisselstroomgenerator die mechanisch gekoppeld is aan


* een stoom- of gasturbine in een thermische centrale,
* stoom- of gasturbines in een thermische centrale,
* of een hydraulische turbine in een [[waterkracht]]centrale,
* of water[[turbine]]s in een [[waterkracht]] centrale,
* of een [[windturbine]], alleenstaand of in een windpark.
* of [[windturbine]]s, meestal in een windpark.


Na de uitvinding van de silicium PV cel in 1954 begon de elektriciteitsopwekking met zonnepanelen, verbonden met een DC/AC convertor. Pas rond 2000 werd door massaproductie van panelen zonnestroom economisch.
De uitvinding van de zonnecel in 1954 startte de opwekking van elektriciteit door zonnepanelen, aangesloten op een DC/AC omvormer. Rond 2000 maakte massaproductie van panelen dit economisch.


Van de primaire en geconverteerde energie wordt ca 5350 Mtoe wereldwijd verhandeld tussen landen, vooral olie en gas. In de tabel staat van enkele landen en regio's de export verminderd met de import.
Veel primaire en geconverteerde energie wordt tussen landen verhandeld.
Een negatieve waarde betekent dat daar veel energie geïmporteerd wordt voor de economie.
In de tabel staan ​​landen met een groot verschil in export en import in 2021, uitgedrukt in Mtoe.
De hoeveelheden zijn uitgedrukt in Mtoe/a en de data zijn van 2017.<ref name="Balances" />
Een negatieve waarde geeft aan dat er veel energie-import nodig is voor de economie.<ref name=":1" /> De Russische gasexport is in 2022 sterk verminderd,<ref>{{Cite journal |last=Attinasi |first=Maria Grazia |last2=Doleschel |first2=Julia |last3=Gerinovics |first3=Rinalds |last4=Gunnella |first4=Vanessa |last5=Mancini |first5=Michele |date=2022-08-04 |title=Handelsstromen met Rusland sinds de start van de invasie van Oekraïne |url=https://www.ecb.europa.eu/pub/economic-bulletin/focus/2022/html/ecb.ebbox202205_01~9a64e27f6f.en.html |language=en}}</ref > aangezien pijpleidingen naar Azië plus LNG-exportcapaciteit veel minder is dan het gas dat niet langer naar Europa wordt gestuurd.<ref>{{Cite web |title=Kan Rusland een gasdraaipunt uitvoeren naar Azië? |url=https://www.csis.org/analysis/can-russia-execute-gas-pivot-asia |access-date=2022-08-29 |website=www.csis.org |language=en}} </ref>


Groot energietransport wordt gedaan met olie- en gastankers, tankauto's, gasnetwerken, elektriciteitsnetten, zie [[Hoogspanning (elektriciteit)]].
Groot transport gaat door tankerschip, tankwagen, LNG-tanker, spoorgoederenvervoer, pijpleiding en door elektriiteitsnetten.
{{clear}}


== Total Primary Energy Supply ==
== Totale energie voorziening (TES) ==


{| class="wikitable sortable" width="30%" style="float:right;"
{| class="wikitable sortable" style="float:right;"
! Country/Region || TPES<br /><small>Mtoe/a</small> || TPES pp<br /><small>toe/a</small>
|+ Totale energie voorziening en primaire energie
! || TES || PE
|-
|-
| WERELD ||align="right"| 13970 ||align="right"| 1.9
| China || 3650 || 2950
|-
|-
| China ||align="right"| 3063 ||align="right"| 2.2
| Indië || 927 || 615
|-
|-
| Verenigde Staten ||align="right"| 2155 ||align="right"| 6.6
| Rusland || 811 || 1516
|-
|-
| Europa ||align="right"| 1826 ||align="right"| 3.2
| Japan || 400 || 52
|-
|-
| India ||align="right"| 882 ||align="right"| 0.6
| Z-Korea || 298 || 151
|-
|-
| Afrika ||align="right"| 812 ||align="right"| 0.6
| Canada || 289 || 536
|-
|-
| Midden-Oosten ||align="right"| 750 ||align="right"| 3.2
| Duitsland || 286 || 102
|-
|-
| Rusland ||align="right"| 732 ||align="right"| 4.9
| Saoedi-Arabië || 219 || 610
|}
 
'''Totale energie voorziening''' (Total Energy Supply TES) geeft de som van productie en import, onder aftrek van export en opslagveranderingen.<ref>{{cite web |date=2018 |title=Internationale aanbevelingen voor energiestatistieken (IRES) |url= https://unstats.un.org/unsd/energystats/methodology/documents/IRES-web.pdf |access-date=2022-03-17 |website=UN Department of Economic and Social Affairs |page=105}}</ref> Voor de hele wereld is TES bijna gelijk aan primaire energie PE omdat import en export elkaar opheffen, maar voor landen verschillen TES en PE in kwantiteit en ook in kwaliteit als het secundaire energie betreft, bijvoorbeeld import van een olieraffinaderijproduct. TES is alle energie die nodig is om energie te leveren aan eindgebruikers.
 
{| class="wikitable sortable" style="float:right;"
|+ Wereld TES geschiedenis
! Jaar || TES
|-
| 1990 || 8700
|-
| 2000 || 9900
|-
|-
| Japan ||align="right"| 430 ||align="right"| 3.4
| 2010 || 12600
|-
|-
| Brazilië ||align="right"| 290 ||align="right"| 1.4
| 2019 || 14400
|-
|-
| S-Korea ||align="right"| 282 ||align="right"| 5.5
| 2020 || 13800
|-
|-
| Canada ||align="right"| 289 ||align="right"| 7.9
| 2021 || 14500
|}
|}


'''Total Primary Energy Supply (TPES)''' geeft de som aan van productie en import onder aftrek van export- en opslagveranderingen. <ref> [https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/KeyWorld2017.pdf IEA KeyWorld2017, see Glossary] </ref> Voor de hele wereld is TPES bijna gelijk aan primaire energie PE, maar voor landen verschillen TPES en PE in kwantiteit en kwaliteit. Meestal gaat het om secundaire energie, bijvoorbeeld import van een olieraffinaderijproduct, dus TPES is vaak geen PE. P in TPES heeft niet dezelfde betekenis als in PE. Het verwijst naar energie die nodig is als 'input' om sommige of alle energie voor eindgebruikers te produceren.
De tabellen geven een overzicht van TES en PE voor sommige landen waar deze veel verschillen, in 2021, en de geschiedenis van TES. De meeste groei van TES sinds 1990 vond plaats in Azië. De bedragen zijn afgerond en weergegeven in Mtoe. Enerdata noemt TES Total energy consumption.<ref>https://yearbook.enerdata.net/total-energy/world-consumption-statistics.html</ref>


De tabel geeft een overzicht van de wereldwijde TPES en de landen / regio's die de meeste (83%) daarvan gebruiken in 2017, en de TPES per persoon. <Ref name = "Balances" />
25% van de wereldwijde primaire productie wordt gebruikt voor conversie en transport, en 6% voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. 69% blijft voor eindgebruikers. Het grootste deel van de energie die verloren gaat door conversie, vindt plaats in thermische elektriciteitscentrales en het eigen gebruik van de energie-industrie.


31% van de wereldwijde primaire productie wordt gebruikt voor conversie en transport, en 6% voor niet-energieproducten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. Er blijft 63% over voor eindgebruikers.
{{clear}}


== Eindgebruik ==
== Eindgebruik ==
Het bestaat uit brandstof (80%) en elektriciteit (20%).
Het bestaat uit brandstof (78%) en elektriciteit (22%).
De tabellen bevatten hoeveelheden, uitgedrukt in miljoen ton olie equivalent per jaar (1 Mtoe = 11,63 TWh), hoeveel daarvan duurzaam is, en het gebruik per persoon per jaar. De data zijn van 2017.<ref name="Balances" />
De tabellen bevatten hoeveelheden, uitgedrukt in miljoen ton olie equivalent per jaar (1 Mtoe = 11,63 TWh), hoeveel daarvan duurzaam is, en het gebruik per persoon per jaar. De data zijn van 2018.<ref name="balances" /><ref>https://www.iea.org/data-and-statistics/data-tables?country=WORLD&energy=Electricity&year=2018</ref>


'''Brandstof''':
'''Brandstof''':
Regel 173: Regel 210:
De hoeveelheden zijn gebaseerd op netto calorische waarde.  
De hoeveelheden zijn gebaseerd op netto calorische waarde.  


In de eerste tabel staat het wereldwijd eindgebruik en landen/regio's die het meest (83%) gebruiken. In ontwikkelingslanden is het gebruik per persoon laag en het brandstofgebruik relatief duurzaam. Canada, Venezuela en Brazilië wekken elektriciteit grotendeels duurzaam op met waterkracht.
In de eerste tabel staat het eindgebruik van landen/regio's die het meest (85%) gebruiken, en het eindgebruik per persoon. In ontwikkelingslanden is het gebruik per persoon laag en het brandstofgebruik relatief duurzaam. Canada, Venezuela en Brazilië wekken elektriciteit grotendeels duurzaam op met waterkracht.


{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"  
! width="15%" | Land/Regio || width=15% | Brandstof<br /><small>Mtoe/a</small> || width=15% | waarvan vernieuwbaar || width=15% | Elektriciteit<br /><small>Mtoe/a</small> || width=15% | waarvan vernieuwbaar
|+ Grootste eindgebruikers (85%) en gebruik per persoon.
!  !! Brandstof<br /><small>Mtoe</small> !! waarvan<br/>hernieuwbaar !! Elektriciteit<br /><small>Mtoe</small> !! waarvan<br/>hernieuwbaar!! Gebruik pp<br /><small>toe</small>
|-
|-
| '''WERELD''' ||align="right"| 7000 ||align="right"| 15% ||align="right"| 1838 ||align="right"| 25%
| China || 1436 || 6% || 555 || 30% || 1.4
|-
|-
| China ||align="right"| 1357 ||align="right"| 6% ||align="right"| 476 ||align="right"| 25%
| Verenigde Staten || 1106 || 8% || 339 || 19% || 4.4
|-
|-
| Verenigde Staten ||align="right"| 1054 ||align="right"| 8% ||align="right"| 321 ||align="right"| 17%
| Europa || 982 || 11% || 309 || 39% || 2.5
|-
|-
| Europa ||align="right"| 900 ||align="right"| 10% ||align="right"| 275 ||align="right"| 33%
| Afrika || 531 || 58% || 57 || 23% || 0.5
|-
|-
| Afrika ||align="right"| 516 ||align="right"| 60% ||align="right"| 56 ||align="right"| 18%
| India || 487 || 32% || 104 || 25% || 0.4
|-
|-
| India ||align="right"| 445 ||align="right"| 36% ||align="right"| 100 ||align="right"| 17%
| Rusland || 369 || 1% || 65 || 26% || 3.0
|-
|-
| Rusland ||align="right"| 354 ||align="right"| 1% ||align="right"| 65 ||align="right"| 17%
| Japan || 201 || 3% || 81 || 19% || 2.2
|-
|-
| Japan ||align="right"| 175 ||align="right"| 3% ||align="right"| 83 ||align="right"| 16%
| Brazilië || 166 || 38% || 45 || 78% || 1.0
|-
|-
| Brazilië ||align="right"| 170 ||align="right"| 36% ||align="right"| 43 ||align="right"| 79%
| Indonesië || 126 || 21% || 22 || 14% || 0.6
|-
|-
| Indonesië ||align="right"| 148 ||align="right"| 38% ||align="right"| 19 ||align="right"| 13%
| Canada || 139 || 8% || 45 || 83% || 5.0
|-
|-
| Canada ||align="right"| 131 ||align="right"| 9% ||align="right"| 44 ||align="right"| 66%
| Iran || 147 || 0% || 22 || 6% || 2.1
|-
|-
| Iran ||align="right"| 141 ||align="right"| 0% ||align="right"| 22 ||align="right"| 5%
| Mexico || 95 || 7% || 25 || 18% || 1.0
|-
|-
| Mexico ||align="right"| 94 ||align="right"| 7% ||align="right"| 23 ||align="right"| 16%
| Z-Korea || 85 || 5% || 46 || 5% || 2.6
|-
|-
| S-Korea ||align="right"| 85 ||align="right"| 6% ||align="right"| 45 ||align="right"| 3%
| Australië || 60 || 7% || 18 || 21% || 3.2
|-
|-
| Australia ||align="right"| 59 ||align="right"| 7% ||align="right"| 18 ||align="right"| 16%
| Argentinië || 42 || 7% || 11 || 27% || 1.2
|-
|-
| Argentina ||align="right"| 45 ||align="right"| 7% ||align="right"| 11 ||align="right"| 30%
| Venezuela || 20 || 3% || 6 || 88% || 0.9
|-
|-
| Venezuela ||align="right"| 23 ||align="right"| 26% ||align="right"| 6 ||align="right"| 61%
! Wereld || 7050 || 14% || 1970 || 30% || 1.2
|}
|}
Het hernieuwbare aandeel van TFC in de wereld was 18% in 2018: 7% traditionele biomassa, 3,6% waterkracht en 7,4% andere hernieuwbare energiebronnen.<ref>https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/gsr_2020_full_report_en.pdf Fig.1 p.32</ref>


De volgende tabel toont de landen in Europa die het grootste deel (85%) gebruiken.
De volgende tabel toont de landen in Europa die het grootste deel (85%) gebruiken.


{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"
! width="15%" |Country || width=15% | Brandstof br /><small>Mtoe/a</small> || width=15% | waarvan vernieuwbaar || width=15% | Elektriciteit<br /><small>Mtoe/a</small> || width=15% | waarvan vernieuwbaar
|+ Grootste eindgebruikers (85%) in Europe.
! Land !! Brandstof<br /><small>Mtoe</small> !! waarvan<br/>hernieuwbaar !! Elektriciteit<br /><small>Mtoe</small> !! waarvan<br/>hernieuwbaar
|-
|-
| Duitsland ||align="right"| 159 ||align="right"| 9% ||align="right"| 45 ||align="right"| 33%  
| Duitsland || 156 || 10% || 45 || 46%  
|-
|-
| Frankrijk ||align="right"| 102 ||align="right"| 12% ||align="right"| 38 ||align="right"| 17%  
| Frankrijk || 100 || 12% || 38 || 21%  
|-
|-
| Verenigd Koninkrijk ||align="right"| 94 ||align="right"| 4% ||align="right"| 26 ||align="right"| 30%  
| Verenigd Koninkrijk || 95 || 5% || 26 || 40%  
|-
|-
| Italië ||align="right"| 86 ||align="right"| 10% ||align="right"| 25 ||align="right"| 35%  
| Italië || 87 || 9% || 25 || 39%  
|-
|-
| Spanje ||align="right"| 59 ||align="right"| 9% ||align="right"| 20 ||align="right"| 32%  
| Spamje || 60 || 10% || 21 || 43%  
|-
|-
| Polen ||align="right"| 57 ||align="right"| 11% ||align="right"| 12 ||align="right"| 14%  
| Polen || 58 || 12% || 12 || 16%  
|-
|-
| Oekraine ||align="right"| 37 ||align="right"| 5% ||align="right"| 10 ||align="right"| 7%  
| Oekraine || 38 || 5% || 10 || 12%  
|-
|-
| Nederland ||align="right"| 36 ||align="right"| 3% ||align="right"| 9 ||align="right"| 15%  
| Nederland || 36 || 4% || 9 || 16%  
|-
|-
| België ||align="right"| 27 ||align="right"| 4% ||align="right"| 7 ||align="right"| 19%  
| België || 26 || 8% || 7 || 23%  
|-
|-
| Zweden ||align="right"| 21 ||align="right"| 33% ||align="right"| 11 ||align="right"| 58%  
| Zweden || 20 || 35% || 11 || 72%  
|-
|-
| Oostenrijk ||align="right"| 21 ||align="right"| 19% ||align="right"| 5 ||align="right"| 75%  
| Oostenrijk || 20 || 19% || 5 || 86%  
|-
|-
| Roemenië ||align="right"| 19 ||align="right"| 20% ||align="right"| 4 ||align="right"| 38%  
| Romenië || 19 || 20% || 4 || 57%  
|-
|-
| Finland ||align="right"| 17 ||align="right"| 34% ||align="right"| 7 ||align="right"| 47%  
| Finland || 18 || 34% || 7 || 39%  
|-
|-
| Portugal ||align="right"| 11 ||align="right"| 20% ||align="right"| 4 ||align="right"| 39%  
| Portugal || 11 || 20% || 4 || 67%  
|-
|-
| Denemarken ||align="right"| 11 ||align="right"| 15% ||align="right"| 3 ||align="right"| 71%  
| Denemarken || 11 || 15% || 3 || 71%  
|-
|-
| Noorwegen ||align="right"| 8 ||align="right"| 17% ||align="right"| 10 ||align="right"| 98%  
| Noorwegen || 8 || 16% || 10 || 100%  
|}
|}


Regel 262: Regel 303:
Er is weinig overeenstemming in de technische literatuur over methoden en resultaten van berekening van deze verhoudingen.
Er is weinig overeenstemming in de technische literatuur over methoden en resultaten van berekening van deze verhoudingen.


Voor fossiele en nucleaire energie en waterkracht zijn de verhoudingen volgens James Conca meer dan 25. Voor windturbines 16, maar slechts 4 als energieopslag in aanmerking wordt genomen. Zonne-energie heeft zelfs lagere waarden.<ref>https://www.forbes.com/sites/jamesconca/2015/02/11/eroi-a-tool-to-predict-the-best-energy-mix/#7aa1e5f2a027</ref>
Paul Brockway et al. vinden dat dergelijke verhoudingen worden gemeten voor primaire energie bij de bron (bv. ruwe olie) en in plaats daarvan moeten worden geschat voor het eindgebruik (bv. benzine). Zij berekenen reeksen EROI waarden in de jaren 1995-2011 voor fossiele brandstoffen in de wereld, zowel bij de bron als bij eindgebruik. Voor primaire EROI vinden ze ongeveer 30 maar voor eindgebruik vinden ze zeer lage EROI, elk jaar minder en gemiddeld 6.
 
Maar Paul Brockway et al. vinden dat dergelijke verhoudingen worden gemeten voor primaire energie bij de bron (bv. ruwe olie) en in plaats daarvan moeten worden geschat voor het eindgebruik (bv. benzine). Zij berekenen reeksen EROI waarden in de jaren 1995-2011 voor fossiele brandstoffen in de wereld, zowel bij de bron als bij eindgebruik. Voor primaire EROI vinden ze ongeveer 30 maar voor eindgebruik vinden ze zeer lage EROI, elk jaar minder en gemiddeld 6.
Ze concluderen dat lage en dalende EROI-waarden kunnen leiden tot beperkingen van de beschikbare energie voor de samenleving. En dat EROI op basis van hernieuwbare energie mogelijk hoger is dan EROI van fossiele brandstoffen wanneer ze worden gemeten voor eindgebruik.<ref>https://www.nature.com/articles/s41560-019-0425-z</ref>
Ze concluderen dat lage en dalende EROI-waarden kunnen leiden tot beperkingen van de beschikbare energie voor de samenleving. En dat EROI op basis van hernieuwbare energie mogelijk hoger is dan EROI van fossiele brandstoffen wanneer ze worden gemeten voor eindgebruik.<ref>https://www.nature.com/articles/s41560-019-0425-z</ref>


Regel 272: Regel 311:


== Zie ook ==
== Zie ook ==
* [[Energiebalans (economie)]]
* Milieu-effect: [[Opwarming van de Aarde]], [[Fossiele brandstof]]
* Milieu-effect: [[Opwarming van de Aarde]], [[Fossiele brandstof]]
*[[Energietransitie]]
*[[Energietransitie]]
Regel 280: Regel 320:
* Geschiedenis: Fire and civilization (Goudsblom 1995); Energy in World History (Yergin, 2011)
* Geschiedenis: Fire and civilization (Goudsblom 1995); Energy in World History (Yergin, 2011)


{{Bron|bronvermelding= De data in dit artikel zijn afkomstig van experts van het [[Internationaal Energieagentschap]] e.a. grote organisaties die deze periodiek verzamelen, analyseren en publiceren. {{References}} {{Wikidata|}}
{{Appendix}}
}}
 
[[Categorie:Energie]]
[[Categorie:Energie]]

Huidige versie van 22 jul 2024 om 15:02

Wereldenergievoorziening en -verbruik is de wereldwijde productie en bereiding van brandstof, opwekking van elektriciteit, energietransport en energieverbruik. Het is een fundamenteel onderdeel van de economische activiteit. Het omvat warmte,[1] maar geen energie uit voedsel. Veel landen publiceren statistieken over de energievoorziening en het energieverbruik van hun eigen land, van andere interessante landen of van alle landen samen in één grafiek. Een van de grootste organisaties op dit gebied, het Internationaal Energieagentschap (IEA), verkoopt jaarlijks uitgebreide energiegegevens.[2] Enerdata publiceert een gratis Jaarboek.[3] Dit artikel geeft een korte beschrijving van het aanbod en het verbruik van energie, aan de hand van in tabellen samengevatte statistieken, van de landen en regio's die het meest produceren en verbruiken. Recente energiedata, bijv van het eindgebruik, zijn soms niet beschibaar.[4]

De energieproductie is voor 80% fossiel.[3] De helft daarvan wordt geproduceerd door China, de Verenigde Staten en de Arabische staten van de Perzische Golf. De Golfstaten en Rusland exporteren het grootste deel van hun productie, grotendeels naar de Europese Unie en China, waar niet genoeg energie wordt geproduceerd om aan de vraag te voldoen. De energieproductie stijgt 1 tot 2% per jaar,[5] behalve zonne- en windenergie, die in de jaren 2010 gemiddeld 20% per jaar bedroegen.[6][7]

Wereld wind- en zonne-energie (GW) [8]
Jaar Wind Zon
2012 267 104
2015 416 228
2018 563 489
2021 825 849

Hernieuwbare elektriciteitsbronnen zullen in 2024 en 2025 snel toenemen. De hoeveelheid elektriciteit die wereldwijd door hernieuwbare energiebronnen wordt opgewekt, ligt in 2025 op koers om voor het eerst de hoeveelheid elektriciteit die door steenkool wordt opgewekt te overtreffen. Er wordt verwacht dat zonne-energie alleen al in 2024 en 2025 zal voorzien in ongeveer de helft van de groei van de mondiale vraag naar elektriciteit.[9]

Geproduceerde energie, bijvoorbeeld ruwe olie, wordt verwerkt om deze geschikt te maken voor consumptie door eindgebruikers. De toeleveringsketen tussen productie en eindverbruik omvat veel conversieactiviteiten en veel handel en transport tussen landen, waardoor een kwart van de energie verloren gaat voordat deze wordt verbruikt.

Het energieverbruik per persoon in Noord-Amerika is erg hoog, terwijl het in ontwikkelingslanden laag is en meer hernieuwbaar.[2] Er was wereldwijd een aanzienlijke daling van het energieverbruik als gevolg van de COVID-19-pandemie , met name in de ijzer- en staalindustrie, aangezien de vraag naar nieuwbouw afnam. Om een niveau te bereiken dat vergelijkbaar is met dat in 2019, zou de wereldwijde vraag naar gefabriceerde goederen door de IJzer- en staalindustrie in de Verenigde Staten|ijzer- en staalindustrie moeten toenemen.[10]

Wereldwijd kooldioxide-emissies van fossiele brandstofs was 38 gigaton in 2019.[11] Het doel, gesteld in de Akkoord van Parijs ter beperking van de klimaatverandering, zal lang niet worden bereikt.[12] Er worden verschillende scenario's ontwikkeld om het doel te bereiken.

Primaire energieproductie

Dit is de wereldwijde productie van energie, direct gewonnen of gewonnen uit natuurlijke bronnen. In energiestatistieken verwijst primaire energie (PE) naar de eerste fase waarin energie de toeleveringsketen binnenkomt vóór een verder conversie- of transformatieproces.

Energieproductie wordt meestal geclassificeerd als:

  • fossiel, gebruikmakend van steenkool, ruwe olie (aardolie) en aardgas;
  • nucleair, gebruikmakend van uranium;
  • hernieuwbaar, gebruikmakend van biomassa, geothermie, waterkracht, zonne-energie, getijdenenergie, golfkracht, windkracht, onder andere.

Waardering van primaire energie door IEA volgt bepaalde regels:[13]

  • Fossiel: gebaseerd op lagere stookwaarde.
  • Nucleair: warmte geproduceerd door kernreacties, 3 keer de elektrische energie, gebaseerd op 33% efficiëntie van kerncentrales.
  • Hernieuwbaar:
    • Biomassa op basis van lagere stookwaarde.
    • Elektrische energie geproduceerd door waterkracht, windturbines en zonnepanelen.
    • Geothermische energie is gesteld op meer dan 10 keer de elektrische energie vanwege het zeer lage rendement van deze centrales.

Deze regels zijn controversieel. Water- en luchtstroomenergie die waterkracht- en windturbines aandrijft, en zonlicht dat zonnepanelen aandrijft, worden niet als PE genomen, wat is ingesteld op de geproduceerde elektrische energie. Maar fossiele en nucleaire energie zijn ingesteld op de reactiewarmte die ongeveer 3 keer de elektrische energie is. Dit meetverschil kan ertoe leiden dat de economische bijdrage van hernieuwbare energie wordt onderschat.[14]

Enerdata[3] toont:

  • TOTALE ENERGIE / PRODUCTIE: Kolen, Olie, Gas, Biomassa, Warmte en Elektriciteit.
  • HERNIEUWBAAR / % IN ELEKTRICITEITSPRODUCTIE: Hernieuwbaar, niet-hernieuwbaar.

De tabel geeft een overzicht van de wereldwijde PE en de landen die in 2021 het meeste (76%) produceren. De bedragen zijn afgerond en weergegeven in miljoen ton olie-equivalent per jaar (1 Mtoe = 11,63 TWh, 1 TWh = 109 kWh) en % van het totaal. Hernieuwbaar is biomassa plus warmte plus hernieuwbaar percentage van elektriciteitsproductie (waterkracht, wind, zon). Nucleair is een niet-hernieuwbaar percentage van de elektriciteitsproductie. De bovengenoemde onderschatting van waterkracht-, wind- en zonne-energie ten opzichte van kern- en fossiele energie geldt ook voor Enerdata.

Grootste PE-producenten (76%)
Totaal Steenkool Olie gas Hernieuwbaar Nucleair
China 2950 71% 13% 10% 6%
Verenigde Staten 2210 13% 69% 8% 10%
Rusland 1516 16% 78% 2% 4%
Saoedi-Arabië 610 0 100% 0 0
Iran 354 0 99% 0 1%
Verenigde Arabische Emiraten 218 0 99% 0 1%
India 615 50% 11% 33% 6%
Canada 536 5% 81% 10% 4%
Indonesië 451 69% 17% 14% 0
Australië 423 64% 33% 3% 0
Brazilië 325 1% 55% 42% 2%
Nigeria 249 0 47% 53% 0
Algerije 150 0 100% 0 0
Zuid-Afrika 151 91% 1% 8% 0
Noorwegen 214 0 93% 7% 0
Frankrijk 128 0 1% 34% 65%
Duitsland 102 27% 3% 47% 23%
Wereld 14800 27% 53% 13% 7%

Van 's werelds hernieuwbare energievoorziening wordt 68% opgewekt met biobrandstof en afval, voornamelijk in ontwikkelingslanden, 18% wordt opgewekt met waterkracht en 14% met andere hernieuwbare energiebronnen.[15]

Energieconversie en handel

Primaire energiebronnen worden door de energiesector getransformeerd om energiedragers te genereren.

Primaire energie wordt op vele manieren omgezet in energiedragers, ook wel secundaire energie genoemd.[16]

  • Kolen gaan voornamelijk naar elektriciteitscentrales. Cokes wordt verkregen door destructieve destillatie van bitumineuze steenkool.
  • Ruwe olie gaat voornamelijk naar olieraffinaderijen
  • Aardgas gaat naar aardgasverwerking installaties om verontreinigingen zoals water, kooldioxide en waterstofsulfide te verwijderen en de stookwaarde aan te passen. Het wordt gebruikt als stookgas, ook in thermische centrales.
  • Kernreactiewarmte wordt gebruikt in thermische centrales.
  • Biomassa wordt direct gebruikt of omgezet in biobrandstof.
Export minus Import in 2021[17]
Rusland 682
Saoedi-Arabië 388
Australië 296
Canada 245
Indonesië 226
Noorwegen 185
Italië -114
Turkije -118
Duitsland -187
Zuid-Korea -239
India -323
Japan -357
China -803

Elektriciteit wordt opgewekt met

De uitvinding van de zonnecel in 1954 startte de opwekking van elektriciteit door zonnepanelen, aangesloten op een DC/AC omvormer. Rond 2000 maakte massaproductie van panelen dit economisch.

Veel primaire en geconverteerde energie wordt tussen landen verhandeld. In de tabel staan ​​landen met een groot verschil in export en import in 2021, uitgedrukt in Mtoe. Een negatieve waarde geeft aan dat er veel energie-import nodig is voor de economie.[17] De Russische gasexport is in 2022 sterk verminderd,[18] aangezien pijpleidingen naar Azië plus LNG-exportcapaciteit veel minder is dan het gas dat niet langer naar Europa wordt gestuurd.[19]

Groot transport gaat door tankerschip, tankwagen, LNG-tanker, spoorgoederenvervoer, pijpleiding en door elektriiteitsnetten.

Totale energie voorziening (TES)

Totale energie voorziening en primaire energie
TES PE
China 3650 2950
Indië 927 615
Rusland 811 1516
Japan 400 52
Z-Korea 298 151
Canada 289 536
Duitsland 286 102
Saoedi-Arabië 219 610

Totale energie voorziening (Total Energy Supply TES) geeft de som van productie en import, onder aftrek van export en opslagveranderingen.[20] Voor de hele wereld is TES bijna gelijk aan primaire energie PE omdat import en export elkaar opheffen, maar voor landen verschillen TES en PE in kwantiteit en ook in kwaliteit als het secundaire energie betreft, bijvoorbeeld import van een olieraffinaderijproduct. TES is alle energie die nodig is om energie te leveren aan eindgebruikers.

Wereld TES geschiedenis
Jaar TES
1990 8700
2000 9900
2010 12600
2019 14400
2020 13800
2021 14500

De tabellen geven een overzicht van TES en PE voor sommige landen waar deze veel verschillen, in 2021, en de geschiedenis van TES. De meeste groei van TES sinds 1990 vond plaats in Azië. De bedragen zijn afgerond en weergegeven in Mtoe. Enerdata noemt TES Total energy consumption.[21]

25% van de wereldwijde primaire productie wordt gebruikt voor conversie en transport, en 6% voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. 69% blijft voor eindgebruikers. Het grootste deel van de energie die verloren gaat door conversie, vindt plaats in thermische elektriciteitscentrales en het eigen gebruik van de energie-industrie.

Eindgebruik

Het bestaat uit brandstof (78%) en elektriciteit (22%). De tabellen bevatten hoeveelheden, uitgedrukt in miljoen ton olie equivalent per jaar (1 Mtoe = 11,63 TWh), hoeveel daarvan duurzaam is, en het gebruik per persoon per jaar. De data zijn van 2018.[2][22]

Brandstof:

  • fossiel: aardgas, brandstof geproduceerd uit aardolie (LPG, benzine, kerosine, diesel, stookolie), uit kolen (antraciet, cokes).
  • duurzaam: biobrandstof en brandstof geproduceerd uit afval.
  • voor warmtedistributie.

De hoeveelheden zijn gebaseerd op netto calorische waarde.

In de eerste tabel staat het eindgebruik van landen/regio's die het meest (85%) gebruiken, en het eindgebruik per persoon. In ontwikkelingslanden is het gebruik per persoon laag en het brandstofgebruik relatief duurzaam. Canada, Venezuela en Brazilië wekken elektriciteit grotendeels duurzaam op met waterkracht.

Grootste eindgebruikers (85%) en gebruik per persoon.
Brandstof
Mtoe		 waarvan
hernieuwbaar		 Elektriciteit
Mtoe		 waarvan
hernieuwbaar		 Gebruik pp
toe
China 1436 6% 555 30% 1.4
Verenigde Staten 1106 8% 339 19% 4.4
Europa 982 11% 309 39% 2.5
Afrika 531 58% 57 23% 0.5
India 487 32% 104 25% 0.4
Rusland 369 1% 65 26% 3.0
Japan 201 3% 81 19% 2.2
Brazilië 166 38% 45 78% 1.0
Indonesië 126 21% 22 14% 0.6
Canada 139 8% 45 83% 5.0
Iran 147 0% 22 6% 2.1
Mexico 95 7% 25 18% 1.0
Z-Korea 85 5% 46 5% 2.6
Australië 60 7% 18 21% 3.2
Argentinië 42 7% 11 27% 1.2
Venezuela 20 3% 6 88% 0.9
Wereld 7050 14% 1970 30% 1.2

Het hernieuwbare aandeel van TFC in de wereld was 18% in 2018: 7% traditionele biomassa, 3,6% waterkracht en 7,4% andere hernieuwbare energiebronnen.[23]

De volgende tabel toont de landen in Europa die het grootste deel (85%) gebruiken.

Grootste eindgebruikers (85%) in Europe.
Land Brandstof
Mtoe		 waarvan
hernieuwbaar		 Elektriciteit
Mtoe		 waarvan
hernieuwbaar
Duitsland 156 10% 45 46%
Frankrijk 100 12% 38 21%
Verenigd Koninkrijk 95 5% 26 40%
Italië 87 9% 25 39%
Spamje 60 10% 21 43%
Polen 58 12% 12 16%
Oekraine 38 5% 10 12%
Nederland 36 4% 9 16%
België 26 8% 7 23%
Zweden 20 35% 11 72%
Oostenrijk 20 19% 5 86%
Romenië 19 20% 4 57%
Finland 18 34% 7 39%
Portugal 11 20% 4 67%
Denemarken 11 15% 3 71%
Noorwegen 8 16% 10 100%

Trend

Wereldwijd eindverbruik van brandstof en elektriciteit in de periode 2010-2017:

  • steenkool daalde met 3%,
  • olie en gas steeg met 11%,
  • elektriciteit steeg met 19%.

Energie voor energie

Brandstof en elektriciteit wordt deels gebruikt voor constructie, onderhoud en sloop/hergebruik van installaties die brandstof en elektriciteit produceren, zoals olieboortorens, uranium isotoopscheiding en windturbines. Voor het nuttig effect van deze producenten moet de verhouding van de energieopbrengst tot de energiekosten groot genoeg zijn (Engels: EROEI energy returned on energy invested of EROI energy return on investment). Er is weinig overeenstemming in de technische literatuur over methoden en resultaten van berekening van deze verhoudingen.

Paul Brockway et al. vinden dat dergelijke verhoudingen worden gemeten voor primaire energie bij de bron (bv. ruwe olie) en in plaats daarvan moeten worden geschat voor het eindgebruik (bv. benzine). Zij berekenen reeksen EROI waarden in de jaren 1995-2011 voor fossiele brandstoffen in de wereld, zowel bij de bron als bij eindgebruik. Voor primaire EROI vinden ze ongeveer 30 maar voor eindgebruik vinden ze zeer lage EROI, elk jaar minder en gemiddeld 6. Ze concluderen dat lage en dalende EROI-waarden kunnen leiden tot beperkingen van de beschikbare energie voor de samenleving. En dat EROI op basis van hernieuwbare energie mogelijk hoger is dan EROI van fossiele brandstoffen wanneer ze worden gemeten voor eindgebruik.[24]

Als voor eindgebruik de energie E is en de EROI waarde R, dan is de netto energie beschikbaar voor de samenleving E-E/R. Het beschikbare percentage is 100-100/R. Voor R>10 is meer dan 90% beschikbaar maar voor R=2 maar 50% en voor R=1 niets. Deze steile daling staat bekend als de netto energie klif.

Marco Raugei et al. vinden EROI 9-10 voor PV systems in Zwitserland als de verhouding van de elektrische opbrengst tot de ‘equivalente elektrische’ investering. Zij bekritiseren het inbrengen van energieopslag bij de berekening van EROI voor PV-panelen of windmolens, omdat dit het resultaat onvergelijkbaar zou maken met de conventionele EROI berekening van andere elektriciteit opwekkende installaties. Het meten van de prestaties van energietechnologieën zou moeten gebeuren in een uitgebreide analyse van het energiesysteem van een land.[25]

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º Heating – Analyse (in nl-NL).
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Data and Statistics. 2018. International Energy Agency. Webarchive
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 World Energy Statistics | Enerdata. Yearbook.enerdata.net. Geraadpleegd op 2022-08-26.
  4. º https://ourworldindata.org/energy-missing-data
  5. º (2020-11-28)Energie. Our World in Data.
  6. º "-03-30/ Wereldwijde wind- en zonnegroei op schema om klimaatdoelstellingen te halen", Reuters, 2022-03-31. (En)
  7. º [https:// ember-climate.org/insights/research/global-electricity-review-2022/ Global Electricity Review 2022] (in en-US) (2022-03-29).
  8. º https://www.irena.org/-/media/Files/IRENA/Agency/Publication/2022/Apr/IRENA_RE_Capacity_Statistics_2022.pdf p.25 en 32
  9. º https://www.iea.org/reports/electricity-mid-year-update-july-2024/executive-summary
  10. º Alvik, Sverre (2020). energy-transition.html De impact van COVID op de energietransitie.
  11. º jrc.ec.europa.eu/report_2020 EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research (in en).
  12. º https ://feu-us.org/our-work/behind-the-climate-pledges/
  13. º [1], hoofdstuk 7
  14. º IEA onderrapporteert bijdrage zon en wind met een factor drie in vergelijking met fossiele brandstoffen. Energy Post (31 augustus 2017).
  15. º Informatie over hernieuwbare energie 2019: Overzicht.
  16. º Encyclopaedia Britannica, vol.18, Energy Conversion, 15th ed., 1992
  17. ↑ 17,0 17,1 Saldo van de wereldhandel in energie | Wereldwijde energiehandel | Enerdata.
  18. º Attinasi, Maria Grazia (2022-08-04). Handelsstromen met Rusland sinds de start van de invasie van Oekraïne.
  19. º Kan Rusland een gasdraaipunt uitvoeren naar Azië? (in en).
  20. º Internationale aanbevelingen voor energiestatistieken (IRES) (2018).
  21. º https://yearbook.enerdata.net/total-energy/world-consumption-statistics.html
  22. º https://www.iea.org/data-and-statistics/data-tables?country=WORLD&energy=Electricity&year=2018
  23. º https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/gsr_2020_full_report_en.pdf Fig.1 p.32
  24. º https://www.nature.com/articles/s41560-019-0425-z
  25. º http://dx.doi.org/10.1016/j.enpol.2016.12.042
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Wereldenergievoorziening&oldid=365077"